Γράφει ο Δημήτρης Κατσάκος
Στο πρώτο τεύχος του ET Magazine του EleftherosTypos.gr για το 2019, θα καταπιαστούμε με την εντυπωσιακή εξερεύνηση του διαστήματος, αλλά θα δούμε και ποια ήταν η Θούλη από την αρχαιότητα που την πρωτοσυναντάμε έως και τα σκοτεινά χρόνια του ναζισμού.
Η Έσχατη Θούλη βρίσκεται σε απόσταση περίπου 6,5 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη, στην παγωμένη Ζώνη Κάιπερ.
Το πρώτο ραδιοσήμα επιβεβαίωσης για την επιτυχία της αποστολής ελήφθη από μια μεγάλη κεραία του Δικτύου Βαθιού Διαστήματος της NASA στη Μαδρίτη μετά από ταξίδι έξι ωρών και οκτώ λεπτών στο διάστημα.
Όπως ήταν φυσικό, αμέσως επικράτησε γιορταστικό κλίμα (ήταν, άλλωστε, και Πρωτοχρονιά) στο κέντρο ελέγχου του New Horizons, που βρίσκεται στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς στο Μέριλαντ.
A NASA spacecraft has flown past the most distant world ever studied by humankind, sparking celebrations from scientists.
Ultima Thule lies four billion miles from earth – read more about this mysterious object here: https://t.co/imqhxG4eY5 pic.twitter.com/jvdUV9RGDT
— Sky News (@SkyNews) January 2, 2019
Το πρώτο σήμα περιείχε μόνο πληροφορίες για την καλή κατάσταση του σκάφους και επιβεβαίωσε ότι η μνήμη του είχε γεμίσει με τα δεδομένα που είχε συλλέξει. Οι πρώτες εικόνες με υψηλή ανάλυση δεν αναμένονται στη Γη πριν από τον Φεβρουάριο.
Όσον αφορά το μέγεθος της Έσχατης Θούλης, με βάση τις πρώτες εκτιμήσεις, έχει διάμετρο 15 ως 35 χιλιόμετρα, σύμφωνα με τον επικεφαλής επιστήμονα της αποστολής Άλαν Στερν.
Διαβάστε εδώ όλα τα θέματα του ET Magazine
Η προσέγγιση της Έσχατης Θούλης είναι μια κατάκτηση του διαστήματος αφού είναι το πιο μακρινό σώμα που έχει ποτέ επισκεφθεί μια συσκευή και βρίσκεται σε απόσταση περίπου 6,5 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη, στην παγωμένη Ζώνη Κάιπερ.
Οι τελευταίες φωτογραφίες από απόσταση περίπου 27.000 χιλιομέτρων δείχνουν ότι η Έσχατη Θούλη (επισήμως γνωστή ως «2014 MU69») αποτελείται από δύο ανισομεγέθεις ακανόνιστες σφαίρες κολλημένες μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα ενιαίο σώμα συνολικής διαμέτρου 33 χιλιομέτρων, δηλαδή, όσο το μέγεθος μιας πόλης. Οι επιστήμονες εκμεταλλεύθηκαν το διπλό όνομα του σώματος για να βαφτίσουν τη μία σφαίρα Έσχατη (διαμέτρου 19 χιλιομέτρων) και την άλλη Θούλη (14 χιλιομέτρων).
Το όλο σώμα είναι πολύ σκούρο, καθώς η μεγαλύτερη σφαίρα αντανακλά μόνο το 13% του φωτός που πέφτει πάνω της, ενώ η μικρότερη ποσοστό 6%. Οι πρώτες έγχρωμες φωτογραφίες επίσης δείχνουν ότι η Έσχατη Θούλη έχει κοκκινωπή απόχρωση, πιθανώς επειδή η ισχυρή κοσμική ακτινοβολία έχει δώσει μια εξωτική απόχρωση στους επιφανειακούς πάγους της (κάτι ανάλογο συμβαίνει σε τμήματα του Πλούτωνα).
Κατά πάσα πιθανότητα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, οι δύο σφαίρες ενώθηκαν με μη βίαιο τρόπο στην αρχική φάση σχηματισμού του ηλιακού μας συστήματος πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, κινούμενες η μία προς την άλλη με χαμηλή ταχύτητα δύο έως τριών χιλιομέτρων την ώρα.
Μέχρι τώρα ούτε το 1% των δεδομένων αυτών δεν έχει έλθει στη Γη. Η πρώτη καλής ανάλυσης φωτογραφία, από απόσταση μόνο 3.500 χιλιομέτρων, αναμένεται να «κατέβει» μέσα στο Φεβρουάριο.
Η Θούλη βρίσκεται σε τροχιακό συντονισμό 3:4 με τον πλανήτη Δία. Η τροχιά της πάντως διαφέρει από αυτές της Οικογένειας της Χίλντας στο ότι έχει πολύ μικρή εκκεντρότητα. Μαζί με δύο σώματα που ανακαλύφθηκαν σχετικώς πρόσφατα, τα (186024) 2001 QG207 και (185290) 2006 UB219, η Θούλη κατατάσσεται στη δική της «Δυναμική Ομάδα της Θούλης»
Πώς «βαφτίστηκε» Έσχατη Θούλη το πλανητικό σώμα
Η αρχαία Θούλη είναι ένα νησί που αναφέρει ο αρχαίος Έλληνας θαλασσοπόρος Πυθέας της Μασσαλίας τον 4ο αιώνα π.Χ.
Το 325 π.Χ. περίπου ταξίδεψε από τη νότια Ισπανία στη Μεγάλη Βρετανία. Σύμφωνα με τα γραπτά του, η Θούλη βρίσκεται στον ακραίο βορρά, έξι μέρες βόρεια της Βρετανίας.
Για τον λόγο αυτό, το όνομα της Θούλης συμβολίζει από την εποχή της αρχαιότητας την πιο βόρεια άκρη του κόσμου (στα λατινικά ultima thule). Από τα βιβλία του Πυθέα περί Ωκεανού και Γης σώζονται μόνο αποσπάσματα. Συνεπώς υπάρχουν διάφορες υποθέσεις σχετικά με το ποια ήταν η Θούλη.
Μάλλον πρόκειται για την Ισλανδία η τη Νορβηγία, ή τις Νήσους Σέτλαντ. Ο Πυθέας αναφέρει ότι ήταν μία γεωργική χώρα, όπου η μεγαλύτερη ημέρα διαρκεί 20 ώρες. Οι εκεί κάτοικοι τρέφονταν, γράφει, με φρούτα και παρασκεύαζαν ένα ποτό από σιτάρι και μέλι.
Ο Προκόπιος (500-565) αναφέρει τη Θούλη στην Ιστορία των Πολέμων. Το όνομα της Θούλης έγινε επίσης γνωστό με τον Φάουστ του Γκαίτε. Η Γκρέτχεν τραγουδάει εκεί το τραγούδι Βασιλιάς της Θούλης.
Η Θούλη, η «άρια» φυλή και ο Χίτλερ
Η εθνικοσοσιαλιστική Εταιρεία της Θούλης πήρε το όνομα της από τον τόπο αυτό. Τα μέλη της θεωρούσαν τη Θούλη ως τόπο προέλευσης της «άριας» φυλής.
Σύμβολο της Εταιρείας της Θούλης ήταν η σβάστικα.
Προς το τέλος του 1917 ο Ρούντολφ φον Σεμπότεντορφ ίδρυσε την εταιρεία στην πόλη του Μονάχου, η οποία αποτελούσε ήδη κατά τη διάρκεια του πολέμου σημαντικό κέντρο της εθνικιστικής δραστηριότητας του Παγγερμανικού Συνδέσμου (Alldeutscher Verband).
Στα μέλη της εταιρείας ανήκαν και δικηγόροι, δικαστές, πανεπιστημιακοί καθηγητές, αστυνομικοί, αριστοκράτες, γιατροί, όπως επίσης και πλούσιοι επιχειρηματίες. Εξωτερικά η εταιρεία παρουσιαζόταν ως «ομάδα μελέτης της γερμανικής αρχαιότητας», στην πραγματικότητα όμως ήταν μια βαυαρική οργάνωση του Γερμανικού Τάγματος, εσωτερικά οργανωμένη με μασονικά πρότυπα.
Η Εταιρεία της Θούλης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως συνωμοτικός μυστικός σύνδεσμος ρατσιστικής, και ειδικότερα αντισημιτικής φύσεως. Ο σκοπός του συνδέσμου ήταν η απόκτηση πολιτικής δύναμης και η διάδοση ρατσιστικής προπαγάνδας μέσω της στρατολόγησης όσο το δυνατόν περισσότερων μελών με επιρροή στην κοινωνία. Στην ακμή της η εταιρεία είχε πιθανώς μόνο λίγες εκατοντάδες μέλη, τα οποία όμως είχαν αξιόλογη κοινωνική επιρροή.
Τα μέλη της εταιρείας Άντον Ντρέξλερ και Καρλ Χάρερ ίδρυσαν τον Ιανουάριο του 1919 το Γερμανικό Εργατικό Κόμμα (DAP, το κατοπινό NSDAP). Μέσω του νέου αυτού κόμματος η εταιρεία είχε σκοπό να βρει οπαδούς και μεταξύ των Γερμανών εργατών. Τον Σεπτέμβριο του 1919 ο Αδόλφος Χίτλερ πήγε για πρώτη φορά σε συνεδρίαση του μικρού ακόμη κόμματος, στο οποίο προσχώρησε τον Νοέμβριο του ίδιου έτους. Τον Ιούλιο του 1921 έγινε πρόεδρος του -στο μεταξύ μετονομασμένου σε NSDAP- κόμματος.
Η ιδρυτική ιστορία του DAP και το γεγονός ότι προεξάρχοντα μέλη της Εταιρείας της Θούλης εμφανίστηκαν αργότερα και στο NSDAP δείχνει με ποιον τρόπο πέρασαν βασικά ιδεολογικά στοιχεία της Εταιρείας στο Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα. Τα μέλη αυτά ήταν μεταξύ άλλων οι Ντίτριχ Έκαρτ, Ρούντολφ Ες, Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ, Γιούλιους Στράιχερ και Χανς Φρανκ. Επίσης, ο ιδρυτής του DAP, Άντον Ντρέξλερ, ήταν αυτός που έπεισε τον Χίτλερ να χρησιμοποιήσει τον αγκυλωτό σταυρό (σβάστικα) ως έμβλημα του NSDAP.
Θουλή και στη… μουσική
Ο Μπράιαν Μέι, αστροφυσικός και κιθαρίστας του θρυλικού συγκροτήματος Queen του Φρεντ Μέρκιουρι, μόλις κυκλοφόρησε ένα νέο σινγκλ με τίτλο «New Horizons».
«Η αποστολή δημιούργησε μουσική μέσα στο κεφάλι μου. Είναι μια αποστολή που έχει να κάνει με την ανθρώπινη περιέργεια, την ανάγκη της ανθρωπότητας να βγει εκεί έξω και να εξερευνήσει», δήλωσε ο Μέι. Όπως είπε, τον κάλεσε ο επικεφαλής επιστήμονας της αποστολής ‘Αλαν Στερν και του ζήτησε να γράψει ένα τραγούδι για την περίσταση.
«Στην αρχή δίστασα γιατί το έβρισκα δύσκολο να σκεφτώ οτιδήποτε που να κάνει ομοιοκαταληξία με την Έσχατη Θούλη», ανέφερε ο βρετανός επιστήμονας και μουσικός. Τελικά, συνεργάστηκε με τον άγγλο στιχουργό Ντον Μπλακ και μπόρεσε να γράψει ένα τραγούδι, το οποίο αρχίζει και τελειώνει με φράσεις του διάσημου αείμνηστου βρετανού κοσμολόγου Στίβεν Χόκινγκ.
Ο Μέι, ο οποίος είχε διακόψει τις σπουδές του στη φυσική για να ασχοληθεί με τους Queen, τελικά πήρε με μεγάλη καθυστέρηση το διδακτορικό του από το Imperial College του Λονδίνου το 2007. Έκτοτε εμπλέκεται με διάφορα επιστημονικά και διαστημικά προγράμματα.
Οι εθνικιστές Ultima Thule
Εμπνευσμένο από την εθνικοσοσιαλιστική χροιά της Θούλης είναι το ομόνυμο σουηδικό rock συγκρότημα (Ultima Thule) με σαφής αναφορές στα τραγούδια τους στην «ανωτερότητα της λευκής φυλής», ενώ το πρώτο τους άλμπουμ στηρίχθηκε από το εθνικιστικό κίνημα «Bevara Sverige Svenskt» (σ.σ. «Διατηρήστε τη Σουηδία σουηδική»).