Ομως αν και είναι λογικό να παρακολουθούνται οι τουρκικές κινήσεις απέναντι σε Ελλάδα και Κύπρο, εν τούτοις υπάρχουν εξελίξεις σε αρκετά επιμέρους και ευρύτερα μέτωπα, με την Αγκυρα έντονα συμμετέχουσα, στα οποία θα πρέπει συνεχώς να προσδίδουμε την απαραίτητη προσοχή.

1 Επειδή είναι ανοικτό σε επίπεδο Γερουσίας και Λευκού Οίκου το θέμα της προμήθειας 40 νέων αεροσκαφών F16/BLOCK 70/72 και 80 συστημάτων εκσυγχρονισμού υπαρχόντων αεροσκαφών στον τουρκικό αεροπορικό στόλο (μετά την αρνητική θέση της Βουλής των Αντιπροσώπων), η Αγκυρα τον τελευταίο καιρό, ιδιαίτερα μετά τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη, εμφανίζεται συγκρατημένη (συγκριτικά με τις προ εβδομάδων λεκτικές ακρότητες και απειλές), αφού φέρεται να έχει μέσα στους επόμενους μήνες εξασφαλίσει την προσωπική υποστήριξη του προέδρου Τζο Μπάιντεν στη διάθεση των πολεμικών αεροσκαφών. Συνεπώς σε πλειάδα θεμάτων που αφορούν στις διμερείς σχέσεις της αποφεύγει τις ακραίες λεκτικές θέσεις και παρατηρούμε ότι, με εξαίρεση τη χώρα μας, είναι αρκετά σφικτή η στάση της. Αυτό φαίνεται στις περιπτώσεις της μη εισβολής (ενώ είναι έτοιμη) στη βόρεια Συρία και της απουσίας του Ερντογάν προσωπικά από τα Κατεχόμενα της Κύπρου για τις διαχρονικές, προκλητικές και απαράδεκτες εκδηλώσεις. Επίσης, από το λεκτικό «χαμήλωμα» των εμπρηστικών θέσεων για το Παλαιστινιακό κ.λπ.

2 Σε σειρά έντονων προβληματικών διμερών σχέσεων με διάφορα κράτη, επανακάμπτει με σχετική επιτυχία. Αυτό είναι εμφανές με τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Εκεί που παρατηρείται σημαντική πρόοδος είναι στον Νότιο Καύκασο με τον ενδυναμωμένο διάλογο με την Αρμενία για τα θέματα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η εκ νέου αεροπορική σύνδεση Κωνσταντινούπολης-Ερεβάν καθώς και η εν εξελίξει σιδηροδρομική σύνδεση, με την ενεργό συμμετοχή και του Αζερμπαϊτζάν (αν δεν υπάρξουν επιμέρους επιπλοκές) αναμφίβολα θα δημιουργήσουν νέα δεδομένα στην κρίσιμη και στρατηγικής σημασίας ζώνη.

3 Η εμπλοκή της Τουρκίας στο μείζον θέμα της επισιτιστικής κρίσης και στο άνοιγμα των θαλασσίων διόδων μεταφοράς των σιτηρών από τα αποκλεισμένα από το ρωσικό πολεμικό ναυτικό (εδώ και μήνες) λιμάνια της Ουκρανίας σαφέστατα αναβαθμίζει τον τουρκικό παράγοντα στα μάτια του ΟΗΕ, των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ. Η παμπόνηρη τουρκική πολιτική και διπλωματική μηχανή θα χρησιμοποιήσει και θα κοιτάξει να εκμεταλλευτεί την κατάσταση, για να φανεί στα μάτια των Δυτικών ότι προσφέρει παγκόσμιες «υπηρεσίες» σε μείζονα ανθρωπιστικά θέματα. Οι κινήσεις της Αγκυρας απαιτούν παρακολούθηση γιατί αυτό το θέμα είναι από τα πλέον λεπτεπίλεπτα.

Ο Ερντογάν δήλωσε περήφανος για την πρωτοβουλία «που θα παίξει σημαντικό ρόλο στη λύση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης, που έχει απασχολήσει όλον τον κόσμο εδώ και πολύ καιρό. Θα συμβάλουμε στην αποτροπή του κινδύνου της πείνας».

Σύμφωνα με τον Τούρκο πρόεδρο, η κυκλοφορία των πλοίων θα ξεκινήσει τις επόμενες ημέρες. «Θα εγκαινιάσουμε έναν νέο διάδρομο από τη Μαύρη Θάλασσα προς πολλές χώρες του κόσμου». Παράλληλα είπε ότι η συμφωνία έχει προβλέψεις για όλες τις διαδικασίες, από την αναχώρηση των πλοίων μέχρι την ασφαλή διέλευσή τους και την άφιξη στο λιμάνι προορισμού. Ειδική μνεία έκανε στο κοινό κέντρο που θα δημιουργηθεί στην Κωνσταντινούπολη για την εφαρμογή και την επιτήρηση του σχεδίου, με κοινό κέντρο διοίκησης με τη συμμετοχή Ρώσων, Ουκρανών, Τούρκων και αξιωματούχων του ΟΗΕ. Παράλληλα, κλιμάκια και από τις τρεις χώρες και τα Ηνωμένα Εθνη θα αναλάβουν την από κοινού επιθεώρηση των πλοίων για να διασφαλίσουν ότι δεν μεταφέρουν όπλα πίσω στην Ουκρανία, αφού ξεφορτώσουν το φορτίο με τα σιτηρά.

4 Η «διπλωματία των μη επανδρωμένων εναερίων οχημάτων». Σε αυτό δεν έχουμε δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα. Σε υποστήριξη της Ουκρανίας, σειρά συμμάχων κρατών στο ΝΑΤΟ, όπως ο Καναδάς, η Λιθουανία, η Νορβηγία, η Πολωνία και η Εσθονία, έχουν ζητήσει την οικονομική συμπαράσταση των πολιτών τους η κάθε μία για να αγοράσουν ένα «Μπαϊρακτάρ» προς υποστήριξη της Ουκρανίας. Ηδη υπάρχει υπολογίσιμη οικονομική συμμετοχή, με τους Τούρκους να στοχεύουν στο να πουλήσουν τα συγκεκριμένα drones στις βόρειες αγορές. Ηδη η Πολωνία και η Λιθουανία έχουν παραγγείλει τέτοια εναέρια οχήματα.

5 Παρά τα λεγόμενα, εκτιμάται ότι η Τουρκία δεν πρόκειται εύκολα να κινηθεί προς την οργάνωση BRICSA (Βραζιλία, Ινδία, Κίνα, Ρωσία, Νότια Αφρική). Μια τέτοια κίνηση σε εποχή νέου ψυχρού μέχρι και θερμού πολέμου είναι μάλλον αδύνατον να αλλάξει δραματικά τη θέση της γιατί θα έχει σε εσωτερικό και εξωτερικό σοβαρές επιπτώσεις.

6 Πέραν των αμερικανικών, οι Τούρκοι προσπαθούν να αποκτήσουν και ευρωπαϊκής κατασκευής οπλικά συστήματα. Οι επαφές με Γαλλία και Ιταλία για την απόκτηση του αντιαεροπορικού συστήματος SAMP-T σημαίνει (αν και μέχρι στιγμής δεν γνωρίζουμε τις εκατέρωθεν τελικές αποφάσεις) ότι, παρά τα κατά καιρούς προβλήματα με τα ευρωπαϊκά κράτη, οι Τούρκοι δεν κλείνουν τις προς τα εκεί «πόρτες και παράθυρα».

«Καίγεται» για Σουηδία, Φινλανδία

Ενα από τα θέματα που θα κρίνει πολλά είναι η όσο το δυνατόν πιο γρήγορη διαδικασία ένταξης του σκανδιναβικού διδύμου (Σουηδία-Φινλανδία) στην Ατλαντική Συμμαχία. Μέχρι στιγμής -συγκριτικά με τη χρονική περίοδο πριν απ’ τη Μαδρίτη- η Αγκυρα δεν εμφανίζεται με «σκληρή» γλώσσα. Εχει παραδώσει σε Στοκχόλμη και Ελσίνκι λίστα γκιουλενιστών και Κούρδων αντικαθεστωτικών (τους οποίους πρέπει να εκδώσουν), αλλά τουλάχιστον μέχρι σήμερα τα όσα έχουν πει οι Ερντογάν και Τσαβούσογλου είναι προς την κατεύθυνση των «πιέσεων», αλλά όχι των απειλών.

Πάντως μέσα στην προσεχή εβδομάδα θα λάβει χώρα μία τριμερής Τουρκίας-Σουηδίας-Φινλανδίας για να αξιολογήσουν πού ακριβώς βρίσκονται τα πράγματα. Εφόσον η Τουρκία επιδιώκει τους αεροπορικούς εξοπλισμούς από τις ΗΠΑ εκτιμάται ότι το πολύ να καθυστερήσει λίγο η τουρκική Εθνοσυνέλευση την επικύρωση της εισόδου των Σκανδιναβών στο ΝΑΤΟ, αλλά περαιτέρω σκλήρυνση της θέσης της Αγκυρας λογικά αποκλείεται. Η Τουρκία «καίγεται» για να καλύψει τα σημαντικά αεροπορικά της κενά για αυτό και σε ορισμένα διασυνδεδεμένα θέματα θα ελίσσεται διπλωματικά ενώ οι Σκανδιναβοί ήδη «διευκολύνουν» την Τουρκία σε ορισμένα «σκανδιναβικά τοπία».

Ενισχύει την παρουσία στη Λιβύη

Αν και η κατάσταση στη Λιβύη είναι ανεξέλεγκτη και χαοτική, η Αγκυρα ενισχύει την παρουσία της σε στρατιωτικές, αεροπορικές και ναυτικές βάσεις στη βορειοαφρικανική χώρα σε συνεργασία με την φιλοτουρκική κυβέρνηση της Τρίπολης, ενώ παράλληλα έχει προχωρήσει τις προσωπικές και άλλες επαφές με τον επικεφαλής του Κοινοβουλίου της Ανατολικής Λιβύης Ακίλα Σάλεχ, που σύντομα θα μεταβεί στην τουρκική πρωτεύουσα για υψηλόβαθμες επαφές. Είναι πλέον γεγονός ότι η Τουρκία στη Λιβύη θα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, αφού θα διατηρεί επαφές με όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές.

Οπως είχα προβλέψει από καιρό, θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με τους «φυλετικούς αέρηδες των Βεδουίνων και τις πολιτικές αμμοθύελλες στη βόρεια Αφρική και το Σαχέλ». Τα μηνύματα από τη Λιβύη μέσα στο 2023 δεν θα είναι καλά για εμάς, σε συνδυασμό με τα συμβαίνοντα στο Μάλι, όπου αναβαθμίστηκαν η τουρκική και η ρωσική μισθοφορική παρουσία και επιρροή.

Ειδήσεις σήμερα