Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Πολλοί από αυτούς ήταν σε σημαντικές θέσεις στις ομάδες των Μπιλ Κλίντον, Χίλαρι Κλίντον, Μπαράκ Ομπάμα, Τζον Κέρι, Αστον Κάρτερ, Σούζαν Ράις ενώ ένας υπολογίσιμος αριθμός ήταν αναλυτές και διπλωματικοί σύμβουλοι στις κορυφαίες στρατιωτικές διοικήσεις των ΗΠΑ ανά τον κόσμο, τις όποιες ο Τραμπ είχε σταθερά υποβαθμίσει κατά τη θητεία του.

Το νέο κρίσιμο στοιχείο που θα πρέπει όλα τα κράτη της Μεσογείου και ειδικά της Ανατολικής Μεσογείου να γνωρίζουν -βάσει της ιδιαίτερα ενδιαφέρουσας και καινοτόμου μελέτης- είναι ότι στην Ανατολική Μεσόγειο, λόγω της φύσης των νέων απειλών και τάσεων αποσταθεροποίησης, η κυβέρνηση των Μπάιντεν, Χάρις, Μπλίκεν, Σάλιβαν και εκτός απροόπτου του υποψηφίου για τη θέση του υπουργού Αμυνας στρατηγού εν αποστρατεία  Λόιντ Οστιν, είναι ότι προσδίδεται καίρια έμφαση στους «τεμνόμενους κύκλους των ανωτέρω τριών στρατηγικών διοικήσεων», κάτι που θα πρέπει να αναλύσει εκτενώς και η χώρα μας. Το θέμα είναι πάρα πολύ σοβαρό γιατί ειδικά στην περιοχή της προβληματικής Ανατολικής Μεσογείου ο «κοινός τομέας» των τριών περιοχών ευθύνης είναι σε εκρηκτική κατάσταση λόγω της τουρκικής προκλητικότητας, της ύπουλης ρωσικής παρουσίας (κυρίως στη Συρία), της υβριδικής κινεζικής πολυπαρουσίας και κατασκοπείας σε όλα τα κράτη της περιοχής (είναι πολύ μεγάλη σε Ελλάδα και Ιταλία). Σε αυτή την «τριπλή παρουσία» προσθέστε «εκρηκτικούς» παράγοντες όπως η επιρροή της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν σε Λίβανο και Συρία και η δράση ισχυρότατων υβριδικών πολιτικοστρατιωτικών οργανώσεων (Χεζμπολάχ, Χαμάς, διάφορες ειδικές σε ασύμμετρο πόλεμο ομάδες, κουρδικές πολιτοφυλακές κ.ά.).

1 Bάσει της μελέτης η περιοχή από τη Μαύρη Θάλασσα/Ουκρανία-Αζοφική μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο, τη Βόρεια Συρία και το Σουέζ και από εκεί μέχρι τη Βόρεια Αφρική θα είναι στις πρώτες 4 περιοχές ενδιαφέροντος των ΗΠΑ (Ινδικός, Ειρηνικός, παρακολούθηση συνεχώς των ρωσικών κινήσεων σε Βαλτική-Σκανδιναβική). Πέραν του ΝΑΤΟ που θα ενεργοποιηθεί πάρα πολύ στην ευρύτερη περιοχή, σημαντικός θα είναι ο ρόλος και η εμπλοκή στην Ανατολική Μεσόγειο των EUCOM-CENTCOM αφού η Ελλάδα, η Κύπρος, η Νοτιοανατολική Ευρώπη/Βαλκάνια αλλά και χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Διοίκηση (επικεφαλής της οποίας είναι ο ανώτατος διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη Αμερικανός πτέραρχος Τοντ Ουόλτερς).  Υπόψη ότι το Ισραήλ ανήκει στην EUCΟM, ενώ η Συρία, η Αίγυπτος και ο Λίβανος, η Ιορδανία, το Ιράκ στην CENTCOM (επικεφαλής της οποίας είναι ο στρατηγός των πεζοναυτών 4 αστέρων Κεν Μακένζι). Συνεπώς στις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο θα έχουμε αυξημένη εμπλοκή του ΝΑΤΟ και των δύο ανωτέρω διοικήσεων. Αυτό σημαίνει πολλά σε αεροναυτική παρουσία των ΗΠΑ, συνδυασμένες ασκήσεις διακλαδικού επιπέδου και απαίτηση των Αμερικανών για πιο ουσιαστικό έλεγχο από πλευράς Τουρκίας στη διέλευση ρωσικών πλοίων από τα Στενά. Διάφορες νατοϊκές πρωτοβουλίες του 2004 για την περιοχή θα αναβαθμιστούν, ενώ θα επιδιωχθεί η επίλυση των προβλημάτων στη Βόρεια Συρία, η κατάσταση στο Ιρακινό Κουρδιστάν, η εφαρμογή κάποιων νέων «ιδεών» για αποκλιμάκωση στο Παλαιστινιακό, η ενεργοποίηση κάποιων ειδικών σχέσεων των ΗΠΑ με την Ιορδανία και το Κατάρ και η χρήση των βρετανικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων στην Κύπρο σε ζητήματα της ευρύτερης περιοχής.

2 Αναφορικά με την κατάσταση νότια της Κρήτης και προς Λιβύη, Αλγερία, Τυνησία και Μαρόκο θα επικαιροποιηθεί προς τα εκεί η λεγόμενη Μεσογειακή Πρωτοβουλία του ΝΑΤΟ με αυξημένη εμπλοκή της Ιταλίας (έδρα νατοϊκών-αμερικανικών στρατηγείων) αλλά και της Τουρκίας (έδρα του στρατηγείου χερσαίων δυνάμεων του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη) λόγω της αρκετά πρόσφατης διείσδυσης σε Λιβύη και Υποσαχάρια Αφρική. Εδώ, από αμερικανικής πλευράς, θα εμπλέκεται η EUCOM με την Αφρικανική Διοίκηση/AFRICOM, επικεφαλής της οποίας είναι ο Αμερικανός τετράστερος στρατηγός Στέφεν Τάουνσεντ, που ήδη έχει κάνει εμφανή την παρουσία του στη Λιβύη. Αυτός μαζί με την ευρωπαϊκή διοίκηση και τον νέο εκπρόσωπο του ΟΗΕ για τη Λιβύη -που θα είναι Βούλγαρος- θα έχουν παρουσία, ρόλο και εμπλοκή στην εν λόγω περιοχή. Εδώ η Κρήτη αναμένεται να διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο βλέποντας νότια (Βάση Σούδας-Κέντρο Ναυτικής Αποτροπής κ.ά.). Ενώ η Κύπρος θα βλέπει ανατολικά με προεκτάσεις προς Ισραήλ.

3 Προφανώς Αμερικανοί και ΝΑΤΟ δεν θέλουν να ακούσουν τις ανυπόστατες θεωρίες του Μακρόν και κάποιων άλλων περί «ΝΑΤΟ εγκεφαλικά νεκρού» και να αναλάβει στη Μεσόγειο πρωτοβουλίες δικές του το Παρίσι. Οπως είναι γνωστό, ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Νορβηγός Γενς Στόλτενμπεργκ και ο πτέραρχος Ουόλτερς δεν θέλουν καν να ακούν τέτοιες απαράδεκτες και υποτιμητικές αναφορές για την Ατλαντική Συμμαχία. Σε κλειστή συγκέντρωση -προ ημερών- ο Στόλτενμπεργκ τόνισε ότι πρέπει κάποιοι να σταματήσουν να υποδαυλίζουν «τον διατλαντισμό και τη διασυμμαχική αλληλεγγύη». Αυτό προφανώς θα πρέπει να το αντιληφθούν και οι Τούρκοι που ερωτοτροπούν με τη Μόσχα σε πολλά επιμέρους ζητήματα. Με κορμό τις αμερικανικές διοικήσεις και το ΝΑΤΟ επεσήμανε ότι δεν χρειάζονται υποσυστήματα ασφαλείας και υποπεριφερειακές συνεργασίες, όπως ανέφερε ο στρατηγός Τάουνσεντ. Σε υποστήριξη των αμερικανικών σχεδίων η Μ. Βρετανία θα αναλάβει πιο ενισχυμένο ρόλο στη Μεσόγειο. Στη μελέτη τονίζεται ότι από τις Αζόρες μέσω Σικελίας, Σαρδηνίας, Κρήτης, Κύπρου θα απλωθεί μία διαφορετική γραμμή παρουσίας και αναβαθμισμένης υποστήριξης για τα νατοϊκά συμφέροντα (όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται από Λάχες/Τερσέιρα, κόλπος Καντίζ σε Σιγκονέλα, Τράπανι, Σούδα, Ακρωτήρι, Ιντσιρλίκ και Χάιφα).

4 Η ρωσική παρουσία στην περιοχή είναι προβληματική. Οι ΗΠΑ θα εξετάσουν εκ νέου την κατάσταση ανατολικά και δυτικά του Ευφράτη (παρουσία Ρώσων αστυνομικών και στρατιωτικών), καθώς και την ενισχυμένη παρουσία της Ιρανικής Επαναστατικής Φρουράς σε Λίβανο και Συρία. Επανεξέταση της συνεργασίας των κουρδικών πολιτοφυλακών με τις ΗΠΑ θα λάβει χώρα ειδικά ανατολικά του Ευφράτη. Λόγω των ρωσικών κινήσεων και πολλών πλοίων που καταπλέουν στη Μεσόγειο, προερχόμενα από Νοβοροσίμπιρσκ και Σεβαστούπολη ως και άλλες περιοχές της υπό κατάληψης Κριμαίας (Φεοδοσίγια κ.ά.), οι Αμερικανοί προτίθενται να προχωρήσουν σε μία άνευ προηγουμένου στρατιωτική συνεργασία με τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουκρανία και τη Γεωργία για «αναχαίτιση» των ρωσικών κινήσεων (εκεί θα έχει ρόλο και η αμερικανική παρουσία στην Αλεξανδρούπολη). Επίσης, η Μάλτα και η Αλβανία με την υπό κατασκευή βάση της Κουτσόβε, νότια των Τιράνων, θα ενισχύουν τις δυτικές δυνάμεις. Σημειώνεται ότι στην εκπαίδευση του ουκρανικού στρατού (κάτι που ήδη συμβαίνει) θα είναι πολύ σημαντική η παρουσία Βρετανών αλλά και Αυστραλών στρατιωτικών πέραν των νατοϊκών.

5 Μέσα από τις πολλές αναφορές και προτάσεις βασικό θέμα είναι η στάση της Τουρκίας. Σε ορισμένα ζητήματα η Τουρκία «θα πρέπει να νερώσει το κρασί της». Εδώ υπάρχουν δυσκολίες με την κυβέρνηση Ερντογάν ενώ καθοριστικός θα είναι ο ρόλος του υπουργού Αμυνας Χουλουσί Ακάρ. Σε ορισμένα ζητήματα οι Αμερικανοί είναι κάθετοι στις απόψεις τους. Δεν μπορούν να παραμείνουν οι S-400 σε τουρκικό έδαφος. Δεν αποκλείεται να τους διατεθούν PATRIOT-3. Τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Ακούγονται εναλλακτικές ιδέες και προτάσεις να μεταφερθούν οι πύραυλοι σε Αζερμπαϊτζάν, Κατάρ ή και Ουκρανία. Απέναντι στην Τουρκία το πρόσωπο-κλειδί των ΗΠΑ είναι -σύμφωνα με πληροφορίες μου- ο στρατηγός εν αποστρατεία Λόιντ Οστιν που επί 3 χρόνια ήταν ο επικεφαλής της Κεντρικής Διοίκησης και συνεργάστηκε με τον Ακάρ στον πόλεμο κατά του ISIS (ειδικά την περίοδο 2015-2016).

Στα θέματα της Λιβύης ειδικά, οι Αμερικανοί βλέπουν θετικά την παρουσία των Τούρκων. Οι ΗΠΑ στοχεύουν σε μία ενιαία Λιβύη, χωρίς τον πολέμαρχο Χαφτάρ και την έλευση μίας νέας γενιάς ηγετών. Εκτιμούν ότι ο νυν υπουργός άμυνας Αλ Μανσούρ έχει μέλλον… Επίσης, στα θέματα της Βόρειας Συρίας η παρουσία των Τούρκων κρίνεται επί του παρόντος αναγκαία, όπως και στον Καύκασο, ενώ δεν δείχνουν οι ΗΠΑ αρκετά ικανοποιημένοι από τη ρωσοαζερική συμφωνία.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

ΟΙ ΗΠΑ επιστρέφουν στη γεωπολιτική σκακιέρα

Η νέα αμερικανική κυβέρνηση θα κινηθεί με έντονα ενεργό άξονα το ΝΑΤΟ και την κάθετη ως και πολυεπίπεδη αναβάθμιση των στρατηγικών διοικήσεων των ΗΠΑ. Πάντως ενδέχεται να εμφανιστούν επιμέρους προβλήματα λόγω του ότι η ομάδα Μπάιντεν-Χάρις δεν είναι θετική απέναντι σε κάποια αυταρχικά, αντιδημοκρατικά, προβληματικά καθεστώτα, όπως του Αλ Σίσι στην Αίγυπτο και της οικογένειας Αλ Ζαγιέντ στα Εμιράτα, που δεν είναι και τα πλέον ανεκτικά στα ζητήματα του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επίσης, οι πρόσφατες συμφωνίες του Ισραήλ με διάφορα αραβικά καθεστώτα θα παραμείνουν σε ισχύ αλλά θα επαναξιολογηθούν αρκετά επιμέρους θέματα ενώ πολλά θα κριθούν από τις προσεχείς αμερικανοϊρανικές σχέσεις (ως ενδιάμεσους μάλιστα για τις προσεχείς επαφές με την Τεχεράνη αναφέρουν στη μελέτη την Τουρκία, το Κατάρ και το Πακιστάν).

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής