Μια «τραυματισμένη» παιδική ψυχή που αποκαλύπτεται. Καθημερινά, στους ειδικά διαμορφωμένους χώρους της Υποδιεύθυνσης Προστασίας Ανηλίκων, στον 8ο όροφο της ΓΑΔΑ, αγόρια και κορίτσια εξομολογούνται ανατριχιαστικές λεπτομέρειες, επουλώνοντας με επίπονο τρόπο σκοτεινά ψυχικά και σωματικά τραύματα από το παρελθόν.

Ψυχολόγοι της Αστυνομίας, με λεπτούς χειρισμούς, επιχειρούν να δώσουν ξανά φωνή σε παιδιά που έχουν σιωπήσει, λόγω σκληρών βιωμάτων. Λέξη-κλειδί αποτελεί η εμπιστοσύνη, που θα επιτρέψει στα ανήλικα θύματα να αποκαλύψουν την αλήθεια πίσω από τον εφιάλτη τους.

 «Ο χώρος είναι ειδικά διαμορφωμένος, ώστε να νιώθουν τα παιδιά ότι βρίσκονται σε ένα περιβάλλον φιλικά προσκείμενο σε αυτά, με ψυχοπαιδαγωγικά ερεθίσματα, προκειμένου να δημιουργηθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις, ώστε να αισθανθούν άνετα και ασφαλή για να εμπιστευθούν σταδιακά αυτά που νιώθουν», περιγράφει χαρακτηριστικά στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής η ψυχολόγος της ΕΛ.ΑΣ., Νίκη Βασιλείου.

Συναισθήματα φρίκης 

«Σύγχυση, αμφιθυμία, ενοχή, θυμός, θλίψη, ματαίωση, ανημποριά». Πρόκειται για μερικά από τα συναισθήματα που κατακλύζουν τον ψυχισμό των παιδιών που έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, σύμφωνα με τη Νίκη Βασιλείου, αστυνομική υποδιευθύντρια, που για χρόνια διετέλεσε ψυχολόγος στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων. «Είναι εξαιρετικά δύσκολο για ένα παιδί να εμπιστευθεί βιώματα σεξουαλικής παραβίασης ακόμη και σε έναν εξειδικευμένο ψυχολόγο με εμπειρία. Το τραύμα που κουβαλάει ένα παιδί, συνήθως για μεγάλα χρονικά διαστήματα, έχει ήδη προκαλέσει στον ψυχισμό του δυσφορικά συναισθήματα. Ως εκ τούτου, όταν καλείται να το επεξεργαστεί και να το αποκαλύψει σ’ εμάς, διακινείται αναπόφευκτα όλο αυτό το υλικό, με αποτέλεσμα να καθίσταται δύσκολη και επώδυνη αυτή η διαδικασία», περιγράφει χαρακτηριστικά η ψυχολόγος. Οπως σημειώνει, «η παρουσία του ειδικού είναι αυτή που θα βοηθήσει το παιδί να νιώσει ασφάλεια και αποδοχή κοντά του και να νιώσει ακόμη και ανακούφιση όταν μοιραστεί τις δυσκολίες του και λάβει και ανατροφοδότηση από τον ψυχολόγο, που μπορεί να λειτουργήσει ακόμη και θεραπευτικά σε αυτήν τη φάση».

Παιχνίδια και ζωγραφιές

Πριν από την επώδυνη διαδικασία της κατάθεσης, ένα πρώτο στάδιο εξομολόγησης λαμβάνει χώρα σε ένα διαφορετικό δωμάτιο της Υποδιεύθυνσης Προστασίας Ανηλίκων. Στο ειδικά διαμορφωμένο playroom, ανάμεσα σε πολύχρωμα παιχνίδια και ζωγραφιές, οι ψυχολόγοι της υπηρεσίας επιχειρούν να προσεγγίσουν τα παιδιά, προχωρώντας παράλληλα σε μια πρώτη αξιολόγηση της αντιληπτικής τους ικανότητας και της ψυχικής τους κατάστασης.

«Η προσέγγιση των παιδιών αποσκοπεί στη δημιουργία ενός πλαισίου ασφάλειας, αποδοχής και εμπιστοσύνης, προκειμένου να νιώσουν ότι μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, χωρίς να αισθάνονται ότι αμφισβητούνται ή κρίνονται για αυτά που τους συνέβησαν», επισημαίνει η ψυχολόγος της ΕΛ.ΑΣ., Νίκη Βασιλείου.

Σημαντικό κομμάτι της διαδικασίας αξιολόγησης, όπως τονίζει η ψυχολόγος, είναι να αναπτυχθεί εποικοδομητική επικοινωνία με το παιδί. «Σε πρώτη φάση διερευνώνται ζητήματα που αφορούν στη σχολική ζωή των παιδιών, στις δραστηριότητες με τις οποίες ασχολούνται, στην κοινωνική τους συνδιαλλαγή με άλλα παιδιά και εν συνεχεία με ανοιχτές ερωτήσεις, δηλαδή ερωτήσεις που δεν απαντώνται με “ναι” ή “όχι”, και χωρίς να υποβάλλουμε ή κατευθύνουμε το παιδί προσπαθούμε να το βοηθήσουμε, ώστε να εκφράσει τις δυσκολίες του που σχετίζονται με το καταγγελλόμενο τραύμα της σεξουαλικής παραβίασης», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Αγχος και κατάθλιψη βάζουν «STOP» στην κατάθεση 

Πότε είναι οι συνθήκες κατάλληλες για να δώσει κατάθεση ένα ανήλικο θύμα; Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα ερωτήματα που απαντούν οι παιδοψυχολόγοι της Υποδιεύθυνσης Προστασίας Ανηλίκων, που διαχειρίζονται καθημερινά διαφορετικές, σοκαριστικές συνήθως, υποθέσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως συνέβη με τη 12χρονη στα Σεπόλια, μια κατάθεση δεν είναι αρκετή. «Τραυματισμένα» ψυχικά παιδιά βρίσκονται ξανά και ξανά ενώπιον των ψυχολόγων, για να δοθούν πολύτιμες απαντήσεις, που θα βοηθήσουν στην εξιχνίαση υποθέσεων, αλλά και στην επούλωση χρόνιων πληγών.

«Ενα παιδί είναι σε θέση να καταθέσει όταν δεν εμφανίζει αντιληπτικές δυσκολίες, π.χ. δεν παρουσιάζει σοβαρά ελλείμματα στην κατανόηση του λόγου και την επικοινωνία, είναι καλά προσανατολισμένο στον χώρο και τον χρόνο, δεν εμφανίζει αναπτυξιακές δυσκολίες, όπως η νοητική υστέρηση ή οι διάχυτες διαταραχές της ανάπτυξης (αυτισμός), η έντονη κινητική ανησυχία και η ελλειμματική προσοχή που δεν του επιτρέπει να συγκεντρωθεί. Επίσης, αν δεν παρουσιάζει σοβαρές καταθλιπτικές και αγχώδεις εκδηλώσεις που επιβαρύνουν ψυχοσυναισθηματικά το παιδί και προκαλούν έντονη ψυχολογική αναστάτωση που θα επηρεάσει και την προανακριτική φάση», περιγράφει η Νίκη Βασιλείου.

Διαδικασία

Τα «ανατριχιαστικά» μυστικά των ανήλικων θυμάτων κακοποίησης αποκαλύπτονται στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων. Από τον περασμένο Ιανουάριο, απέναντι στο παιδί βρίσκεται μόνο ο παιδοψυχολόγος, ενώ μέσω ακουστικού επεμβαίνει, όταν κρίνεται σκόπιμο, ανακριτικός υπάλληλος που επιβλέπει εκτός του δωματίου τη διαδικασία, η οποία πάντοτε βιντεοσκοπείται.

«Η βιντεοσκόπηση της κατάθεσης είναι εξαιρετικά σημαντική, ώστε να αποφεύγεται επόμενη εξέταση του παιδιού στην κύρια ανάκριση και εν συνεχεία από οποιαδήποτε δικαστική Αρχή. Λειτουργεί, επομένως, βοηθητικά, ώστε να αποφεύγεται η επιπρόσθετη δευτερογενής θυματοποίηση του παιδιού από επόμενες εξετάσεις του, οι οποίες αναμοχλεύουν αναπόφευκτα το τραύμα του», περιγράφει η ψυχολόγος της ΕΛ.ΑΣ., προσθέτοντας ότι: «Η πρώτη κατάθεση κρίνεται ουσιώδης για την αξιοπιστία του παιδιού και δίνει εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες στις δικαστικές Αρχές, ώστε να αποφανθούν για την ενοχή του θύτη σεξουαλικής παραβίασης». Σε κάθε περίπτωση, η διαδικασία πραγματοποιείται με έναν και μόνο γνώμονα: Την εξομολόγηση σε ένα ασφαλές περιβάλλον.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ-ΣΟΚ

Τέσσερις υποθέσεις βιασμού ανηλίκων κάθε μήνα, το 2022

Ενδεικτικά του αριθμού τον ανήλικων θυμάτων που διαχειρίζονται οι ψυχολόγοι της Υποδιεύθυνσης Προστασίας Ανηλίκων είναι τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, για το πρώτο οκτάμηνο του 2022. Από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Αύγουστο, οι αρμόδιες υπηρεσίες διαχειρίστηκαν συνολικά 257 περιπτώσεις βιασμών, απόπειρες, προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας, κατάχρηση σε ασέλγεια, αποπλάνηση παιδιών, κατάχρηση ανηλίκων σε ασέλγεια, μαστροπείας και πορνογραφίας ανηλίκων, με τα θύματα να φτάνουν τα 294. Κάθε μήνα του 2022, η ΕΛ.ΑΣ. διαχειριζόταν 4 υποθέσεις βιασμού ανηλίκων. Οι ψυχολόγοι που υποδέχονται τα ανήλικα θύματα βιασμού διαπιστώνουν στις περισσότερες υποθέσεις ότι ο «Γολγοθάς» των παιδιών έχει διάρκεια… ετών. Οπως τονίζουν, μάλιστα, οι περιπτώσεις που φτάνουν στην Αστυνομία είναι, δυστυχώς, η εξαίρεση και όχι ο κανόνας, καθώς ένα μεγάλο κύμα εγκληματικής δράσης παραμένει «σκοτεινό», κρυμμένο για πολλά χρόνια κάτω από το «χαλί» του φόβου και των τραυμάτων που δεν επουλώθηκαν.

Ειδήσεις σήμερα