Στη χώρα αυτή της Κεντρικής Αμερικής, που η έκτασή της φτάνει περίπου τη μισή Ελλάδα και ο πληθυσμός της τα 4 εκατομμύρια κατοίκους, το ελληνικό στοιχείο είναι έντονο, παρότι οι Ελληνες που ζουν εκεί είναι πλέον μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς. Οι ρίζες της ελληνικής κοινότητας ανάγονται στη δεκαετία του 1920, όταν οι πρώτοι Ελληνες μετανάστευσαν εκεί και άρχισαν να κάνουν δουλειές που, κυρίως, σχετίζονταν με το κανάλι.

Αργότερα, τη δεκαετία του ’50 δύο ακόμα Eλληνες, ο Χαράλαμπος Τζανετάτος από την Κεφαλλονιά και ο Αναστάσιος Αθανασόπουλος από το Δώριο Μεσσηνίας, αποφάσισαν περίπου την ίδια περίοδο να φύγουν από τη χώρα μας για τον Παναμά. Εργαζόμενοι στην αρχή, δεν άργησαν να δημιουργήσουν τις δικές τους επιχειρήσεις και να μπουν δυναμικά στην οικονομική ζωή της χώρας χτίζοντας σταδιακά μικρές αυτοκρατορίες. «Ο πατέρας μου ήρθε στον Παναμά το 1955. Γύρισε για λίγο στο Δώριο, όπου παντρεύτηκε τη μητέρα μου, και ήρθαν μαζί πίσω, όπου γεννήθηκα κι εγώ», λέει στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής η Γωγώ Αθανασοπούλου και συνεχίζει: «Ο πατέρας μου στην αρχή δούλευε σε ένα εστιατόριο, ενώ είχαν αρχίσει να έρχονται από την Ελλάδα και οι θείοι μου. Μετά βρήκε μια μικρή επιχείρηση, την αγόρασε και, έτσι, έφτιαξε σιγά σιγά ένα εργοστάσιο χαρτιού, που κάνει, κυρίως, υλικά για συσκευασίες,ενώ ασχολήθηκε και με το real estate. Τον χάσαμε το 2018 και συνεχίζουμε τις επιχειρήσεις εγώ και ο γιος μου, Σπύρος».

Οπως εξηγεί η κ. Αθανασοπούλου, πολλά μέλη της ελληνικής κοινότητας είναι πλέον επιστήμονες, κυρίως δικηγόροι και γιατροί, ενώ και η ίδια είναι πρόξενος του Παναμά στη Φιλαδέλφεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Ισχυρή όμως είναι η ελληνική παρουσία στο επιχειρείν, καθώς εργοστάσια, επιχειρήσεις τροφίμων, καταστήματα εστίασης και τουριστικά καταλύματα με ελληνική υπογραφή άρχισαν να ξεφυτρώνουν στις γειτονιές του Παναμά.

Δίκτυο εταιριών διευθύνει και ο Χαράλαμπος Τζανετάτος, με βάση, κυρίως, τα τρόφιμα και δραστηριότητα όχι μόνο στον Παναμά αλλά και στο Μαϊάμι και το Λος Αντζελες.

«Η δουλειά, το μυστικό της επιτυχίας»

Πριν από λίγα χρόνια μία ακόμα ισχυρή ελληνική οικογένεια μετακινήθηκε στον Παναμά από τη Βενεζουέλα. Πρόκειται για την οικογένεια Κωνσταντίνου, που δραστηριοποιείται επιχειρηματικά και στην Ελλάδα με μεγάλο εμπορικό κέντρο στα νότια προάστια και αλυσίδα καταστημάτων με είδη σπιτιού.

Ο «πατριάρχης» της οικογένειας, Θεόδωρος Κωνσταντίνου, παρότι διανύει την ένατη δεκαετία της ζωής του, δίνει καθημερινά το «παρών» στο γραφείο του στο γιγαντιαίο συγκρότημα επιχειρήσεων που έχει στην ιδιοκτησία του. Σε αυτό περιλαμβάνονται το πιο σύγχρονο νοσοκομείο της Λατινικής Αμερικής, ένα πολυτελές ξενοδοχείο, ένα εμπορικό κέντρο και ένα κτίριο γραφείων με μοναδική θέα στο τεχνητό νησί της πόλης. Οι πληροφορίες λένε ότι μοίρασε τον επιχειρηματικό κολοσσό με τον αδελφό του, που έχει φύγει από τη ζωή, με ένα κέρμα που πέταξαν μέσα σε αεροπλάνο αφού είχαν χωρίσει περίπου ισότιμα την περιουσία στα δύο και η τύχη όρισε ποιο κομμάτι θα πάρει ο καθένας. Με τα παιδιά του, τον γαμπρό του, Θάνο Μαυροκορδάτο, και τα εγγόνια του έχουν μοιράσει τους ρόλους στις επιχειρήσεις δουλεύοντας όλοι πολλές ώρες καθημερινά.

«Απ’ όσα έχω κάνει στη ζωή μου το μεγαλύτερο επίτευγμά μου είναι η οικογένεια», μας λέει ο Θεόδωρος Κωνσταντίνου, προσθέτοντας ότι το μυστικό της επιτυχίας είναι η δουλειά. «Είμαι κάθε μέρα στο γραφείο και θέλω ο Θεός, όταν με χρειαστεί, να έρθει να με πάρει από τη δουλειά», προσθέτει χαμογελώντας. Μόλις έχει σηκωθεί από ένα τραπέζι με Κινέζους με αντικείμενο συζήτησης ένα ακόμα deal σε ένα από τα ελληνικά εστιατόρια του εμπορικού κέντρου του, που σερβίρει γύρο και ελληνική σαλάτα στην άλλη άκρη της Γης.

Στην πόλη του Παναμά υπάρχουν και άλλες ελληνικές επιχειρήσεις εστίασης, όπως το «Bucaneros» («Πειρατές») δίπλα στη θάλασσα, στην περιοχή Isla Flamenco, στο νοτιοδυτικό άκρο της χώρας. Ο ιδιοκτήτης, Δημήτρης Καλορμάκης, με καταγωγή από την Κρήτη, έχει «βαφτίσει» το μαγαζί «Taverna» και, παρότι είναι μετανάστης τρίτης γενιάς, μιλά άπταιστα ελληνικά. Την ώρα που γεμίζει τα ποτήρια με κρασί μια κοπέλα με σαξόφωνο παίζει ελληνικές μελωδίες.

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ «ΑΘΗΝΑ»

Σχολείο με Καρυάτιδες και Αριστοτέλη στην είσοδο

Μεγάλο βάρος δόθηκε από την ελληνική κοινότητα και προσωπικά από τον επί πολλά χρόνια πρόξενο της Ελλάδας στον Παναμά, Χαράλαμπο Τζανετάτο, στη λειτουργία του Ινστιτούτου «Αθηνά» ως κέντρου ανάδειξης του ελληνικού πολιτισμού. Ο ίδιος αγόρασε έκταση 60 στρεμμάτων, όπου χτίστηκε το επιβλητικό κτίριο με τις Καρυάτιδες και την προτομή του Αριστοτέλη στην είσοδο. Τα τελευταία χρόνια λειτουργεί ως ελληνοπαναμέζικο σχολείο και πάνω από χίλιοι μαθητές φοιτούν σε αυτό διδασκόμενοι την ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό.

Ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής βρέθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων, όπου ο Ελληνας δάσκαλος Πάρης Παρίσης χόρεψε ένα βαρύ ζεϊμπέκικο μπροστά σε Ελληνες προσκεκλημένους, αλλά και συρτάκι μαζί με τους μαθητές του από τον Παναμά, που γνωρίζουν πολλά για τη χώρα μας, παρότι δεν την έχουν επισκεφθεί ποτέ. Στη διπλανή αίθουσα, εξάλλου, στεγάζεται ελληνικό μουσείο με αντίγραφα αρχαιολογικών θησαυρών.

Η ελληνική κοινότητα είναι ιδιαίτερα δεμένη και διατηρεί στενές σχέσεις με όλες τις άλλες ελληνικές κοινότητες στην Αμερική. «Κάθε χρόνο, τον Μάρτιο, γίνεται εδώ στον Παναμά το “Greek Fest”, ένα ελληνικό φεστιβάλ με αφορμή την επέτειο από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Η γενιά του πατέρα μου έβαλε και τον θεμέλιο λίθο για να χτιστεί εδώ η ελληνορθόδοξη εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Τις Κυριακές συναντιόμαστε όλοι μαζί στην εκκλησία και μιλάμε για την Ελλάδα», επισημαίνει η Γωγώ Αθανασοπούλου.

Στη χώρα και συγκεκριμένα στην περιοχή Κολόν υπάρχει άλλη μία ελληνική εκκλησία, του Αγίου Αντωνίου, αλλά είναι κλειστή, καθώς δεν υπάρχει ιερέας.

ΛΑΟΥΡΕΝΤΙΝΟ ΚΟΡΤΙΣΟ

Ο πρόεδρος της χώρας έχει ρίζες από… Θεσσαλονίκη

Ο πρόεδρος του Παναμά, Λαουρεντίνο Κορτίσο, είναι Ελληνας από την πλευρά της μητέρας του, η οποία είχε καταγωγή από τη Θεσσαλονίκη. Η μεγάλη πρόκληση για τη χώρα είναι να εξαλείψει τη φτώχεια, που είναι εμφανής με την πρώτη ματιά. Δίπλα στους υπερσύγχρονους ουρανοξύστες, πολλοί από τους οποίους είναι καινούργιοι αφού έχουν χτιστεί τα τελευταία χρόνια, απλώνονται ατελείωτες φαβέλες, που μαρτυρούν ότι η ανάπτυξη έχει ακόμα πολύ δρόμο, παρά το γεγονός ότι το κανάλι του Παναμά αποτελεί τη «χρυσοτόκο όρνιθα» της χώρας.

Τα πλοία πληρώνουν «τσουχτερά» διόδια για το κανάλι, που είναι ανισόπεδο και χρειάζεται ειδικός μηχανισμός, ώστε να περάσουν στη μία ή την άλλη πλευρά. Τα νερά του καναλιού δεν είναι νερά των δύο ωκεανών που συνδέει αλλά λίμνες και ποτάμια, με την άγρια ομορφιά της ζούγκλας να αποτελεί το φόντο στα τεράστια καράβια, τα οποία διαφορετικά θα χρειάζονταν τρεις εβδομάδες να κάνουν τον γύρο της Νότιας Αμερικής. Τα έσοδα από το κανάλι, ωστόσο, μπαίνουν στα κρατικά ταμεία μόλις τα τελευταία 22 χρόνια, καθώς μέχρι τότε η εκμετάλλευσή του βρισκόταν υπό αμερικανική κατοχή.

Το νόμισμα της χώρας είναι το μπαλμπόα, αλλά οι συναλλαγές γίνονται και σε δολάρια Αμερικής, ενώ οι κάτοικοι μιλούν ισπανικά. Στις γειτονιές, από πανύψηλα δέντρα κρέμονται καρύδες, που οι ντόπιοι ανοίγουν με μεγάλα μαχαίρια και κερνούν χυμό τους επισκέπτες. Το πιο εντυπωσιακό τμήμα της χώρας, ωστόσο, βρίσκεται στην ανατολική πλευρά, η οποία βρέχεται από την Καραϊβική Θάλασσα με τους χαρακτηριστικούς φοίνικες και τις ατέλειωτες λευκές αμμουδιές.

Η Ελλάδα θα πάρει το 2024 από τον Παναμά τη σκυτάλη της διοργάνωσης του «Ocean Conference» για το κλίμα, που φέτος πραγματοποιείται στη χώρα της Λατινικής Αμερικής.

Προσεχώς και πρεσβεία

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Ε.Τ.» της Κυριακής, προωθείται η δημιουργία ελληνικής πρεσβείας στον Παναμά, που έως τώρα έχει μόνο προξενείο και οι όποιες ανάγκες εξυπηρετούνται από την πρεσβεία μας στο Μεξικό.