Η Πόλη του Βατικανού μπαίνει επίσημα σε περίοδο προετοιμασίας για το κονκλάβιο, με την τοποθέτηση της χαρακτηριστικής καμινάδας στην Καπέλα Σιξτίνα — ένα συμβολικό και πρακτικό βήμα προς την εκλογή του διαδόχου του Πάπα Φραγκίσκου.

Την Παρασκευή, πυροσβέστες του Βατικανού εθεάθησαν να εγκαθιστούν την καμινάδα στην οροφή του παρεκκλησιού, ολοκληρώνοντας μια κρίσιμη φάση των προετοιμασιών ενόψει του κονκλαβίου που ξεκινά στις 7 Μαΐου.

Η καμινάδα διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην επικοινωνία του αποτελέσματος των ψηφοφοριών. Μετά από κάθε δύο γύρους μυστικής ψηφοφορίας μεταξύ των καρδιναλίων, τα ψηφοδέλτια καίγονται σε ειδικό φούρνο μέσα στην Καπέλα Σιξτίνα.

Ο καπνός που βγαίνει από την καμινάδα ενημερώνει τον κόσμο στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου και διεθνώς:

Μαύρος καπνός: δεν έχει εκλεγεί ακόμη νέος Πάπας

Λευκός καπνός: έχουμε νέο Πάπα

Η τοποθέτηση της καμινάδας υπενθυμίζει τη βαθιά συμβολική αλλά και τελετουργική σημασία της διαδικασίας εκλογής του Ποντίφικα.

Πώς παράγεται ο καπνός
Μαύρος καπνός: Τα ψηφοδέλτια καίγονται με νιτρικό κάλιο (potassium perchlorate), ανθρακένιο (anthracene) και θείο (sulfur), δημιουργώντας τον χαρακτηριστικό μαύρο καπνό που σημαίνει αποτυχία εκλογής.

Λευκός καπνός: Εφόσον υπάρξει εκλογή, τα ψηφοδέλτια καίγονται με χλωρικό κάλιο (potassium chlorate), λακτόζη και ρητίνη χλωροφορμίου, παράγοντας καθαρό λευκό καπνό που σημαίνει επιτυχία στην ψηφοφορία.

Παράδειγμα από το παρελθόν
Στις 13 Μαρτίου 2013, μαύρος καπνός εμφανίστηκε τη δεύτερη μέρα του κονκλαβίου, καθώς οι καρδινάλιοι δεν είχαν ακόμη καταλήξει σε νέο Πάπα. Στην πέμπτη ψηφοφορία, όμως, λευκός καπνός βγήκε από την καμινάδα και λίγο αργότερα παρουσιάστηκε από τον εξώστη της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο ως Πάπας Φραγκίσκος.

Η εγκατάσταση της καμινάδας συνέπεσε με τις αφίξεις των καρδιναλίων στο Βατικανό για άλλη μία ημέρα προκαταρκτικών συζητήσεων σχετικά με τις ανάγκες της Καθολικής Εκκλησίας και το είδος ηγεσίας που απαιτείται για το μέλλον της.

Μυστικά, γεγονότα και ιστορίες από τα κονκλάβια του παρελθόντος: Μια ματιά στη μακρά παράδοση εκλογής Πάπα

Καθώς πλησιάζει το κονκλάβιο της 7ης Μαΐου για την εκλογή του διαδόχου του Πάπα Φραγκίσκου, οι καρδινάλιοι —ακόμα και εκείνοι άνω των 80 που δεν έχουν δικαίωμα ψήφου— συμμετέχουν σε συζητήσεις για τις προκλήσεις της Καθολικής Εκκλησίας. Ανάμεσά τους: η οικονομική κατάσταση του Βατικανού και αξιολογήσεις της παπικής θητείας του Φραγκίσκου.

Το κονκλάβιο, ωστόσο, δεν είναι μόνο ένα εκκλησιαστικό γεγονός – είναι μια διαδικασία γεμάτη ιστορία, τελετουργία και, συχνά, εκπλήξεις. Ακολουθούν 10 συναρπαστικά στοιχεία από προηγούμενα κονκλάβια:

1. Το μεγαλύτερο σε διάρκεια κονκλάβιο (1268–1271)
Διήρκεσε 1.006 ημέρες για να εκλεγεί ο Πάπας Γρηγόριος Ι΄, μετά τον θάνατο του Πάπα Κλήμη Δ΄. Οι εξαγριωμένοι πολίτες του Βιτέρμπο κλείδωσαν τους καρδιναλίους στο κτήριο και τους έκοψαν τη στέγη για να τους πιέσουν.

2. Ο κανόνας του “ένα γεύμα την ημέρα”
Ο Πάπας Γρηγόριος Ι΄ θέσπισε περιορισμούς στο φαγητό: μετά την 3η ημέρα κονκλαβίου, ένα γεύμα· μετά την 8η, μόνο ψωμί, νερό και κρασί. Αν και αυτός ο κανόνας έχει πλέον καταργηθεί, αναδεικνύει την πίεση για γρήγορη απόφαση.

3. Το συντομότερο κονκλάβιο
Η ταχύτερη εκλογή μετά την περίοδο αναμονής 10 ημερών πραγματοποιήθηκε το 1503, όταν ο Πάπας Ιούλιος Β΄ εξελέγη σε λίγες ώρες. Ο Πάπας Φραγκίσκος εξελέγη στην 5η ψηφοφορία το 2013.

4. Το πρώτο κονκλάβιο στην Καπέλα Σιξτίνα
Πραγματοποιήθηκε το 1492. Από το 1878, όλα τα κονκλάβια διεξάγονται κάτω από τις νωπογραφίες του Μιχαήλ Αγγέλου, σε περιβάλλον που, όπως έγραψε ο Ιωάννης Παύλος Β΄, «καλλιεργεί την αίσθηση της παρουσίας του Θεού».

5. Άλλα μέρη διεξαγωγής
Πριν από την καθιέρωση της Καπέλα Σιξτίνα, κονκλάβια έγιναν σε διάφορα μέρη: Κωνστάνς (Γερμανία), Λυών (Γαλλία), Περούτζια, Βενετία, και αλλού.

6. Οι αντίπαπες
Κατά το Δυτικό Σχίσμα (1378–1417), υπήρχαν πολλαπλοί διεκδικητές του παπικού θρόνου. Οι πιο γνωστοί “αντιπάπες” ήταν ο Κλήμης Ζ΄, Βενέδικτος ΙΓ΄ και Ιωάννης ΚΓ΄. Το σχίσμα έληξε το 1417 με την εκλογή του Μαρτίνου Ε΄.

7. Η πρόκληση της υγιεινής
Πριν κατασκευαστεί ο ξενώνας Domus Santa Marta το 1996, οι καρδινάλιοι κοιμόντουσαν σε κρεβάτια-ράντζα κοντά στην Καπέλα Σιξτίνα. Η έλλειψη εξαερισμού και καθαριότητας προκαλούσε συχνά ασθένειες.

8. Ο όρκος μυστικότητας
Από τον 13ο αιώνα και μετά, οι εκλογές γίνονται σε απομόνωση — “cum clave” — για να προστατευτούν από πολιτικές παρεμβάσεις. Η μυστικότητα είναι βασική για την εγκυρότητα της διαδικασίας.

9. Ο νεότερος και ο γηραιότερος Πάπας
Ο Ιωάννης ΙΒ΄ εξελέγη σε ηλικία 18 ετών (955), ενώ οι γηραιότεροι ήταν οι Κελεστίνος Γ΄ και Κελεστίνος Ε΄, κοντά στα 85. Ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄ ήταν 78 όταν εξελέγη το 2005.

10. Καπνός με… χημεία
Μαύρος καπνός: από καύση ψηφοδελτίων με νιτρικό κάλιο, ανθρακένιο και θείο

Λευκός καπνός: από χλωρικό κάλιο, λακτόζη και ρητίνη χλωροφορμίου