Τo λογοπαίγνιο του ιταλικού τίτλου («obiettivo» σημαίνει και ο φωτογραφικός φακός) εξέφραζε απόλυτα την «αιρετική», σαρκαστική και φιλοπαίγμονα στάση του ζωής του Τοσκάνι, ο οποίος άφησε χθες τα εγκόσμια σε ηλικία σχεδόν 83 ετών. Χτυπημένος εδώ και δύο χρόνια από μια σπάνια κακοήθη ασθένεια διαταραχής των πρωτεϊνών, την αμυλοειδοπάθεια, ο Ιταλός φωτογράφος άφησε την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο της Τσετσίνα, στην επαρχία του Λιβόρνο.

Γιος του φωτογράφου της «Corriere della Sera» Φεντέλε Τοσκάνι, ο μικρός Ολιβιέρο βάδισε από νωρίς στα ίχνη του. Σε ηλικία 14 ετών, τράβηξε μια φωτογραφία της χήρας του Ιταλού δικτάτορα Ρακέλε Μουσολίνι, κατά τη διάρκεια της επίσημης κηδείας του στο Πρεντάπιο, η οποία τυπώθηκε στην εφημερίδα!

Ηταν το ξεκίνημα μιας εμβληματικής καριέρας δεκαετιών, που έφερε επανάσταση στον χώρο της διαφήμισης, της μόδας και της επικοινωνίας. Αφού πήρε πτυχίο φωτογραφίας από το Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών της Ζυρίχης το 1965, ο ταλαντούχος νεαρός από το Μιλάνο συνεργάστηκε με σειρά γνωστών οίκων μόδας στον τομέα της διαφήμισης. Ομως το όνομά του από το 1982 και μετά συνδέθηκε κυρίως με την ιταλική οικογένεια Benetton, με την οποία άφησε εποχή.

Με περισσή τόλμη στα όρια του θράσους για την εποχή του, ο Τοσκάνι δεν δίστασε στις φωτογραφικές καμπάνιες που υπέγραψε να αναδείξει θέματα-ταμπού -άσχετα με τον λαμπερό κόσμο της μόδας- όπως το AIDS, η ομοφοβία, οι δολοφονίες της Μαφίας, η θανατική ποινή, η νευρική ανορεξία, οι πρόσφυγες και ο ρατσισμός. Παράλληλα, συνεργάστηκε με τον Ερυθρό Σταυρό και την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

Γροθιά στο στομάχι ήταν η φωτογραφία του σκελετωμένου, ετοιμοθάνατου από AIDS γκέι ακτιβιστή Ντέιβιντ Κίρμπι, περιστοιχισμένου από μέλη της οικογένειάς του. Πρωτοδημοσιεύτηκε το 1990 στο περιοδικό «Life» και δύο χρόνια αργότερα ο Τοσκάνι τη χρησιμοποίησε για την καμπάνια της Benetton, με την άδεια του πατέρα του ασθενούς, Μπιλ, «για τη διαφώτιση του κοινού».

Είχαν προηγηθεί το σοκαριστικό φιλί ανάμεσα στον καθολικό ιερέα και την καλόγρια, που εξόργισε το Βατικανό, τα ιπτάμενα πολύχρωμα προφυλακτικά, το νεογέννητο με τον άκοπο ομφάλιο λώρο, η ξανθιά και η μαύρη γυναίκα τυλιγμένες με μια κουβέρτα που αγκάλιαζαν ένα νήπιο με ασιατικά χαρακτηριστικά – υπαινικτική αναφορά σε γκέι, πολυφυλετική οικογένεια.

Η συνεργασία του Τοσκάνι με την Benetton συνεχίστηκε (με μια μεγάλη διακοπή μεταξύ 2000-2018) ως το 2020, στη διάρκεια της οποίας δέχθηκε και πολλές επικρίσεις για εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου και παραβίαση ηθικών κανόνων. «Εζησα πολύ και καλά, χωρίς αφεντικό και μόνιμο μισθό. Ημουν πάντα ελεύθερος», δήλωσε τον περασμένο Αύγουστο στην «Corriere della Sera».