Το 2024 θα μείνει στη μνήμη όλων για την τεράστια κλιμάκωση των επιχειρήσεων των πολιτικών δολοφονιών, ως και δολιοφθορών στο εξωτερικό, σε συνδυασμό με την ολοένα και πιο βάναυση καταστολή κάθε αντίδρασης στο εσωτερικό. Στη Ρωσία, ο αείμνηστος Αλεξέι Ναβάλνι, ο πρωταρχικός εχθρός του Βλαντιμίρ Πούτιν -το όνομα του οποίου το Κρεμλίνο δεν τόλμησε ποτέ να αναφέρει-, έφυγε από τη ζωή σε ένα στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας βόρεια του Αρκτικού Κύκλου τον περασμένο Φεβρουάριο. Το αν οι πράκτορες της FSB του έδωσαν το θανάσιμο χτύπημα δεν έχει σημασία, αφού επί σειρά ετών τον είχαν βάλει στο στόχαστρο.
Βρόμικο σχέδιο
Εξω από τη χώρα, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες ενέτειναν τις επιχειρήσεις δολιοφθοράς και τις επιθέσεις σε αντιφρονούντες και αποστάτες που διέφυγαν σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Εμπρησμοί, εκρήξεις, διακοπή των συστημάτων μεταφορών, ως και δολιοφθορές υποθαλάσσιων υποδομών σημειώθηκαν συχνά σε όλη την ηπειρωτική Ευρώπη και στο Ηνωμένο Βασίλειο φέτος.
Τον Απρίλιο, οι γερμανικές Αρχές συνέλαβαν δύο άνδρες με διπλή υπηκοότητα (γερμανική και ρωσική) ως υπόπτους, διότι σχεδίαζαν επιθέσεις δολιοφθοράς σε μεγάλη στρατιωτική βάση της Βαυαρίας. Τον Μάιο, η Πολωνία συνέλαβε τρεις άνδρες -δύο Λευκορώσους και έναν Πολωνό- για εμπρηστικές επιθέσεις και δολιοφθορές για λογαριασμό της Ρωσίας στη Βαρσοβία. Τον Μάρτιο, μια αποθήκη που συνδέεται με την Ουκρανία στο Λέιτον του Ανατολικού Λονδίνου πυρπολήθηκε. Η βρετανική αστυνομία συνέλαβε τέσσερα άτομα με κατηγορίες που, μεταξύ άλλων, περιελάμβαναν σχεδιασμό εμπρησμού και συνδρομή στην FSB. Τον επόμενο μήνα, μια εγκατάσταση στη Νότια Ουαλία που ανήκε στην κορυφαία βρετανική εταιρία άμυνας, ασφάλειας και αεροδιαστημικής BAE επλήγη από έκρηξη που προκάλεσε λίαν υπολογίσιμες ζημιές.
Ανθρωποκυνηγητό
Φέτος, το Κρεμλίνο συνέχισε το κυνήγι για αντιφρονούντες, πολιτικούς της αντιπολίτευσης και «αποστάτες» στο εξωτερικό. Στο μεταξύ, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες άρχισαν να στοχεύουν πολίτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης – κάτι στο οποίο οι πρώην σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες δεν είχαν επιδοθεί ποτέ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η δολοφονία του Ρώσου πιλότου ελικοπτέρου Mάξιμ Kουζμίνοφ στην Ισπανία τον Φεβρουάριο -έξι μήνες μετά τη διαφυγή του στην Ουκρανία- κατέδειξε τις ικανότητες της ρωσικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών (GRU) να εξολοθρεύει τους εχθρούς της στο εξωτερικό, καθώς και την απροθυμία των ευρωπαϊκών χωρών να αντιμετωπίσουν αυτού του είδους τις επιθέσεις.
Η πιο εξωφρενική από όλες τις ρωσικές επιχειρήσεις ήταν η απόπειρα δολοφονίας ενός εξέχοντος Γερμανού επιχειρηματία. Στα μέσα Ιουλίου, ΜΜΕ ανέφεραν ότι οι αμερικανικές και οι γερμανικές μυστικές υπηρεσίες απέτρεψαν ένα σχέδιο πρακτόρων του Κρεμλίνου για τη δολοφονία του Aμίν Πάπεργκερ, επικεφαλής της κορυφαίας γερμανικής εταιρίας όπλων Rheinmetall και μεγάλου προμηθευτή βλημάτων πυροβολικού -και όχι μόνον- στην Ουκρανία. Η στόχευση ενός ξένου υπηκόου σηματοδότησε μια δραματική αλλαγή στη ρωσική τακτική στο εξωτερικό.
Δίκτυο κατασκόπων
Πάντως, η συνωμοσία για τη δολοφονία του Πάπεργκερ δεν ήταν η πρώτη επίθεση εναντίον Ευρωπαίου στη Δυτική Ευρώπη που επιχειρήθηκε από τις FSB/GRU. Οι ακροάσεις στο Κεντρικό Ποινικό Δικαστήριο του Λονδίνου, το Old Bailey, αποκάλυψαν ένα ρώσικο κατασκοπευτικό κύκλωμα Βουλγάρων υπηκόων που ζούσαν στο Ηνωμένο Βασίλειο και είχαν σχεδιάσει να απαγάγουν τον Κρίστο Γκρόζεφ, έναν Βούλγαρο ερευνητή-δημοσιογράφο, μαζί με έναν Ρώσο δημοσιογράφο, αυτοεξόριστο στο Λονδίνο, τον Ρόμαν Ντομπροχότοφ.
Το ίδιο και μια προσπάθεια απαγωγής Ρώσων μουσικών, που είχαν εγκαταλείψει τη χώρα μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Τον Ιανουάριο, το δημοφιλές ροκ συγκρότημα Bi-2 συνελήφθη στην Ταϊλάνδη από τις τοπικές μεταναστευτικές αρχές έπειτα από αίτημα του Κρεμλίνου για την αντιπολεμική δράση του, η οποία θεωρείται έγκλημα στη Ρωσία. Ευτυχώς, μέσα σε 48 ώρες, όλοι οι μουσικοί αφέθηκαν ελεύθεροι έπειτα από παρέμβαση των Αρχών του Ισραήλ, της Νέας Ζηλανδίας και της Αυστραλίας.
Ομως η τεράστια ρωσική διασπορά (η οποία αριθμεί εκατομμύρια ανθρώπων που διέφυγαν στο εξωτερικό τα τελευταία 30 χρόνια) έμαθε το μάθημά της και αποφεύγει κράτη φιλικά προς τη Μόσχα. Και όμως, το 2024 απέδειξε για άλλη μια φορά ότι η εμβέλεια των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών ξεπερνά τα όποια όρια. Αυτή ήταν μία ακόμη χρονιά αιματηρών και δαπανηρών αποτυχιών. Για άλλη μια φορά, ο βασικός πυλώνας σταθερότητας του Πούτιν -η FSB- αποδείχθηκε καλή στην καταστολή και σε δολοφονίες, αλλά όχι τόσο καλή στη συλλογή πληροφοριών.
Ολέθρια σφάλματα
Τον Μάρτιο, η FSB απέτυχε να αποτρέψει μια επίθεση του Ισλαμικού Κράτους στο κέντρο της πόλης Κρόκους, κοντά στη Μόσχα, που άφησε πίσω της 145 νεκρούς και 551 τραυματίες. Ακόμη, τον περασμένο Αύγουστο, απέτυχε να αποτρέψει την ουκρανική εισβολή στην περιοχή του Κουρσκ και να τη σταματήσει ως υπηρεσία που είχε αναλάβει την υπεράσπιση των ρωσικών συνόρων.
Και προχθές απέτυχε να προστατεύσει τον αντιστράτηγο Ιγκόρ Κιρίλοφ, επικεφαλής των μονάδων πυρηνικής, χημικής, ραδιολογικής και βιολογικής-ακτινολογικής προστασίας, ο οποίος δολοφονήθηκε από Ουκρανούς πράκτορες στην παγωμένη Μόσχα. Ομως, όπως έπραξε και το 2023, ο Πούτιν επέλεξε να μην τιμωρήσει τους ανώτατους αξιωματούχους ασφαλείας του για τις συνεχείς γκάφες τους, παρά το υψηλό τίμημα που πλήρωσε ένα καθεστώς το οποίο αυτοπροσδιορίζεται ως αποφασιστικό και δυνατό και που βάζει την πολιτική σταθερότητα πάνω από κάθε άλλη αρετή.