Τους τελευταίους μήνες, αρκετά μέλη της ευρωπαϊκής ζώνης Σένγκεν χωρίς διαβατήρια επανέφεραν τους ελέγχους ασφαλείας στα διεθνή τους σύνορα. Μεταξύ Ιουνίου και Ιουλίου, η Γερμανία, η Αυστρία, η Σλοβενία, η Ιταλία, η Νορβηγία, η Δανία, η Σουηδία και η Γαλλία εισήγαγαν ή επέκτειναν τους συνοριακούς ελέγχους, γεγονός που επηρέασε, επίσης, τη Σλοβακία, την Τσεχία, την Πολωνία, την Ελβετία, την Κροατία και την Ουγγαρία, λόγω των κοινών συνόρων τους με τις χώρες αυτές. Ως αποτέλεσμα, τα μισά από τα 29 κράτη-μέλη του χώρου Σένγκεν αντιμετωπίζουν σήμερα ελέγχους σε όλα ή σε τμήματα των συνόρων τους. Τα περισσότερα από αυτά τα μέτρα έχουν προγραμματιστεί να λήξουν μεταξύ Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου, αλλά οι κανόνες Σένγκεν επιτρέπουν παρατάσεις, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσαν να παραμείνουν σε ισχύ μέχρι και το 2025.

Οι κύριοι λόγοι πίσω από τους σημερινούς συνοριακούς ελέγχους περιλαμβάνουν τα αυξημένα επίπεδα μετανάστευσης στην Ευρώπη, τους κινδύνους τρομοκρατίας που συνδέονται με τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή και τις απειλές της ρωσικής επιθετικότητας που συνδέονται με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Σύμφωνα με τη Συνθήκη Σένγκεν, τα κράτη-μέλη πρέπει να προσκομίσουν έγκυρες αιτιολογήσεις για την επαναφορά των συνοριακών ελέγχων.

Τους τελευταίους μήνες, οι κύριοι παράγοντες που οδήγησαν στην αυστηροποίηση των ελέγχων ήταν ο αυξημένος κίνδυνος τρομοκρατίας στην Ευρώπη που συνδέεται με τη συνεχιζόμενη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, ο κίνδυνος συμβατικής και μη συμβατικής επιθετικότητας από τη Ρωσία, λόγω της σύγκρουσης στην Ουκρανία, και η αυξημένη δραστηριότητα σε ορισμένες από τις κύριες μεταναστευτικές οδούς προς την Ευρώπη (τους πρώτους έξι μήνες του 2024, οι αφίξεις μέσω της μεταναστευτικής οδού που συνδέει τη Δυτική Αφρική με τα Κανάρια Νησιά αυξήθηκαν κατά 174%, ενώ οι αφίξεις μέσω της οδού της Ανατολικής Μεσογείου που συνδέει την Τουρκία με τα Βαλκάνια αυξήθηκαν κατά 75%, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2023).

Παρόλο που τα μέλη της Σένγκεν πρέπει να ενημερώνουν εκ των προτέρων την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η απόφαση για την επαναφορά των συνοριακών ελέγχων εναπόκειται, τελικά, στις εθνικές κυβερνήσεις και οι Βρυξέλλες δεν μπορούν να τη σταματήσουν. Και ενώ οι κανόνες της Σένγκεν ορίζουν ότι οι συνοριακοί έλεγχοι δεν πρέπει να παραμένουν σε ισχύ για διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών, η συνθήκη ορίζει, επίσης, ότι υπό έκτακτες συνθήκες μπορούν να παραμείνουν σε ισχύ για όσο διάστημα οι επιμέρους κυβερνήσεις αποφασίσουν ότι είναι απαραίτητοι.

Οι κινητήριοι μοχλοί πίσω από τους συνεχιζόμενους συνοριακούς ελέγχους θα παραμείνουν σε ισχύ τους επόμενους μήνες, προμηνύοντας συνεχή μέτρα ασφαλείας σε ολόκληρο τον χώρο Σένγκεν. Στον πόλεμο στην Ουκρανία φαίνεται ότι δεν υπάρχει τέλος στον ορίζοντα. Εν τω μεταξύ, στη Μέση Ανατολή, μια βιώσιμη κατάπαυση του πυρός στη Γάζα μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς παραμένει, επίσης, ανέφικτη. Από τους κύριους παράγοντες που ωθούν τις ευρωπαϊκές χώρες να επαναφέρουν τους συνοριακούς ελέγχους, η παράτυπη μετανάστευση είναι ο μόνος που πιθανότατα θα μειωθεί τους επόμενους μήνες, καθώς οι μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη εξασθενούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Αλλά ακόμη και αν ο πραγματικός αριθμός των αφίξεων στην Ευρώπη μειωθεί, η σημερινή ισχύς των αντιμεταναστευτικών πολιτικών δυνάμεων σε ολόκληρη την ήπειρο, σε συνδυασμό με τις τρομοκρατικές επιθέσεις υψηλού προφίλ από «μοναχικούς λύκους» με μεταναστευτικό υπόβαθρο, σημαίνει ότι οι εθνικές κυβερνήσεις θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν σημαντική κοινωνική και πολιτική πίεση για να διατηρήσουν τους συνοριακούς ελέγχους. Οι χώρες στη Σένγκεν με αντιμεταναστευτικά και ευρωσκεπτικιστικά κόμματα στην εξουσία θα είναι πιο πρόθυμες να διατηρήσουν τους συνοριακούς ελέγχους, αλλά οι ενέργειές τους θα επηρεάσουν, επίσης, τις πιο προοδευτικές χώρες με τις οποίες μοιράζονται τα σύνορα.

Ενώ ο χώρος Σένγκεν είναι απίθανο να καταργηθεί, εταιρίες και ιδιώτες που βασίζονται στη διασυνοριακή διακίνηση ανθρώπων και αγαθών θα αντιμετωπίσουν καθυστερήσεις στις μεταφορές και τα ταξίδια εν μέσω της εν γένει αυξημένης αβεβαιότητας σχετικά με τον έλεγχο των συνόρων τους επόμενους μήνες. Η Συνθήκη Σένγκεν είναι απίθανο να καταργηθεί πλήρως στο ορατό μέλλον, λόγω των βαθιά αρνητικών επιπτώσεων που θα είχε αυτό στην ευρωπαϊκή οικονομία. Για παρόμοιους οικονομικούς λόγους, οι επιμέρους χώρες είναι, επίσης, απίθανο να εξέλθουν από τη ζώνη σύντομα. Αλλά οι επαναλαμβανόμενες επαναφορές συνοριακών ελέγχων θα παραμείνουν ως ο κανόνας στην Ευρώπη, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, με αποτέλεσμα την όλο και πιο αποσπασματική εφαρμογή της συμφωνίας της.

Στο σενάριο χαμηλής πιθανότητας αλλά υψηλού αντίκτυπου κατάργησης της Σένγκεν, αυτό θα προκαλούσε πολύ βαθύτερες διαταραχές στο εμπόριο και τον τουρισμό και θα αύξανε μόνιμα το κόστος για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές στην Ευρώπη. Η κατάρρευση της ζώνης χωρίς διαβατήρια θα περιπλέξει, επίσης, μόνιμα τη διασυνοριακή κινητικότητα για εργασία, εκπαίδευση και οικογενειακές επισκέψεις. Επιπλέον, οι σχέσεις μεταξύ των γειτονικών ευρωπαϊκών χωρών θα γίνουν πιθανότατα τεταμένες, λόγω της επιβολής συνοριακών ελέγχων, οδηγώντας σε διπλωματικές διαμάχες που αποδυναμώνουν την ενότητα της Ε.Ε. Αυτό το σενάριο θα διαμορφωνόταν πιθανώς σε βάθος πολλών ετών, καθώς η αυξανόμενη εστίαση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων στην ασφάλεια των συνόρων είναι πιθανότερο να διαβρώσει σταθερά τη ζώνη Σένγκεν παρά να ωθήσει στην ξαφνική κατάργησή του. Θα καταστεί, όμως, ιδιαίτερα πιθανό αν τα αντιμεταναστευτικά και ευρωσκεπτικιστικά κόμματα εισέλθουν σε περισσότερες κυβερνήσεις σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση, κάτι που δεν μπορεί να αποκλειστεί δεδομένων των συνεχιζόμενων κοινωνικών και πολιτικών τάσεων στο εσωτερικό του μπλοκ.

Ειδήσεις σήμερα

Για πρώτη φορά γυμνάσιο στη Γαύδο

ΣΥΡΙΖΑ – Κασσελάκης: «Έβαλαν κουκούλες στα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής» – Πέρασε η πρόταση μομφής

ΣΥΡΙΖΑ: Πέρασε η πρόταση μομφής για τον Κασσελάκη – Πάει ξανά σε κάλπες για εκλογή αρχηγού

Χείμαρρος ο Δημήτρης Ουγγαρέζος για την αποχώρηση της Λίτσας Πατέρα από το Πρωινό του ΑΝΤ1 – «Μόνη της, εξοστρακισμένη σε μια “γωνιά” της εκπομπής…»

Ζώδια (9-15/9): «Η δεύτερη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου θα είναι αρκετά αγχώδης» – Οι δύο πιο τυχεροί σύμφωνα με τον Κώστα Λεφάκη

Mητσοτάκης στο Eleftherostypos.gr: Θα γίνουν σημειακές διορθώσεις στη φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών