Γράφει η Αθηνά Σούτζου 

Οι δηλώσεις μοιάζουν να έρχονται από το μακρινό παρελθόν, από τις πιο σκοτεινές στιγμές του Ψυχρού Πολέμου, όταν υπήρχε η αναμέτρηση των πυρηνικών δυνάμεων και ο πλανήτης αναρωτιόταν για το περιβόητο «κόκκινο κουμπί».

ΗΠΑ και ΝΑΤΟ καταδίκασαν τις ρωσικές ενέργειες στο θέμα, τονίζοντας ότι έτσι γίνεται ο κόσμος «πολύ πιο επικίνδυνος». Ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες δήλωσε χθες πως «η ιδέα μιας πυρηνικής σύγκρουσης θα ήταν απλώς αδιανόητη».

Ανησυχία

Η Δύση φαίνεται να λαμβάνει υπόψη πολύ σοβαρά τις ρωσικές απειλές, γνωρίζοντας ότι δεν είναι μόνο λόγια του αέρα και ρητορική. Οπως αναφέρει η εφημερίδα «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», «οι δυτικές πρωτεύουσες ανησυχούν εδώ και καιρό για το στρατιωτικό δόγμα της Μόσχας, που επιτρέπει να χρησιμοποιεί πυρηνικά όπλα για να τερματίσει μια σύγκρουση». Σύμφωνα με αυτό το δόγμα, το Κρεμλίνο «επιφυλάσσεται του δικαιώματος χρήσης πυρηνικών», προκειμένου να αποτραπεί η κλιμάκωση στρατιωτικών ενεργειών και ο τερματισμός τους. Οι αναλυτές μιλούν για τη νέα στρατηγική της Ρωσίας που είναι γνωστή ως «στρατηγική κλιμάκωσης για αποκλιμάκωση». Πολλοί είναι πεπεισμένοι ότι ο Πούτιν δεν μπλοφάρει και ότι πραγματικά δεν θα διστάσει να φθάσει στα άκρα αν δεν επιτύχει τους στόχους του στο πεδίο.

Επιπλέον, το Κρεμλίνο διεμήνυσε στην κυβέρνηση της Λευκορωσίας, χώρα-δορυφόρο της, να διενεργήσει ένα δημοψήφισμα ώστε να νομιμοποιεί τη φιλοξενία πυρηνικών και ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων επί μονίμου βάσεως. Φυσικά, οι πολίτες της Λευκορωσίας ψήφισαν υπέρ αυτής της προοπτικής στο κατασκευασμένο δημοψήφισμα.

Οι ΗΠΑ παρακολουθούν την αυξημένη επιθετικότητα της Ρωσίας με ψυχραιμία, χωρίς να αποκλείουν τίποτε. Στην «Εκθεση Πυρηνικής Στάσης» του υπουργείου Αμυνας των ΗΠΑ το 2018 αναφέρεται πως η Μόσχα πιθανόν να κάνει περιορισμένη χρήση πυρηνικών όπλων με στόχο να παραλύσει τις ΗΠΑ!

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία έχουν τα δύο μεγαλύτερα πυρηνικά οπλοστάσια στον κόσμο, με διαφορά. Περιλαμβάνουν όπλα που μπορούν να εκτοξευτούν με αεροσκάφη, υποβρύχια και βαλλιστικούς πυραύλους ξηράς. Η Ενωση Ελέγχου Οπλών εκτιμά ότι το 2021 οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν 5.550 πυρηνικές κεφαλές, ενώ η Ρωσία 6.257. Ομως οι ΗΠΑ διαθέτουν περισσότερες ανεπτυγμένες κεφαλές (1.800 έναντι 1.600 της Ρωσίας).

Οσο για την Ουκρανία, δεν έχει πυρηνικά όπλα, αλλά έχει 15 ενεργά πυρηνικά εργοστάσια και ο πόλεμος στο έδαφός της μπορεί να προκαλέσει «ατύχημα». Στη νοτιοανατολική Ουκρανία μάλιστα, όπου αυτές τις μέρες διεξάγονται οι πιο σφοδρές ρωσικές επιθέσεις, υπάρχουν έξι πυρηνικά εργοστάσια.

Πλήγματα

Και μόνο η αναφορά στον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνομπιλ φέρνει στους Ευρωπαίους τρόμο, κυρίως στους μεγαλύτερους που είχαν βιώσει την καταστροφή του 1986 επί σοβιετικής κυριαρχίας και προπαγάνδας. Από τις πρώτες μέρες της εισβολής, οι Ρώσοι κατέλαβαν την περιοχή γύρω από το εργοστάσιο.

Η Ουκρανία ζήτησε από τον ΙΑΕΑ να κηρύξει ασφαλή ζώνη 30 χιλιομέτρων γύρω από τους τέσσερις μεγαλύτερους πυρηνικούς σταθμούς της Ουκρανίας. Από το Λβιβ, το υπουργείο Ενέργειας της Ουκρανίας κάλεσε επίσης τον οργανισμό να ζητήσει τη συνδρομή του ΝΑΤΟ για τον αποκλεισμό του εναέριου χώρου πάνω από τις ουκρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, ώστε να προληφθούν ενέργειες «πυρηνικής τρομοκρατίας» από τη Ρωσία.

Στην αρχή της περασμένης εβδομάδας, ρωσικοί πύραυλοι χτύπησαν χώρο ταφής πυρηνικών αποβλήτων στο Κίεβο, όπου δεν καταγράφηκε αύξηση των επιπέδων ραδιενέργειας. Αντίστοιχη εγκατάσταση δέχτηκε πλήγμα στο Χάρκοβο, χωρίς συνέπειες. Αν και κατά την ψυχροπολεμική περίοδο η Σοβιετική Ενωση κατασκεύαζε υπόγεια πυρηνικά εργοστάσια για να γλιτώσουν από τις στρατιωτικές απειλές στην Ουκρανία όλα λειτουργούν επί εδάφους.

Τα πυραυλικά χτυπήματα δεν είναι ο μόνος κίνδυνος. Τα ψυκτικά συστήματα των αντιδραστήρων λειτουργούν με ρεύμα (όλο το 24ωρο, εκτός των περιπτώσεων συντήρησης) και η καταστροφή μονάδας ηλεκτρικού παρόχου θα διέκοπτε τη λειτουργία του συστήματος. Υπάρχει η δυνατότητα ενεργοποίησης γεννητριών που όμως δεν είναι αξιόπιστος τρόπος παροχής ρεύματος στις «εύθραυστες» πυρηνικές εγκαταστάσεις που έχουν κατασκευαστεί τη δεκαετία του 1970.

Ο Σον Μπέρνι, πυρηνικός ειδικός της Greenpeace στην Ανατολική Ασία, υποστηρίζει στην Deutsche Welle πως ένα «ατύχημα» είναι δυνατό εν μέσω πολέμου, ωστόσο εκτιμά ότι η Ρωσία (διαθέτει τουλάχιστον τον διπλάσιο αριθμό πυρηνικών εργοστασίων) γνωρίζει τις συνέπειες ραδιενεργών διαρροών που πιθανόν να επηρεάσουν και την ίδια αν πνεύσει ανατολικός άνεμος.