Οι παγκόσμιες τιμές της ενέργειας εκτινάχθηκαν στα ύψη λίγες ώρες μετά την είδηση της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου. Αρχικά τα ευρωπαϊκά συμβόλαια του Brent εκτινάχθηκαν έως και 9%, φθάνοντας τα 105 δολάρια ανά βαρέλι -για πρώτη φορά από το 2014-, προτού υποχωρήσουν κάτω από τα 100 δολάρια (ανά βαρέλι) αργότερα μέσα στην ημέρα. Αντίστοιχα, το φυσικό αέριο αυξήθηκε έως και 60%. Η Ε.Ε., το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ ανακοινώνουν σημαντικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, με το πακέτο ωστόσο των κυρώσεων που παρουσίασε ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν στις 24 Φεβρουαρίου να μην έχει σχεδιαστεί στοχεύοντας άμεσα στις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Η ΡΩΣΙΑ είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο. Η χώρα εξάγει περίπου 4,9 εκατ. βαρέλια ημερησίως αργού πετρελαίου, μαζί με περίπου 240 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου κάθε χρόνο. Περίπου οι μισές από τις εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας κατευθύνονται στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αμερική και πάνω από το 70% των εξαγωγών φυσικού αερίου της Ρωσίας κατευθύνονται στην Ευρώπη.

Στις 24 Φεβρουαρίου, Ευρωπαίος διπλωμάτης δήλωσε ότι οι κυρώσεις θα περιλαμβάνουν και τον ενεργειακό τομέα. Διαρροές στους Financial Times νωρίτερα φέτος σημείωναν ότι η Ε.Ε. και το Ηνωμένο Βασίλειο εξέταζαν το ενδεχόμενο να επιβάλουν κυρώσεις σε επενδύσεις σε νέα ρωσικά έργα φυσικού αερίου.

ΟΙ ΤΙΜΕΣ του αργού πετρελαίου μπορεί να παραμείνουν κοντά στα 100 δολ. το βαρέλι ή και να εκτοξευθούν πάνω από τα 120 δολ. για εβδομάδες εάν διακοπούν οι ρωσικές εξαγωγές, καθώς υπάρχει περιορισμένη πλεονάζουσα παραγωγική δυνατότητα και εμπορικά αποθέματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Τις προσεχείς ημέρες, οι ΗΠΑ και άλλα μέλη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΔΟΕ) θα ανακοινώσουν πιθανώς την απελευθέρωση προμηθειών πετρελαίου από τα στρατηγικά τους αποθέματα για να βοηθήσουν στην αποκλιμάκωση των αγορών.

Η συντονισμένη απελευθέρωση 60 έως 70 εκατ. βαρελιών αργού πετρελαίου (που ισοδυναμεί περίπου με δύο εβδομάδες ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου) φέρεται να εξετάζεται από τα μέλη του ΔΟΕ. Αλλά μια τέτοια στρατηγικής σημασίας απελευθέρωση έχει συνήθως μόνο βραχυπρόθεσμο αντίκτυπο στις τιμές του πετρελαίου. Οι μεγάλοι παραγωγοί πετρελαίου, όπως η Σαουδική Αραβία, έχουν επίσης εξαιρετικά περιορισμένη πλεονάζουσα παραγωγική δυνατότητα σε σύγκριση με το παγκόσμιο μέγεθος των αγορών πετρελαίου. Τα εμπορικά αποθέματα αργού πετρελαίου στη Δύση βρίσκονται επίσης σε χαμηλά επίπεδα.

ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ της παγκόσμιας αγοράς φυσικού αερίου είναι ακόμη πιο σφιχτές από τις συνθήκες της αγοράς πετρελαίου. Και ενώ η εποχική ζήτηση στο βόρειο ημισφαίριο θα μειωθεί καθώς οι θερμοκρασίες θα ανέβουν τους επόμενους μήνες, οι παρατεταμένες επιπτώσεις των κυρώσεων και οι τυχόν διαταραχές στον εφοδιασμό θα επηρεάσουν τη χειμερινή περίοδο 2022-23 λόγω της ανάγκης πλήρωσης των αποθηκών ενέργειας κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες.

Οι εναλλακτικοί παραγωγοί φυσικού αερίου απλά δεν μπορούν να αντισταθμίσουν το ρωσικό φυσικό αέριο με ουσιαστικό τρόπο, εάν διακοπούν οι ρωσικές εξαγωγές προς την Ευρώπη. Η Ρωσία εξήγαγε 185 δισ. κυβικά μέτρα φ.α. στην Ευρώπη το 2020, που αντιστοιχούσε στο 38% της παγκόσμιας αγοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ).

Ενώ ορισμένα φορτία ΥΦΑ μπορούν να πάνε από τον έναν αγοραστή στον άλλον, στο τέλος η παγκόσμια αγορά θα βρεθεί υπό πίεση. Σε αντίθεση με τις αγορές πετρελαίου, οι χώρες δεν διαθέτουν στρατηγικά αποθέματα φ.α. από τα οποία να μπορούν να αντλήσουν. Επιπλέον, εάν η σύγκρουση στην Ουκρανία βαλτώσει, είναι απολύτως πιθανό οι ουκρανικοί αγωγοί που παραδίδουν φυσικό αέριο στην Ευρώπη είτε να σαμποταριστούν από τη Ρωσία είτε να υποστούν ζημιές. Μια πιεσμένη αγορά μέχρι τον Σεπτέμβριο θα διασφαλίσει ότι τον Δεκέμβριο τα αποθεματικά της Ευρώπης σε φ.α θα είναι σε χαμηλά επίπεδα, οδηγώντας στην έκρηξη της τιμής του τον επόμενο χειμώνα.

ΟΙ ΥΨΗΛΟΤΕΡΕΣ τιμές της ενέργειας θα επιδεινώσουν τα παγκόσμια ποσοστά πληθωρισμού, αυξάνοντας περαιτέρω το κόστος της ναυτιλίας, της παραγωγής τροφίμων, της ηλεκτρικής ενέργειας και άλλων βιομηχανιών που λειτουργούν με πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Αυτό θα έχει πολιτικές συνέπειες σε όλο τον κόσμο, καθώς περισσότεροι άνθρωποι θα νιώθουν την πίεση των υψηλότερων τιμών, αυξάνοντας την πίεση στις κυβερνήσεις τους να εφαρμόσουν προγράμματα ανακούφισης. Η αύξηση των ευρωπαϊκών τιμών φ.α. αυτόν τον χειμώνα μπορεί τελικά να δώσει μια πρόγευση του τι είναι πιθανό να συμβεί στην Ευρώπη και σε πολλές άλλες χώρες και πάλι τον επόμενο χειμώνα, καθώς η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου οδήγησε σε αύξηση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος κατά τους κρύους μήνες.

ΣΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ με υψηλό αντίκτυπο, αλλά χαμηλής πιθανότητας, στο οποίο η Ρωσία θα διακόψει τις εξαγωγές ενέργειας προς την Ευρώπη, θα ακολουθήσει ανεξέλεγκτος πληθωρισμός πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και πιθανές εκτεταμένες ελλείψεις στην Ευρώπη.

Δεδομένων των πιεσμένων συνθηκών στις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου, ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να οδηγήσει τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου σε νέα ύψη, ενδεχομένως μέχρι και 120-150 δολάρια το βαρέλι, με τις τιμές να παραμένουν σε αυτά τα επίπεδα για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.

Μια τέτοια δραματική και δυνητικά διαρκής άνοδος των τιμών θα είχε άμεσο αντίκτυπο στους Ευρωπαίους αγοραστές ρωσικού αργού πετρελαίου μέσω του αγωγού Druzhba, καθώς τα διυλιστήρια συνήθως διατηρούν μόνο περιορισμένα αποθέματα και θα χρειαστεί χρόνος για να εξασφαλίσουν εναλλακτικές προμήθειες. Οι ελλείψεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα μπορούσαν επίσης να αποτελέσουν πρόβλημα για χώρες όπως η Ουγγαρία, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο και διαθέτουν περιορισμένες υποδομές για εισαγωγή εναλλακτικών προμηθειών.

Οι οικονομικές συνέπειες μιας διακοπής της παροχής φυσικού αερίου θα αποσταθεροποιήσουν πιθανώς τις κυβερνήσεις που δεν θα μπορέσουν να εφαρμόσουν αποτελεσματικές πολιτικές ανακούφισης και/ή θα προκαλέσουν εκλογικές απώλειες σε ορισμένα κόμματα εξουσίας. Σε αυτό το πλαίσιο, θα ήταν επίσης πιθανές διαμαρτυρίες με οικονομικά κίνητρα, αντίστοιχα με αυτές για τις τιμές των καυσίμων και τις επιδοτήσεις.