Μόλις τελείωσαν οι γιορτές και οι εστεμμένοι της Βρετανίας επέστρεψαν στα καθήκοντά τους, το ζεύγος Χάρι – Μέγκαν έριξε τη βόμβα: ανακοίνωσε διαδικτυακά, μέσα από το Instagram, ότι εγκαταλείπει το παλάτι, τα βασιλικά καθήκοντα και ό,τι απορρέει από αυτά, για να ζήσει ελεύθερα. Ο δούκας και η δούκισσα του Σάσεξ (ο τίτλος απονεμήθηκε από τη βασίλισσα μετά τον γάμο του πρίγκιπα Χάρι με την Αμερικανίδα ηθοποιό) θα μοιράζουν τον χρόνο τους μεταξύ Βρετανίας και Καναδά.

Το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει είναι αν θα εγκαταλείψουν τα οικονομικά τους προνόμια που απορρέουν από τον τίτλο και από τη συμμετοχή τους στις βασιλικές υποχρεώσεις. Το ίδιο ερώτημα είχε διατυπωθεί όταν η ίδια η βασίλισσα απομάκρυνε τον γιο της δούκα Αντριου από το παλάτι, επειδή είχε αναμιχθεί στο σκάνδαλο Επστάιν με τις ανήλικες.

Γεγονός είναι ότι οι εστεμμένοι της Ευρώπης και οι οικογένειές τους απολαμβάνουν πολλών οικονομικών προνομίων, που προέρχονται κυρίως από τα κρατικά κονδύλια. Σε περίπτωση λοιπόν, «παραστρατήματος» υπόκεινται στην κριτική και τη χλεύη των μέσων ενημέρωσης και των πολιτών (σε άλλες εποχές, θα λέγαμε «υπηκόων» και ουδεμία κριτική θα εκστόμιζε κανείς).

«Οι Σάσεξ» -όπως ονομάζουν τον Χάρι και τη Μέγκαν από τον τίτλο τους- θέλουν να πετάξουν από πάνω τους το βάρος του βασιλικού πρωτοκόλλου που τους περιορίζει την προσωπική ζωή.

Δήλωσαν ότι θα ανεξαρτητοποιηθούν οικονομικά και την επομένη, όλος ο βρετανικός Τύπος ανακοίνωσε τα περιουσιακά τους στοιχεία και τον προϋπολογισμό του «νοικοκυριού» τους. Πάνε οι εποχές που κανείς δεν ήξερε πόσα ξόδευε ο μονάρχης. Οι Ουίνδσορ, όπως και οι άλλοι ευρωπαϊκοί βασιλικοί οίκοι, δίνουν λογαριασμό και λογοδοτούν – μια πρακτική που θα φαινόταν μέχρι πρότινος αδιανόητη. Τα σκάνδαλα δεν περνούν απαρατήρητα και ενίοτε, ακόμη και οι βασιλείς «παραιτούνται» του θρόνου – όπως ο βασιλιάς Χουάν Κάρλος της Ισπανίας.
Είχαν προηγηθεί ο βασιλιάς Αλβέρτος του Βελγίου που παραιτήθηκε υπέρ του γιου του Φίλιππου και η Βεατρίκη της Ολλανδίας υπέρ του γιου της Βίλεμ-Αλεξάντερ.

ΒΡΕΤΑΝΙΑ – ΟΥΙΝΔΣΟΡ

Στη Βρετανία, η μοναρχία έχει ειδικό νομικό καθεστώς που ορίζει ότι τα έσοδα του παλατιού διοχετεύονται στα δημόσια ταμεία και ως αντάλλαγμα ο μονάρχης εισπράττει ετήσια χορηγία. Τα χρήματα προέρχονται από το αποκαλούμενο Crown Estate του βρετανικού θρόνου, αξίας 13 δισεκατομμυρίων στερλινών (τα περιουσιακά στοιχεία που περιλαμβάνονται σ’ αυτό δεν μπορούν να εκποιηθούν). Το 2018, μετά από αύξηση, τα έσοδα της βασιλικής οικογένειας έφθασαν τα 82 εκατομμύρια στερλίνες.

Στο βασιλικό «χαρτοφυλάκιο» ανήκουν πολλά περιουσιακά στοιχεία, όπως η Regent Street του Λονδίνου, η έκταση του Ιππόδρομου του Αscot, εμπορικά κέντρα σε όλη τη χώρα κ.ά. Τα κέρδη από την εκμετάλλευση πηγαίνουν στο κράτος και η βασίλισσα παίρνει ένα μέρος τους για να καλύψει τα έξοδα του παλατιού, τις δραστηριότητες της βασιλικής οικογένειας κ.λπ.

Η βασίλισσα Ελισάβετ καταβάλλει συνολικά στα εγγόνια της, πρίγκιπα Ουίλιαμ και πρίγκιπα Χάρι, 5 εκατομμύρια στερλίνες από το ετήσιο βασιλικό καταπίστευμα. Ο πρίγκιπας Χάρι και η Μέγκαν Μαρκλ λαμβάνουν από το ποσό αυτό περίπου 2 εκατομμύρια. Τα δύο αδέρφια λαμβάνουν επίσης 3,15 εκατομμύρια – το ποσόν μοιράζεται με τον ίδιο τρόπο. Σε προσωπικό καταπίστευμα του πρίγκιπα Χάρι βρίσκονται τα 20 εκατομμύρια στερλίνες που κληρονόμησε από τη μητέρα του, πριγκίπισσα Νταϊάνα. Επίσης, έσοδα μοιράζονται οι δύο πρίγκιπες από την περιουσία του πατέρα τους, του διαδόχου Καρόλου, που υπολογίζονται σε 4,9 εκατομμύρια στερλίνες.

ΙΣΠΑΝΙΑ – ΒΟΥΡΒΟΝΟΙ

Ο βασιλιάς της Ισπανίας έχει αρμοδιότητες μεγαλύτερες από αυτές άλλων μοναρχών στην Ευρώπη. Μέχρι το 2016, ο προϋπολογισμός για την ισπανική μοναρχία ήταν 8 εκατομμύρια ευρώ, μία από τις χαμηλότερες δημόσιες δαπάνες στην Ευρώπη, που προορίζονται για τον θεσμό. Μετά από 39 χρόνια στον θρόνο, ο Χουάν Κάρλος των Βουρβόνων παραιτήθηκε, βεβαρημένος από σκάνδαλα, υπέρ του γιου του Φίλιππου ΣΤ΄. Το σκανδαλώδες σαφάρι του Χουάν Κάρλος στην Μποτσουάνα, εν μέσω της μεγάλης κρίσης του 2012 (το οποίο έφερε στο προσκήνιο και τη βασιλική ερωμένη Κορίνα τσου Βιτγκεστάιν) και η κατάχρηση δημοσίων κονδυλίων από τον γαμπρό του, σύζυγο της ινφάντα Κριστίνα, προκάλεσε μεγάλους τριγμούς στον οίκο των Βουρβόνων. Την τάξη απεκατέστησαν ο γιος του Φίλιππος και η νέα βασίλισσα Λετίθια, που έχουν φέρει άλλο αέρα στο παλάτι. Το βασιλικό ζεύγος, Φίλιππος και Λετίθια, ζει μαζί με τις δύο κόρες του, Ελεονόρα (Λεονόρ) και Σοφία, μία σχετικά κανονική ζωή, μακριά από σκάνδαλα. Η 14χρονη πριγκίπισσα Ελεονόρα των Αστουριών αναλαμβάνει όλο και περισσότερες υποχρεώσεις σιγά σιγά, καθώς είναι η διάδοχος του ισπανικού θρόνου. Αυτό είναι μια μεγάλη καινοτομία για την Ισπανία. Μετά την Ισαβέλλα Β’ θα είναι η πρώτη διάδοχος, καθώς το 2005 βασιλική οικογένεια και Βουλή άλλαξαν το σύνταγμα.

Η ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΤΟΥΣ

 Μικρές δυναστείες με δισεκατομμύρια στα θησαυροφυλάκια

Στην Ευρώπη υπάρχουν 11 μοναρχίες. Εκτός από τους δυο βασιλικούς οίκους της Βρετανίας και της Ισπανίας, υπάρχουν τα βασίλεια της Ολλανδίας, της Δανίας, της Νορβηγίας, της Σουηδίας και του Βελγίου καθώς επίσης και 3 πριγκιπάτα, το Πριγκιπάτο του Μονακό, της Ανδόρας, του Λιχτενστάιν και το Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου.

Οι περισσότερες είναι συνταγματικές μοναρχίες, πράγμα που σημαίνει ότι ο μονάρχης δεν επηρεάζει τις πολιτικές του κράτους. Εξαίρεση αποτελεί το Λιχτενστάιν, το οποίο θεωρείται ημι-συνταγματική μοναρχία, λόγω της μεγάλης επιρροής που ασκεί ο πρίγκιπας στην πολιτική. Το 2013, ο καθηγητής του Πανεπιστήμιου της Γάνδης, Χέρμαν Μάτις, προσπάθησε να υπολογίσει πόσο κοστίζει κάθε βασιλική οικογένεια και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει στις περισσότερες μοναρχίες της Ευρώπης διαφάνεια ως προς αυτό.

Για παράδειγμα, θεώρησε πως τα περίπου 8 εκατομμύρια ευρώ που αναλογούν στο παλάτι της Θαρθουέλα στην Ισπανία είναι ένα ποσόν που δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα . «Οπως υπολογίζω, ο ισπανικός βασιλικός οίκος πρέπει να κοστίζει περίπου 80 εκατομμύρια στη χώρα» υποστήριξε.

Οι μικρότερες δυναστείες, του Μονακό, του Λουξεμβούργου, του Λιχτενστάιν, δεν είναι απαραίτητα και οι πιο περιορισμένες οικονομικά, καθώς οι μικροσκοπικές αυτές χώρες έχουν λειτουργήσει για πολλά χρόνια ως φορολογικοί παράδεισοι, συγκεντρώνοντας τον πλούτο πολλών διεθνών κροίσων.

ΛΙΧΤΕΝΣΤΑΪΝ

Σύμφωνα με το «Forbes», η δυναστεία του Λιχτενστάιν είναι η πλουσιότερη στην Ευρώπη, με περιουσία που αγγίζει τα 4,9 δισ. λίρες! Ο 69χρονος πρίγκιπας Χανς Ανταμ Β΄ είναι επίσης μεγαλοτραπεζίτης και μεγαλοκτηματίας (η οικογένεια διαθέτει και τεράστιες εκτάσεις γης). Τα περισσότερα χρήματα της οικογένειας προέρχονται από την LGT, την επιχείρηση διαχείρισης κεφαλαίων και οι φορολογούμενοι του Λιχτενστάιν δεν χρηματοδοτούν τη βασιλική οικογένεια. Από το 2004, ο πρίγκιπας έχει εκχωρήσει πολλές από τις κυβερνητικές ευθύνες στον γιο του, πρίγκιπα Αλόι, καθώς ο ίδιος προτιμά να ασχολείται κυρίως με την τέχνη – έχει από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές συλλογές έργων τέχνης.

ΜΟΝΑΚΟ

Ο πρίγκιπας Αλβέρτος του Μονακό κυβερνά μια από τις μικρότερες χώρες στον κόσμο, αλλά είναι από τους πλουσιότερους μονάρχες του κόσμου με προσωπική περιουσία στη χώρα του που ξεπερνά τα 700 εκατομμύρια ευρώ. Ο Αλβέρτος και η οικογένειά του έχουν στην ιδιοκτησία τους το ένα τέταρτο της γης του Μονακό και πολλά κτήματα στη Γαλλία.

ΣΟΥΗΔΙΑ

Ο βασιλιάς Κάρολος Γουστάβος είναι επικεφαλής του βασιλικού οίκου της Σουηδίας, που είναι η 5η πλουσιότερη στην Ευρώπη, με προσωπική περιουσία περίπου 29 εκατομμυρίων ευρώ. Στη βασιλική οικογένεια ανήκει το παλάτι των 600 δωματίων στη Στοκχόλμη, αν και ο βασιλιάς με τη σύζυγό του κατοικούν σε ένα μικρότερο. Η σουηδική βασιλική οικογένεια έχει στη διάθεσή της 11 παλάτια σε κάθε γωνιά της Σουηδίας, καθώς και επαύλεις σε άλλα σημεία της Ευρώπης.

ΝΟΡΒΗΓΙΑ

Ο Χάραλντ Ε’ του οίκου του Γκλίξμπουργκ, είναι ο σημερινός βασιλιάς της Νορβηγίας. Η νορβηγική βασιλική οικογένεια διαθέτει ακίνητα στη χώρα και στο εξωτερικό.

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΩΝ ΓΑΛΑΖΟΑΙΜΑΤΩΝ

Το 2016, η ολλανδική εφημερίδα «De Volkskrant» δημοσίευσε έναν κατάλογο με το ετήσιο κόστος -σύμφωνα με διαθέσιμα στοιχεία- της κάθε μεγάλης βασιλικής οικογένειας της Ευρώπης (εκτός από τα έξοδα για την ασφάλεια των μελών τους).
ΒΡΕΤΑΝΙΑ: 45 εκατ. ευρώ (82 εκατ. στερλίνες μετά το 2018)
ΒΕΛΓΙΟ: 36 εκατ. ευρώ
ΙΣΠΑΝΙΑ: 8 εκατ. ευρώ
ΔΑΝΙΑ: 13 εκατ. ευρώ
ΟΛΛΑΝΔΙΑ: 41 εκατ. ευρώ
ΝΟΡΒΗΓΙΑ: 51 εκατ. ευρώ
ΣΟΥΗΔΙΑ: 13 εκατ. ευρώ

Από την έντυπη έκδοση