Οταν ο Εμανουέλ Μακρόν αναφέρθηκε σε κίνδυνο «ευρωπαϊκού εμφυλίου» την Τρίτη στο Στρασβούργο δεν το περιόρισε στη διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος, αλλά εστίασε κυρίως στο ρήγμα «φιλελεύθερων-αντιφιλελεύθερων» δυνάμεων εντός της Ενωσης.

Δεδομένου, ωστόσο, ότι η δυτική επιθετικότητα στη Συρία κινδυνεύει να προκαλέσει νέο κύμα προσφύγων προς την Ευρώπη, η επανεκλογή του Βίκτορ Ορμπαν στην Ουγγαρία (όσο αναμενόμενη κι αν ήταν) εκτόξευσε το θερμόμετρο της αγωνίας στα ύψη.

Ενισχυμένος από τον εκλογικό του θρίαμβο ο Ούγγρος πρωθυπουργός δεν έχει κανένα λόγο να κάνει την παραμικρή παραχώρηση στους Ευρωπαίους εταίρους του γύρω από το μεταναστευτικό. Πόσω μάλλον όταν έδειξαν να τον αντιμετωπίζουν «φοβικά» και με κατευναστική διάθεση, καθώς δεν έθεσαν καν ζήτημα παραμονής του Fidesz στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα.

Οπως οι Πολωνοί γείτονές του, έτσι και ο Ορμπαν αρνήθηκε το 2016 να δεχθεί έστω κι έναν ικέτη ασύλου στην Ουγγαρία, όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε στην «υποχρεωτική ανακατανομή» εντός της Ε.Ε. για να ανακουφίσει την Ιταλία και την Ελλάδα. Τα χειρότερα της κρίσης δείχνουν να έχουν περάσει, αλλά η πίεση παραμένει και η στρόφιγγα δείχνει έτοιμη να ξανανοίξει, με ευθύνη των Δυτικών και της Τουρκίας, που χρησιμοποιεί τους 3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες στο έδαφός της σαν πολεμικό εργαλείο.

Το 2015 κατατέθηκαν 1,3 εκατ. αιτήσεις ασύλου στην Ε.Ε. και την επόμενη χρονιά 1,2 εκατ. Ομως και το 2017, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, οι αιτήσεις ασύλου στα 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε. έφτασαν τις 705.000, αριθμός διόλου ευκαταφρόνητος.

Η καθ’ όλα σεβαστή ετυμηγορία του ουγγρικού λαού δεν περιπλέκει μόνο την τρέχουσα επαναδιαπραγμάτευση των ευρωπαϊκών κανόνων ασύλου, αλλά τραυματίζει καίρια το σύμφωνο αλληλεγγύης της Ενωσης. Η επαναδιαπραγμάτευση του Ιουνίου περιστρέφεται γύρω από την υιοθέτηση ενός νέου κανονισμού («Δουβλίνο 3») για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του χώρου Σένγκεν σε ό,τι αφορά τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών.

Φυσικά, η Ε.Ε. δεν σκοπεύει να εφαρμόσει ελαστικότερους κανόνες, το αντίθετο μάλιστα.

Το «Δουβλίνο 3» θα αποτρέπει το «άσυλο αλά καρτ», εμποδίζοντας τους αιτούντες να επιλέγουν ελεύθερα τη χώρα προορισμού τους ή να καταθέτουν πολλαπλές αιτήσεις ταυτόχρονα σε κράτη-μέλη.

Σε κάθε περίπτωση το αρχικό αίτημα θα συνεχίσει να εξετάζεται στη χώρα εισόδου, κάτι που σημαίνει ότι η Ελλάδα και η Ιταλία θα χρειαστούν μεγάλες ενισχύσεις σε έμψυχο υλικό (ο Γερμανός υπουργός Υγείας, Γενς Σπαν, δήλωσε πρόσφατα ότι το προσωπικό της Frontex πρέπει να αυξηθεί σε 100.000 για να προστατευθούν τα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε.).

H Eυρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει επίσης να ξεσκαρτάρονται γρηγορότερα οι «απαράδεκτες και αβάσιμες» αιτήσεις ασύλου, ώστε να γίνονται ταχύτερα οι επαναπροωθήσεις. Εως εδώ κανένα πρόβλημα με τον Ορμπαν. Ο αιτών άσυλο που προέρχεται από «ασφαλή» χώρα (δηλαδή χώρα της Ε.Ε. ή κάποια τρίτη που έχει χαρακτηρισθεί ως τέτοια) θα στέλνεται πίσω χωρίς πολλές διατυπώσεις. Το μείζον πρόβλημα είναι κατά πόσον μπορεί να εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται «ασφαλής χώρα» η Τουρκία, με το όργιο καταπάτησης ατομικών ελευθεριών από το καθεστώς του Ερντογάν.

Το μεγαλύτερο «αγκάθι» όμως της διαπραγμάτευσης αφορά στη «διαμοίραση» της μεταναστευτικής πίεσης σε περιόδους κρίσης. Η Κομισιόν έριξε πάλι στο τραπέζι έναν μηχανισμό κατανομής των αιτούντων άσυλο σε περίπτωση που ένα κράτος-μέλος «δέχεται ιδιαίτερα ισχυρές πιέσεις». Ο Ορμπαν δεν αντιστέκεται απλώς σθεναρά, αλλά κατηγορεί τις Βρυξέλλες ότι παίζουν το παιχνίδι «δυνάμεων (σ.σ.: βλέπε Σόρος) που θέλουν να διασπάσουν την Ουγγαρία και να τη μετατρέψουν σε δίοδο προσφύγων». Οι νέοι της Δυτικής Ευρώπης θα γίνουν μειονότητα στη χώρα τους και θα χάσουν το μόνο μέρος του κόσμου που μπορούν να θεωρούν πατρίδα, είπε τον Μάρτιο στην πιο θυελλώδη προεκλογική του συγκέντρωση ο Ορμπαν, με αφορμή την 170ή επέτειο της Ουγγρικής Επανάστασης του 1848.

Παρά τις επικρίσεις του επιτρόπου Δημήτρη Αβραμόπουλου κατά της Ουγγαρίας και άλλων χωρών, που παραβιάζουν τον κανόνα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και τις απειλές προστίμων από τα ευρωπαϊκά όργανα κατά των Ουγγαρίας, Πολωνίας και Σλοβακίας, ακόμη και ο (Πολωνός) πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, παραδέχθηκε, πέρυσι τον Δεκέμβριο, ότι η πολιτική της «υποχρεωτικής ανακατανομής» προσφύγων αποδείχθηκε αναποτελεσματική. Οι αριθμοί είναι, πράγματι, αποκαρδιωτικοί: Εως τις 7 Μαρτίου 2018 η Γερμανία είχε δεχθεί μόλις 10.300 αιτούντες άσυλο από άλλες χώρες, η Γαλλία 5.000, η Νορβηγία και η Ελβετία από 1.500 (μέλη του Σένγκεν, που προσφέρθηκαν να βοηθήσουν) το Λιχτενστάιν… 10 πρόσφυγες, η Βουλγαρία 60 και η Σλοβακία… 16.

Η άρνηση του Ορμπαν και των άλλων Ανατολικοευρωπαίων δημιουργεί κι ένα νέο ρήγμα Βορρά-Νότου. Π.χ. η Ιταλία, που θα κυβερνηθεί σύντομα από ευρωσκεπτικιστικές και αντιμεταναστευτικές δυνάμεις, ίσως μπει στον πειρασμό να αναρωτηθεί για ποιο λόγο να συνεισφέρει στα 76 δισ. ευρώ και τα 25,7 δισ. ευρώ αντίστοιχα, που έχουν λαμβάνειν η Πολωνία και η Ουγγαρία από τα διαρθρωτικά ταμεία της Ε.Ε. την περίοδο 2014-2020.

Το πιο ανησυχητικό είναι ότι η λογική Ορμπαν τείνει να κυριαρχήσει και στη Γερμανία, όπου η CSU συνταυτίζεται πλήρως μαζί του και το ίδιο συμβαίνει με ικανή μερίδα της CDU. «Η λύση των υποχρεωτικών ανακατανομών είναι ουσιαστικά νεκρή», εκτιμά, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, και η ηγεσία του ΕΛΚ, με αποτέλεσμα η μόνη από τις μεγάλες χώρες που θα δώσει με συνέπεια τη μάχη της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης στο προσφυγικό να απομένει η Γαλλία του Μακρόν.

Γιάννης Παπαδάτος
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]