Η Καταλωνία, η Κορσική, η Φλάνδρα, η Σκοτία είναι περιοχές όπου οι τάσεις απόσχισης από τα κυρίαρχα κράτη και συχνά, ο αγώνας των κατοίκων τους για την αυτονομία ή και την ανεξαρτησία έχει βαφτεί με αίμα.

ΙΣΠΑΝΙΑ

● Καταλωνία: Εχει διακριτή πολιτισμική και γλωσσική ταυτότητα. Κατά τον ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο οι Καταλανοί δημιούργησαν τη δική τους αυτόνομη δημοκρατία που καταλύθηκε όμως από τα στρατεύματα των εθνικιστών. Με το Σύνταγμα του 1978, αναγνωρίστηκε ως ιστορική εθνότητα με πολιτισμική και πολιτική αυτονομία, όμως μεγάλο ποσοστό των Καταλανών (περίπου 40%) επιθυμεί κάτι περισσότερο, θέλοντας την ανεξαρτησία. Τα τελευταία γεγονότα ενίσχυσαν τις φωνές υπέρ της απόσχισης, αγγίζοντας τους νέους που ενοχλήθηκαν από τη στάση της Μαδρίτης. Οι φανατικοί αυτονομιστές υπογραμμίζουν ότι η Καταλωνία δεν έχει να χάσει τίποτα, καθώς είναι από τις πιο πλούσιες περιοχές της Ισπανίας. Μέχρι σήμερα, παραμένει η περιοχή με την ισχυρότερη βιομηχανία στη χώρα.

● Χώρα των Βάσκων: Οι Βάσκοι, ένας πανάρχαιος μη ινδοευρωπαϊκός λαός, προσπαθεί εδώ και αιώνες να δημιουργήσει ανεξάρτητο κράτος στη Βόρεια Ισπανία και τη Νοτιοδυτική Γαλλία. Οπως και οι Καταλανοί, οι Βάσκοι είχαν νιώσει το σκληρό πρόσωπο της δικτατορίας του Φράνκο. Η πιο ακραία έκφραση του αγώνα των Βάσκων αυτονομιστών ήταν ο ένοπλος αγώνας της ΕΤΑ, που βρισκόταν μέχρι πρότινος σε ανοικτό πόλεμο με τις ισπανικές αρχές (και λιγότερο με τις γαλλικές). Το 2011 το ένοπλο κίνημα ΕΤΑ κατέθεσε τα όπλα αλλά οι αυτονομιστικές τάσεις παραμένουν κι έχουν ενισχυθεί μετά το καταλανικό δημοψήφισμα. Η Χώρα των Βάσκων έχει δική της φορολογική πολιτική και αποδίδει ένα μικρό μέρος στη Μαδρίτη.

ΓΑΛΛΙΑ

● Κορσική: Οι κάτοικοι της Κορσικής απολαμβάνουν του ειδικού καθεστώτος που προβλέπει το γαλλικό Σύνταγμα, αλλά δεν έπαψαν ποτέ να ζητούν την αυτονομία τους. Το ένοπλο Μέτωπο Απελευθέρωσης της Κορσικής είχε έντονη δράση τις προηγούμενες δεκαετίες, χτυπώντας Γάλλους αξιωματούχους και αστυνομικούς, αλλά το 2014 κατέθεσε τα όπλα. Τα περιστατικά βίας μειώθηκαν από το 2000, όταν η κυβέρνηση Ζοσπέν παραχώρησε στο νησί διευρυμένη αυτονομία.

Ομως, στην Κορσική το αίτημα για ειδικό φορολογικό καθεστώς και γλωσσική αυτονομία παραμένει, καθώς το Παρίσι απορρίπτει τη νομιμοποίηση τοπικών γλωσσών και διαλέκτων.

Το αυτονομιστικό κίνημα της Κορσικής αναπτύχθηκε από πολύ νωρίς, καθώς το νησί ήταν εστία διαμάχης των γειτόνων (Γαλλίας και Γένοβας). Παραχωρήθηκε στη Γαλλία το 1768 με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών. Ο Κορσικανός Ναπολέων Βοναπάρτης πολέμησε αυτά τα κινήματα. Οπως και στην αρχαιότητα, στην Κορσική έφθασαν πολλοί Ελληνες (από τη Μάνη) την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

● Νορμανδία, Αλσατία: Το Κίνημα της Νορμανδίας υποστηρίζει την απόσχιση δύο περιοχών (Κάτω και Ανω Νορμανδία) ενώ και στην Αλσατία υπάρχει ένα μικρό αλλά σκληρό εθνικιστικό κίνημα (Εθνικιστικό Φόρουμ Αλσατίας-Λορένης). Η Αλσατία «άλλαξε χέρια» αρκετές φορές στο διάβα της Ιστορίας, αλλά μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου εντάχθηκε στη Γαλλία.

ΒΕΛΓΙΟ

● Φλάνδρα και Βαλονία: Το γλωσσικό ζήτημα αποτελεί τη βάση του διχασμού ανάμεσα στους ολλανδόφωνους Φλαμανδούς και τους γαλλόφωνους Βαλόνους. Οι αποσχιστικές τάσεις των Φλαμανδών, που αποτελούν το 66% περίπου του πληθυσμού της χώρας, παραμένουν ισχυρές. Οι δύο εθνότητες ανέχονται η μια την άλλη, αλλά ο φλαμανδικός εθνικισμός είναι σε άνοδο. Οι συντηρητικοί Φλαμανδοί, που κατοικούν στον πλούσιο Βορρά, θεωρούν ότι δεν έχουν πολλά κοινά με τους Βαλόνους του Νότου.

Οι αυτονομιστές Φλαμανδοί θέλουν να αποτελέσουν ξεχωριστή οντότητα από τους γαλλόφωνους, καταγγέλλοντας τη σπατάλη του δημοσίου χρήματος από τους γαλλόφωνους «Νότιους». Στις εκλογές του 2014 η εθνικιστική Νέα Φλαμανδική Συμμαχία (NVA) πέτυχε την πρωτιά και συμμετέχει στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση, χωρίς προς το παρόν να αναζωπυρώνει αποσχιστικό ζήτημα.

ΙΤΑΛΙΑ

● Παδανία: Η εθνικιστική Λέγκα του Βορρά αναβίωσε τις αυτονομιστικές τάσεις της εύφορης περιοχής γύρω από τον ποταμό Πάδο, ορίζοντας ένα ξεχωριστό κράτος με την ονομασία Παδανία (το κράτος του Πάδου). Η περιοχή περιλαμβάνει μεγάλο μέρος του πλούσιου ιταλικού Βορρά (Λομβαρδία, Βένετο) που δεν θέλει να τρέφει τον «τεμπέλη Νότο». Στις 22 Οκτωβρίου έχει οριστεί η ημέρα του δημοψηφίσματος στις περιοχές αυτές, με αίτημα την αυτονομία. Το δημοψήφισμα δεν θα μοιάζει με αυτό της Καταλονίας, καθώς δεν θα ζητεί απόσχιση παρά μόνο αυτονομία από την κεντρική διοίκηση της Ρώμης και θα έχει συμβουλευτικό, μη δεσμευτικό χαρακτήρα.

● Νότιο Τιρόλο: Η Ιταλία τρέφει όμως κι άλλο «φίδι» στον κόρφο της! Η αυτόνομη επαρχία του Μπολτσάνο ή Νότιο Τιρόλο είναι μία από τις δύο επαρχίες που αποτελούν την περιφέρεια του Τρεντίνο-Αλτο Αντίτζε στον ιταλικό Βορρά. Η περιοχή ανήκε στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία μέχρι το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Την «ιταλοποίησε» ο Μουσολίνι και μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο απέκτησε αυτονομία. Το Νότιο Τιρόλο, όπως αρέσκονται να το ονομάζουν οι γερμανόφωνοι, έχει 116 δήμους και μαζί με την επαρχία του Τρέντο και τις περιοχές του Βόρειου και Ανατολικού Τιρόλου στην Αυστρία συνιστούν την (ιστορική) περιοχή του Τιρόλου. Να σημειωθεί πως η περιοχή αυτή είναι αγαπημένος προορισμός διακοπών της Γερμανίδας καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ.

ΒΡΕΤΑΝΙΑ

● Σκοτία: Οι περισσότεροι από τους περίπου 5.000.000 κατοίκους της Σκοτίας έχουν στη συλλογική τους μνήμη την εποχή (μέχρι την αγγλική προσάρτηση, το 1707) που υπήρχε το Βασίλειο της Σκοτίας. Το σκοτικό ζήτημα ήρθε πολύ έντονα στην πρώτη γραμμή της δημοσιότητας το 2014, όταν έγινε το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία. Η νίκη των Ενωτικών στο δημοψήφισμα με σχεδόν 56% σήμαινε κάτι περισσότερο από την παραμονή της Σκοτίας στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ήττα των εθνικιστών, καθώς διαφύλαξε την ενότητα. Ομως κατέδειξε κάτι σημαντικό: πως τα τέσσερα έθνη (Αγγλία, Ουαλία, Σκοτία και Βόρεια Ιρλανδία) που ενώνονται υπό τη σημαία του Ηνωμένου βασιλείου επιθυμούν περισσότερη αυτονομία και μεγαλύτερη οικονομική αυτοδιαχείριση. Η Σκοτία, παρά το «Οχι» στην απόσχιση, πέτυχε να προχωρήσει ένα βήμα προς την οικονομική αυτοδιαχείριση. Το κόμμα των εθνικιστών (Σκοτικό Εθνικό Κόμμα – SNP), που υποστηρίζει την απόσχιση, έχει υποσχεθεί πάντως πως πολύ σύντομα θα ξαναμπεί στο τραπέζι το αίτημα για νέο δημοψήφισμα.

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

● Βαυαρία: Στη Βαυαρία το εθνικιστικό Κόμμα των Βαυαρών (Bayernpartei) έχει αναθαρρήσει από το δημοψήφισμα της Σκοτίας αλλά και της Καταλονίας. Πρόκειται για μια μικρή πολιτική ομάδα που δεν αντιπροσωπεύεται στο βαυαρικό Κοινοβούλιο, καθώς δεν συγκεντρώνει πάνω από το 2% των ψήφων. Το Κόμμα των Βαυαρών δεν έχει σταματήσει να ζητεί δημοψήφισμα με το ερώτημα της ανεξαρτησίας, προβάλλοντας ως παράδειγμα εκείνο μικρών κρατών που χωρίστηκαν χωρίς πρόβλημα (Σλοβακία και Τσεχία). Στη Γερμανία δεν υπάρχει πάντως, καμία ανησυχία για την πιθανότητα αποσχιστικού αιτήματος. Οι Γερμανοί πιστεύουν ότι με το ομοσπονδιακό σύστημα έχουν επιλύσει τα προβλήματα αυτού του είδους.

Oι τρεις προκλήσεις της Νέας Ευρώπης

Μετά το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα στη Γερμανία και τα διαρκή τρομοκρατικά χτυπήματα, τρία θέματα μπαίνουν επιτακτικά για τη διαμόρφωση της Νέας Ευρώπης: της κυριαρχίας, της ένωσης και της δημοκρατίας. Η ευρωπαϊκή κυριαρχία για να γίνει πραγματικότητα θα πρέπει ν’ απαντήσει σε μια σειρά από άλυτα προς το παρόν προβλήματα: Ευρωπαϊκή άμυνα, προστασία απέναντι στις ανεξέλεγκτες μαζικές μεταναστεύσεις, οικολογία και περιβάλλον, κοινή αγροτική πολιτική, τεχνολογικός μετασχηματισμός και μια εξωτερική πολιτική προσαρμοσμένη στις νέες αναπτυξιακές πραγματικότητες, όπως π.χ. αυτή της Αφρικής που ανοίγει νέους ορίζοντες ανάπτυξης.

Ολα αυτά για να γίνουν χρειάζονται μια σταθερή και ισχυρή οικονομία αλλά και τραπεζική σταθερότητα. Με δεδομένη την αποδέσμευση της Αμερικής και ταυτόχρονα τη συνέχεια της τρομοκρατίας, πρέπει να ενισχυθεί η κυβερνοασφάλεια, αλλά και γενικώς να δημιουργηθεί μια αυτόνομη ασφάλεια της Ευρώπης έτσι ώστε να μπουν τα θεμέλια μιας κουλτούρας άμυνας των συνόρων απέναντι στο διεθνισμό της τρομοκρατίας και της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης. Η καλύτερη σχέση με την Αφρική θα βοηθήσει στο ν’ αναπτυχθούν εκεί οι υποδομές που θα κάνουν τον κόσμο της να νιώθει καλύτερα εργασιακά και κοινωνικά. Ταυτόχρονα με τα προαναφερθέντα ζητήματα, η Ευρώπη πρέπει να λύσει και το πρόβλημα της ανεργίας των νέων στην ευρωζώνη. Ετσι χτίζεται η ανάγκη κυριαρχίας. Η οποία δεν σημαίνει «μονομορφία» αλλά θεμελιώνει την πολυμορφία. Γιατί αν θέλουμε να δεχτούμε «το τέλος της Ιστορίας», που έλεγε ο Αμερικανός στοχαστής Φουκουγιάμα, τότε είναι σαν να θέλουμε να σβήσουμε βίαια όλες τις ιστορικές διαφορετικότητες των κρατών-μελών της Ε.Ε.

Αλλά κάτι τέτοιο θα σήμαινε το τέλος της ποικιλότητας πάνω στην οποία στηρίχτηκε ιδρυτικά η Ευρωπαϊκή Ενωση. Ευρωπαϊκή Ενωση σημαίνει κυρίως: αλληλεγγύη, πολιτισμός, οικονομία, Παιδεία. Θα πρέπει οι νέοι από το σχολείο να προετοιμάζονται στην ευχέρεια ξένων γλωσσών και σε μια ευρωπαϊκή Παιδεία που θα σέβεται τις εθνικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες. Με βάση αυτά τα στοιχεία μπορούμε να φτάσουμε στη διασφάλιση της δημοκρατίας. Μέσα σ’ αυτήν, ανθρώπινα, εθνικά, ιστορικά και πολιτισμικά δικαιώματα διασφαλίζονται ως διαφορετικότητες που συνθέτουν και δεν διαλύουν την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η δημοκρατική ουσία με την ποιότητα ζωής μπορούν να θεμελιώσουν το πρόσωπο της Νέας Ευρώπης που όλοι θα θέλαμε. Ο κοινός ευρωπαϊκός τόπος είναι η αίσθηση της κοινής Ιστορίας των ευρωπαϊκών λαών παρά τις διαφορές τους. Ιστορική συνείδηση και πολιτισμική μνήμη μπορούν να βοηθήσουν σε μια οικονομική και κοινωνική ισορροπία προς όφελος των νέων, της καινοτομίας, της ειρήνης, της άμιλλας και γενικά της δημιουργικής ζωής. Ας δουλέψουμε προς αυτή την κατεύθυνση.

ΑΛΙΚΗ ΚΟΤΖΙΑ
 [email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής