Οι οικονομικές διασυνδέσεις των δύο χωρών και το ότι υπάρχουν 3,5 εκατομμύρια Τούρκοι που διαθέτουν γερμανικό διαβατήριο -δηλαδή είναι ψηφοφόροι- αποτελούν δύο παράγοντες που καθορίζουν εν πολλοίς τις διμερείς σχέσεις Βερολίνου και Αγκυρας.

Για μεγάλο χρονικό διάστημα το Βερολίνο κρατούσε χαμηλούς τόνους στις επιθέσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και πολλών υπουργών της τουρκικής κυβέρνησης, όμως φαίνεται πως το ποτήρι ξεχείλισε. Η Ανγκελα Μέρκελ πριν φύγει για διακοπές δήλωσε ότι δεν πρόκειται να δεχθεί εκβιασμούς από την Τουρκία. Είχε προηγηθεί μια σειρά από τουρκικές κινήσεις που έπληξαν την ισορροπία στις σχέσεις των δύο χωρών.

Πρώτα, ήρθε από την Αγκυρα η απαγόρευση σε Γερμανούς βουλευτές να επισκεφθούν τη νατοϊκή βάση στο Ικόνιο. Η καγκελάριος υπερασπίστηκε το δικαίωμα των Γερμανών βουλευτών να επισκεφθούν τους Γερμανούς στρατιώτες και δήλωσε πως δεν θα μιλήσει για το θέμα μόνο η γερμανική κυβέρνηση με την Τουρκία αλλά και το ΝΑΤΟ: «Στο Ικόνιο θα πρέπει να δούμε τη συνολική κατάσταση. Ο αγώνας κατά του Ισλαμικού Κράτους βρίσκεται σε μια αποφασιστική φάση και θα πρέπει να ζυγίσουμε τα πράγματα, ωστόσο ιδιαίτεροι όροι μ’ εμάς δεν θα υπάρξουν».

Στη συνέχεια, προφυλακίστηκε στην Τουρκία ένας Γερμανός ακτιβιστής υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις στη Γερμανία. Σε απάντηση -και υπό τις πιέσεις της κοινής γνώμης- ο υπουργός Εξωτερικών, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ανακοίνωσε σκληρά μέτρα κατά της Τουρκίας. Το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε τους πολίτες να είναι πιο προσεκτικοί όταν ταξιδεύουν στην Τουρκία, επικαλούμενο πρόσφατες συλλήψεις προσώπων εκεί και την άρνηση της Αγκυρας να επιτρέψει την πρόσβαση των προξενικών Αρχών σε ορισμένες περιπτώσεις, παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο.

«Οι άνθρωποι που ταξιδεύουν στην Τουρκία θα πρέπει να καταγράφονται στα γερμανικά προξενεία και στην πρεσβεία, ακόμη και για επισκέψεις μικρότερης διάρκειας», ανέφερε στην ανακοίνωσή του το υπουργείο Εξωτερικών. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, παρομοίασε την Τουρκία με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, λέγοντας πως η Αγκυρα πρέπει «να εγκαταλείψει τα παιχνιδάκια», διαφορετικά «θα πρέπει να πούμε στους πολίτες που ταξιδεύουν στην Τουρκία ότι δεν μπορούμε να τους εγγυηθούμε τίποτα».

Η Αγκυρα, μέσω του εκπροσώπου της τουρκικής προεδρίας, Ιμπραχίμ Καλίν, χαρακτήρισε «ατυχείς» και «ανεύθυνες» τις δηλώσεις Γκάμπριελ, εκτιμώντας ότι πρόκειται για «επένδυση εσωτερικής πολιτικής, εν όψει των γερμανικών εκλογών» του Σεπτεμβρίου. Τη σκυτάλη παρέλαβε ο ίδιος ο Ερντογάν, καλώντας τη Γερμανία «να συνέλθει», γιατί «κανείς δεν έχει το δικαίωμα να ανακατεύεται στις εσωτερικές υποθέσεις της Τουρκίας»!

Ανησυχία

Ο επιχειρηματικός κόσμος της Τουρκίας αλλά και Γερμανοί επενδυτές στην Τουρκία ανησυχούν για την ένταση ανάμεσα στις δύο χώρες. Ο «λογαριασμός» είναι πολύ μεγάλος για να μην ανησυχούν. Οι εξαγωγές της Τουρκίας στη Γερμανία πέρυσι έφτασαν τα 14,8 δισεκατομμύρια δολάρια και οι εισαγωγές από τη Γερμανία έφθασαν τα 24,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Παρά τη ραγδαία μείωση της τουριστικής κίνησης το 2016 στην Τουρκία, 3,9 εκατομμύρια Γερμανοί πολίτες επισκέφθηκαν τη χώρα και τα τουριστικά έσοδα ξεπέρασαν τα 2,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Επίσης οι γερμανικές επιχειρήσεις στην Τουρκία είναι 6.969 και το ποσό που έχουν επενδύσει ξεπερνά τα 9 δισεκατομμύρια δολάρια. Γερμανικές φαρμακοβιομηχανίες, αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν πραγματοποιήσει τεράστιες επενδύσεις στην Τουρκία.

Οπως λέει ο Τούρκος οικονομολόγος Αχμέτ Ινσέλ στο BBC, η Γερμανία δεν θα αποσύρει τις επενδύσεις της από την Τουρκία όμως τονίζει πως από εδώ και πέρα θα είναι δύσκολο να έρθουν νέες επενδύσεις. Αυτό μπορεί να επηρεάσει και τους άλλους Ευρωπαίους που θέλουν να μπουν στην τουρκική αγορά. Ισως η κυβέρνηση να προσπαθήσει να καλύψει το κενό με επενδύσεις από το Κατάρ, όμως αυτές δεν έχουν σχέση με τις επενδύσεις από τη Γερμανία, γιατί είναι παραγωγικές κι έχουν επιρροή στην απασχόληση.

Η ανησυχία για τις επενδύσεις στην Τουρκία ξεκίνησε από δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία η Αγκυρα κατηγορεί τις γερμανικές εταιρίες BASF, Daimler ότι υποστηρίζουν το ισλαμικό τάγμα Hizmet του Φετουλάχ Γκιουλέν που η Αγκυρα χαρακτηρίζει τρομοκρατική οργάνωση και υποστηρίζει πως βρίσκεται πίσω από την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016.

Το χειρότερο, πάντως, για την Τουρκία ήταν η δήλωση Γκάμπριελ πως «το Βερολίνο δεν μπορεί πλέον να εγγυηθεί γερμανικές εταιρικές επενδύσεις στην Τουρκία». Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών κατηγόρησε την κυβέρνηση Ερντογάν ότι θέλει να «αντιστρέψει τον ρου της Ιστορίας» στη χώρα του, με σκοπό «να κάνει να σωπάσουν όλες οι επικριτικές φωνές» και τόνισε ότι «εννέα Γερμανοί πολίτες, από τους οποίους ορισμένοι έχουν διπλή υπηκοότητα, κρατούνται αυτή τη στιγμή στη χώρα, κατηγορούμενοι ότι υποστηρίζουν την τρομοκρατία».

Ο Τούρκος πρόεδρος, πάντως, έσπευσε να διαβεβαιώσει πως δεν υπάρχει έρευνα ούτε δίωξη εις βάρος γερμανικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία. Και ο υπουργός Οικονομίας, Νιχάτ Ζεϊμπεκτσί, έσπευσε να καθησυχάσει το Βερολίνο ότι οι γερμανικές επενδύσεις στην Τουρκία είναι πλήρως διασφαλισμένες.
«Η κρίση μεταξύ της Τουρκίας και της Γερμανίας είναι προσωρινή αλλά μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στην οικονομία», προειδοποίησε.

 ΟΙ 5 ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

 1 Οι συλλήψεις Γερμανών υπηκόων. Η αρχή έγινε με τη σύλληψη του δημοσιογράφου της «Die Welt», Ντενίζ Γιουτζέλ. Ακολούθησε η σύλληψη Γερμανού ακτιβιστή τον Ιούλιο.

2 Η απαγόρευση της εισόδου σε Γερμανούς βουλευτές που ήθελαν να επισκεφθούν τη βάση του Ιντζιρλίκ όπου υπηρετούν και Γερμανοί αξιωματικοί. Οι τουρκικές Αρχές απαγόρευσαν την είσοδο ως αντίμετρο στη θετική στάση που τήρησε το Βερολίνο σε Τούρκους πολίτες που ζήτησαν άσυλο μετά την απόπειρα πραξικοπήματος. Η Τουρκία θεωρεί κάποιους πως συμμετείχαν στην απόπειρα ανατροπής του Ερντογάν. Στο Ιντζιρλίκ υπηρετούσαν 200 Γερμανοί αξιωματικοί. Ηδη, πάντως, η Γερμανία αποσύρει τις δυνάμεις της από τη βάση Ιντζιρλίκ.

3 Οι γερμανικές Αρχές δίνουν άσυλο σε Τούρκους πολίτες και αξιωματικούς που σύμφωνα με την Αγκυρα έχουν σχέσεις με το τάγμα Γκιουλέν. Επίσης η Τουρκία κατηγορεί τη Γερμανία πως στηρίζει και δημοσιογράφους που εναντίον τους υπάρχει ένταλμα σύλληψης και συγκεκριμένα του πρώην διευθυντή της «Cumhuriyet», Τζαν Ντουντάρ.

4 Η Γερμανία κατηγορεί την Τουρκία πως πράκτορές της παρακολουθούν μέλη του Γκιουλέν μέσα στη γερμανική επικράτεια. Η γερμανική Αστυνομία τον Φεβρουάριο του 2017 είχε συλλάβει 4 άτομα με την κατηγορία συλλογής πληροφοριών υπέρ της Τουρκίας.

5 Οι απαγορεύσεις που επέβαλαν οι γερμανικές Αρχές στους Τούρκους υπουργούς για προεκλογικές συγκεντρώσεις πριν από το δημοψήφισμα της 16^ης Απριλίου.

Κλείνει η πόρτα της Ε.Ε. αν επανέλθει η θανατική ποινή

Οι εξελίξεις στην Τουρκία (διώξεις, πρόθεση για επαναφορά της θανατικής ποινής) οδήγησαν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να ζητήσει την επίσημη αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία. Οι Ευρωπαίοι βουλευτές εξέφρασαν την ανησυχία τους «για την οπισθοδρόμηση της Τουρκίας στους τομείς του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ελευθερίας των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και της καταπολέμησης της διαφθοράς».

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταδικάζει δριμύτατα την υποστήριξη που έχει εκφράσει επανειλημμένα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σχετικά με την επαναφορά της θανατικής ποινής, «κάτι που θα συνιστούσε παραβίαση των διεθνών δεσμεύσεων της Τουρκίας, θα έθετε υπό αμφισβήτηση την ιδιότητά της ως μέλους του Συμβουλίου της Ευρώπης και θα οδηγούσε σε άμεσο τερματισμό των ενταξιακών συνομιλιών με την Ε.Ε. και της προενταξιακής βοήθειας».

Ομως, παρά τις εντάσεις και τα προβλήματα η Ευρώπη δεν κόβει τους δεσμούς με την Αγκυρα. Η ύπατη εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την εξωτερική πολιτική, Φεντερίκα Μογκερίνι, δήλωσε στην ευρωτουρκική διάσκεψη διαλόγου πως η Τουρκία παραμένει υποψήφια χώρα προς ένταξη. «Σαφώς η Τουρκία είναι και παραμένει μια χώρα υποψήφια για ένταξη», ακόμη και αν αυτή την περίοδο το άνοιγμα νέων κεφαλαίων για την ενταξιακή πορεία της χώρας δεν βρίσκεται στην ατζέντα.

Ο Ευρωπαίος επίτροπος, αρμόδιος για τη διεύρυνση, Γιοχάνες Χαν, υπενθύμισε πως «τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου, η δημοκρατία, οι θεμελιώδες ελευθερίες, ανάμεσά τους και η ελευθερία του Τύπου, είναι όλες βασικές επιτακτικές απαιτήσεις για την οποιαδήποτε πρόοδο προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση».

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, υποστήριξε ότι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δεν θα πρέπει να εξαπατώνται από «ψευτο-δημοσιογράφους που βοηθούν τρομοκρατικές δραστηριότητες».

MANΩΛΗΣ ΚΩΣΤΙΔΗΣ

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου