Τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος έδειξαν ότι στο διάστημα 2008-2016 η χώρα μας γνώρισε ένα «τρίτο κύμα μετανάστευσης», με 427.000 ανθρώπους της (κατά βάση νέους επιστήμονες) να φεύγουν σε αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό. Η αίσθηση είναι ότι το κύμα φυγής μεγαλώνει, εν αντιθέσει με την Ισπανία και την Ιταλία, που δείχνουν να έχουν αφήσει πίσω τα χειρότερα.

Βάσει των εθνικών στατιστικών, το αποκορύφωμα της κρίσης στην Ισπανία ήρθε το 2013, χρονιά κατά την οποία μετανάστευσαν από τη χώρα 250.000 άνθρωποι, κυρίως για τη Βόρεια Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική. Από το 2009 ως το 2015 το ισοζύγιο εισόδου-εξόδου μεταναστών παρέμεινε αρνητικό, αφού χάρις στις συμφωνίες με Μαρόκο-Αλγερία η Ισπανία δεν γνώρισε αξιόλογο προσφυγικό ρεύμα. Ετσι ο πληθυσμός της μειωνόταν σταθερά. Ομως τα στοιχεία του Ιανουαρίου 2017 κατέγραψαν για πρώτη φορά αύξηση κατά 0,19% του ισπανικού πληθυσμού από το 2009, που έφτασε τα 46,53 εκατομμύρια. Συνολικά το 15% των 417.033 αφίξεων του 2016 ήταν Ισπανοί που επαναπατρίστηκαν, ελπίζοντας να βρουν δουλειά στη χώρα τους. Σε καθαρούς αριθμούς βέβαια το ισοζύγιο «μεταναστών της κρίσης» παραμένει αρνητικό, αφού στους 62.572 επαναπατρισθέντες Ισπανούς του 2016 (αριθμός-ρεκόρ στο διάστημα της κρίσης) αντιστοιχούν 86.112 που μετανάστευσαν (αισθητά λιγότεροι από τους 250.000 του 2013).

Ενα στοιχείο που προξενεί εντύπωση είναι ότι παρά το Brexit και τις προστριβές για το Γιβραλτάρ, η Βρετανία παραμένει ένας από τους κύριους προορισμούς των Ισπανών επιστημόνων και άλλων μεταναστών.

Σε κάθε περίπτωση τα κοινωνικά προβλήματα της Ισπανίας δείχνουν να έχουν αμβλυνθεί σημαντικά σε σχέση με την περίοδο των Αγανακτισμένων (Indignados) και της ανόδου των Podemos (2011-2013). Αυτό δεν το πιστοποιεί μόνο η μείωση της ανεργίας στο 18-19%, αλλά και η έμμεση ομολογία του αρχηγού των Podemos, Πάμπλο Ιγκλέσιας, στην επετειακή συνεδρίαση του Κογκρέσου για τα 40 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Για πρώτη φορά την προηγούμενη Τετάρτη ο Ιγκλέσιας ιεράρχησε σε δεύτερη μοίρα τα «προβλήματα του κοινωνικού μοντέλου» (ανεργία, εξώσεις, επισφαλής εργασία, κόκκινα δάνεια κλπ), δίνοντας προτεραιότητα στη «διαφθορά και τις εθνοτικές εντάσεις» της Ισπανίας , υπονοώντας την έξαρση των αυτονομιστικών τάσεων στην Καταλωνία, που οργανώνει δημοψήφισμα τον Οκτώβριο, αλλά και στη Χώρα των Βάσκων.

Για αντιστροφή της «φυγής εγκεφάλων» (brain drain) στην Ιταλία κάνει όμως λόγο και η «Repubblica», επικαλούμενη στοιχεία της ιταλικής πρεσβείας στο Λονδίνο. Οι Ιταλοί ακαδημαϊκοί, επιστήμονες και ερευνητές διαφόρων ειδικοτήτων αποτελούν τη δεύτερη ξένη κοινότητα στα βρετανικά πανεπιστήμια, με 5.755 εκπροσώπους. Σε αυτούς πρέπει να προστεθούν 6.749 μεταπτυχιακοί φοιτητές που κάνουν διδακτορικά και μάστερ -χωρίς να συνυπολογίζονται οι προπτυχιακοί. Μετά το Brexit το 82% της «ανώτερης κατηγορίας» δήλωσαν ότι σκέφτονται να φύγουν από το Ηνωμένο Βασίλειο και περίπου 1 στους 3 εξετάζει το ενδεχόμενο να επιστρέψει στην Ιταλία.

Η αλήθεια είναι ότι στη χρονιά που προηγήθηκε του βρετανικού δημοψηφίσματος είχε σημειωθεί έξαρση του ακαδημαϊκού ρεύματος από την Ιταλία προς τη Βρετανία, λόγω της κρίσης της ιταλικής οικονομίας και των μειωμένων ευκαιριών καλά αμειβόμενης απασχόλησης για τους νέους επιστήμονες. Το 82% που είπαν ότι θέλουν να φύγουν από τη Βρετανία (με το 57% να δηλώνει ότι θέλει να πάει σε άλλη χώρα της Ε.Ε., κατά προτίμηση στη Γερμανία) επικαλέστηκαν λόγους όπως ο αποκλεισμός από τα ευρωπαϊκά προγράμματα και τα κοινοτικά κονδύλια, η δυσκολία συνεργασίας με αλλοεθνείς συναδέλφους κι ένα γενικότερο κλίμα απογοήτευσης και δυσθυμίας στη Βρετανία μετά το Brexit.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ
[email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου