Γράφει ο Γιώργος Σερφιώτης

Η ευκαιρία

Αποτελεί λοιπόν μια εξαιρετική ευκαιρία στην τρέχουσα συγκυρία, το γεγονός πως σε πρόσφατη συνάντηση μεταξύ του Δρος. Φατίχ Μπιρόλ, Εκτελεστικού Διευθυντή της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (IEA) και του Υπουργού Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Γιώργου Σταθάκη, αποφασίστηκε να γίνει εντός του 2017 εις βάθος ανάλυση της ενεργειακής πολιτικής της χώρας.

Η έκθεση, που αναμένεται να δημοσιευτεί το φθινόπωρο του τρέχοντος έτους, θα κάνει ενδελεχή αξιολόγηση των ενεργειακών πολιτικών και της ενεργειακής ασφάλειας της Ελλάδος, καθώς και της δεδηλωμένης πρόθεσής μας να μειώσουμε το διοξείδιο του άνθρακα στον τομέα παραγωγής ενέργειας. Σημαντικό σημείο στην αποτύπωση της προσπάθειας αυτής, θα έχουν και τα στοιχεία που θα παρατεθούν αναφορικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή αποδοτικότητα στη χώρα.

Τα συμπεράσματα μπορούν να αποτελέσουν έναν εξαιρετικό οδηγό, καθώς εάν η Ελλάδα θέλει να μειώσει το κόστος λειτουργίας, είτε για τους καθημερινούς καταναλωτές, είτε για τον τομέα της παραγωγής και παράλληλα να διασφαλίσει την ενεργειακή αυτονομία και συνάμα την ασφάλεια της, δεν γίνεται παρά να σχεδιάσει με προσοχή τις μελλοντικές επενδύσεις σε ενεργειακές υποδομές.

Παράδειγμα προς μίμηση

Υπό το πρίσμα λοιπόν των αναγκαίων επενδύσεων στον ενεργειακό κλάδο, το πρόσφατο παράδειγμα της Δανίας αξίζει αναφοράς και μίμησης. Η σχετικά μικρή χώρα του βορρά πέτυχε στα τέλη του περασμένου χρόνου ρεκόρ παραγωγής αιολικής ενέργειας από ανεμογεννήτρια στη θάλασσα.

Η κολοσσιαία για τα ελληνικά δεδομένα ανεμογεννήτρια, με ύψος πύργου στα 140 μέτρα και μήκος πτερυγίων 80 μέτρα έκαστο, πέτυχε εντός ενός εικοσιτετράωρου την παραγωγή 216.000 kWh. Το επίτευγμα αυτό, φέρει τη σφραγίδα των εταιρειών Vestas Wind Systems και Mitsubishi Heavy Industries, που συμπράττοντας παρουσίασαν αυτό το πρότυπο τον 9 Μεγαβάτ στα τέλη του 2016.

Στόχευση των κατασκευαστών είναι η σταδιακή αντικατάσταση των προηγούμενων ανεμογεννητριών με το συγκεκριμένο μοντέλο ώστε να επιτευχθεί υψηλότερη αποδοτικότητα με μειωμένο συνολικό κόστος για τα μελλοντικά αιολικά πάρκα.

Το αντιπαράδειγμα της απαξίας

Στον αντίποδα και επανερχόμενοι στο εσωτερικό, κρίσιμο ζήτημα αποτελεί η προβληματική κατάσταση των υποδομών παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας της χώρας. Ενόσω οι εξελίξεις τόσο τεχνολογικά, όσο και ερευνητικά προχωρούν, η χώρα φαίνεται να βαδίζει με ασαφές πλάνο, έχοντας κατά κύριο λόγο ως οδηγό τις ευρωπαϊκές οδηγίες για τα ενεργειακά θέματα.

Η ασάφεια αυτή, πέρα από τη μειωμένη προσέλκυση επενδύσεων και τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση, γεννά επίσης σοβαρά προβλήματα στον προγραμματισμό και τη στρατηγική διαχείριση των υποδομών. Προβλήματα που φτάνουν μέχρι και του σημείου της πλήρους απαξίωσης μιας ενεργειακής επένδυσης. Σε αυτή την τελευταία κατηγορία εμπίπτει και ένα έργο με εξαιρετικές δυνατότητες, αυτό του φράγματος της Μεσοχώρας.

Στα βουνά της Πίνδου, ήδη από το 2001, βρίσκεται ολοκληρωμένο ένα από τα σημαντικότερα, δυνητικά, φράγματα της χώρας. Το έργο που με βάση τη ΔΕΗ κόστισε περίπου 500 εκατ. ευρώ σε σημερινή αποτίμηση, αποτελούσε κομμάτι του συνολικού έργου εκτροπής του Αχελώου, το οποίο έχει μπλοκαριστεί συνολικά έξι φορές από το ΣτΕ.

Παρότι το έργο έχει ολοκληρωθεί και με τον ήδη εγκατεστημένο εξοπλισμό του θα μπορούσε να αποφέρει έσοδα από την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας ύψους 20-30 εκατ. ευρώ το χρόνο στη ΔΕΗ, αυτό παραμένει “σφραγισμένο” και πλήρως ανεκμετάλλευτο. Δυστυχώς, δεν είναι η μόνη περίπτωση επένδυσης που περνά στην απαξίωση και αν όχι ζημιώνει άμεσα, τουλάχιστον στερεί σημαντικά έσοδα από την έως πρόσφατα κυρίαρχη ΔΕΗ.

Ασθενής σε κρίσιμη κατάσταση

Αν αναλογιστεί κανείς πως πέρα από τα παραδείγματα κακοδιαχείρισης επενδύσεων, η ΔΕΗ έχει να αντιμετωπίσει και τις ολοένα αυξανόμενες συνέπειες της οικονομικής κρίσης, δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία η πρόσφατη δήλωση του Μανώλη Παναγιωτάκη, Διευθύνοντος Συμβούλου της ΔΕΗ, πως η εταιρεία μπορεί να κινδυνεύσει με χρεοκοπία.

Τα ομολογιακά δάνεια που καλείται να αποπληρώσει εντός τον επόμενων μηνών, αγγίζουν το ύψους της επένδυσης του φράγματος Μεσοχώρας. Γίνεται κατανοητό επομένως, πως κάθε λανθασμένη εκτίμηση, κοστίζει και μάλιστα πολύ ακριβά. Στο υψηλό χρέος, έρχονται να προστεθούν και οι απλήρωτοι λογαριασμοί που ξεπερνούν τα 800 εκατ ευρώ και διαρκώς αυξάνονται.

Ουδείς εκ των υπευθύνων μπορεί να δηλώσει πως δεν φανταζόταν την πίεση που θα δεχόταν η εταιρεία, καθώς ήταν γνωστό πως η ΔΕΗ θα έπρεπε να διευκολύνει την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού, βιώνοντας έτσι για πρώτη φορά μετά το μονοπώλιό της και συνθήκες ανταγωνισμού.

Το δράμα όμως καλά κρατεί, καθώς πέρα από την οριακή σχοινοβασία επιβίωσης, η εταιρεία εγκαλείται για προσπάθεια χειραγώγησης της αγοράς μέσω ΑΔΜΗΕ, αναγκάζοντας κλιμάκιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανταγωνισμού να έρθει στην Αθήνα για επιτόπιες έρευνες στη ΔΕΗ, τον ΑΔΜΗΕ, και τη ΡΑΕ που παρά τις καταγγελίες, δεν επενέβαινε για να διερευνήσει.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, αποτελεί ίσως εξαιρετικά αισιόδοξο σενάριο να ελπίζει κανείς πως η χώρα θα καταφέρει να έχει ένα δικό της στρατηγικό επενδυτικό σχέδιο για την ενέργεια εντός του 2017, ώστε τρέχοντας να προσπαθήσει να προλάβει τις εξελίξεις.