Μάλιστα, οι πρώτες αλλοιώσεις στον τρόπο έκφρασης μπορεί να εμφανιστούν αρκετά χρόνια πριν την αξιοσημείωτη πνευματική κατάπτωση που χαρακτηρίζει την άνοια.

Σύμφωνα με Αμερικανούς ερευνητές, ίσως είναι δυνατό να εντοπιστούν οι αλλαγές στην ομιλία και να προβλεφθεί το Αλτσχάιμερ – η συνηθέστερη αιτία της άνοιας – ακόμη και δέκα ή και πλέον χρόνια πριν ο ασθενής φτάσει να πληροί τα κριτήρια για επίσημη διάγνωση της νευροεκφυλιστικής πάθησης.

Η γλώσσα αποκαλύπτει την «αλήθεια»

   Όπως επισημαίνει η Τζάνετ Κοέν Σέρμαν, διευθύντρια του Κέντρου Ψυχολογικής Αξιολόγησης στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, «μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα όσον αφορά στη νόσο Αλτσχάιμερ είναι να καταφέρουμε να εντοπίζουμε τις όποιες αλλαγές αρκετά νωρίς, όταν είναι ακόμη ανεπαίσθητες, και να μπορούμε να τις διακρίνουμε από αλλαγές που θεωρούνται φυσιολογική συνέπεια της γήρανσης». Σε ομιλία της στο πλαίσιο του συνεδρίου του Αμερικανικού Οργανισμού για την Πρόοδο της Επιστήμης (AAAS), η Σέρμαν αναφέρθηκε στα τελευταία ευρήματα στο πεδίο της έρευνας για το Αλτσχάιμερ και την άνοια, τα οποία δείχνουν ότι υπάρχουν διακριτές αλλαγές στην ομιλία στα άτομα με ήπια γνωστική διαταραχή.

Στοχεύοντας σε ένα νέο γλωσσικό τεστ αξιολόγησης

   «Πολλές μελέτες έχουν εστιάσει στις αλλαγές που παρατηρούνται στη μνήμη, ωστόσο γνωρίζουμε ότι υπάρχουν επίσης αλλαγές στη γλώσσα» δήλωσε η Σέρμαν. «Ελπίζω ότι μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια θα έχουμε ένα νέο γλωσσικό τεστ αξιολόγησης».

Η ένδειξη-κλειδί της πρώιμης γνωστικής κατάπτωσης, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, είναι η έλλειψη ακρίβειας στην έκφραση.

Η Σέρμαν και οι συνάδελφοί της εξέτασαν αρχικά τη θεωρία της παλινδρόμησης, σύμφωνα με την οποία, μεγαλώνοντας, οι γλωσσικές δεξιότητες χάνονται κατά τρόπο αντίθετο με αυτόν που αποκτώνται κατά την παιδική ηλικία, δηλαδή το εξεζητημένο λεξιλόγιο είναι αυτό που χάνεται πρώτο.

Η φλυαρία και η ανακρίβεια έκφρασης «προδίδουν» για άνοια

   Η θεωρία αποδείχτηκε λανθασμένη, ωστόσο οι ερευνητές παρατήρησαν κάτι άλλο: Η πνευματική εξασθένηση συνοδεύεται από χαρακτηριστικές γλωσσικές μεταβολές. Στο πλαίσιο σχετικής δοκιμής, οι ερευνητές συνέκριναν τις γλωσσικές δεξιότητες 22 νέων, 24 ηλικιωμένων χωρίς προβλήματα υγείας και 22 ηλικιωμένων με ήπια γνωστική διαταραχή και ανακάλυψαν ότι οι τελευταίοι ήταν εξαιρετικά φλύαροι και ανακριβείς κατά τη μετάδοση μιας πληροφορίας.

Για παράδειγμα, όταν ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να χρησιμοποιήσουν συνδυαστικά τρεις λέξεις, τις λέξεις «στιλό», «μελάνι» και «χαρτί», οι νέοι και οι υγιείς ηλικιωμένοι έβαλαν τις τρεις λέξεις σε μια απλή και σύντομη πρόταση, ενώ οι συμμετέχοντες με γνωστική διαταραχή περιέγραφαν για ώρα μια ιστορία για το πώς πήγαν στο βιβλιοπωλείο να αγοράσουν το στιλό.

«Ο λόγος τους ήταν ξεκάθαρα λιγότερο περιεκτικός ως προς τη μετάδοση της πληροφορίας, οι προτάσεις τους ήταν μακροσκελείς και δυσκολεύονταν να μείνουν στο θέμα» σχολιάζει η Σέρμαν. «Η διαφορά ήταν αξιοσημείωτη».

Η άνοια πρόδωσε έως και την Άγκαθα Κρίστι

   Η Σέρμαν στην ομιλία της ανέφερε επίσης παραδείγματα συγγραφέων όπως η Άγκαθα Κρίστι και η Άιρις Μέρντοχ, των οποίων τα τελευταία έργα ήταν πολύ διαφορετικά ως προς τον τρόπο έκφρασης από προγενέστερα, με πολλές επαναλήψεις, ασάφειες ή σχοινοτενείς προτάσεις, οι οποίες θεωρούνται ένδειξη της πνευματικής τους κατάπτωσης.

Ο εντοπισμός της άνοιας, του Αλτσχάιμερ και συναφών παθήσεων σε πολύ πρώιμο στάδιο, όταν οι αλλοιώσεις είναι πολύ ήπιες, θα οδηγήσει σε καλύτερη διαχείρισή τους και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των φαρμακευτικών παρεμβάσεων, ανέφερε κλείνοντας την ομιλίας της η Σέρμαν.