Η ιλαρά, μια ιογενής λοίμωξη ιδιαίτερα μεταδοτική, που συνοδεύεται από υψηλό πυρετό και ερυθηματώδες εξάνθημα, στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 134.000 ανθρώπους σε όλον τον κόσμο το 2015. Τα περισσότερα από τα θύματα ήταν παιδιά κάτω των 5 ετών.

Για την πρόληψη της ιλαράς υπάρχει ένα “ασφαλές και αποτελεσματικό” εμβόλιο, υπενθύμισε ο ΠΟΥ. Δυστυχώς όμως στις επτά χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο στην Ευρώπη το ποσοστό εμβολιασμού του πληθυσμού είναι μικρότερο του 95%, του ορίου που θεωρείται απαραίτητο να ξεπεραστεί για να εξαλειφθεί η επιδημία.

Πιο συγκεκριμένα, οι χώρες με τα περισσότερα κρούσματα στην Ευρώπη είναι η Γαλλία, η Ιταλία, η Ελβετία, η Γερμανία, η Πολωνία, η Ρουμανία και η Ουκρανία, με τη χειρότερα χτυπημένη να είναι η Ρουμανία με 17 νεκρούς από τον Ιανουάριο του 2016, ενώ η χώρα μας φαίνεται να την έχει σκαπουλάρει. Το ενδιαφέρον σε όλα αυτά είναι πως σε ένα μοτίβο που μας απασχόλησε και πρόσφατα στην Ελλάδα, οι νεκροί φαίνεται να ήταν σε μεγάλο βαθμό παιδιά που είχαν εμβολιαστεί όχι αρκετά ή καθόλου, ενώ τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν σαφή μείωση των παιδικών θανάτων από ιλαρά όπου γίνεται επαρκής εμβολιασμός.

Το ακριβώς αντίθετο παρουσιάζεται στη Ρουμανία, με τα 3400 κρούσματα την περίοδο από τον Ιανουάριο έως τις 10 Μαρτίου 2017. Τα περισσότερα περιστατικά συνέβησαν ακριβώς εκεί που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι εμβολιασμένοι, καθώς όπως δείχνει το παρακάτω γράφημα ένας υψηλός δείκτης εμβολιασμένων σε έναν πληθυσμό προστατεύει και αυτούς που δεν έχουν εμβολιαστεί:

Η συσχέτιση ανάμεσα στις χώρες με κρούσματα ιλαράς και στις χώρες που έχουν τα θεματάκια τους με τα εμβόλια, είναι εμφανής. Η Ρουμανία με τους 17 νεκρούς είναι στη 15η θέση.

Αντίστοιχα, όταν στη Γαλλία την περίοδο 2008 με 2010 υπήρξε επιδημία με 20.000 κρούσματα με 10 νεκρούς, το 80% των περιπτώσεων ήταν μη εμβολιασμένα άτομα. Στο ίδιο μοτίβο, από το Γενάρη του 2014 μέχρι το Φλεβάρη του 2015, από τα 3804 κρούσματα ιλαράς στη Βοσνία Ερζογοβίνη το 70% αφορούσε εμβολιασμένα άτομα, ενώ μόλις το 2% άτομα που είχαν εμβολιαστεί κανονικά.

Η κατάσταση στην Ελλάδα φαίνεται να είναι ακόμη ελεγχόμενη από άποψη κρουσμάτων και θανάτων, παρότι πολύ πρόσφατα υπήρξε θάνατος βρέφους 54 ημερών από κοκκύτη. Η πτώση της μέσης στάθμης εμβολιασμού στην Ευρώπη όμως είναι καταγεγραμμένη και είναι φανερό πως η επάνοδος των μολυσματικών ασθενειών σχετίζεται με αυτή.

Ακόμη περισσότερο τα ξεσπάσματα των ασθενειών αυτών είναι ακόμη πιο έντονα εκεί που οι πολίτες είναι πιο σκεπτικιστές απέναντι στα εμβόλια. Οι συνέπειες αυτού του φαινόμενου είναι εύκολα κατανοητές: όσο περισσότερος κόσμος αρρωσταίνει τόσο αυξάνεται και ο αριθμός των θανάτων και των αναπηριών.

«Ενώ προοδεύαμε με συστηματικό τρόπο προς την εξάλειψη της ασθένειας τα δύο τελευταία χρόνια, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό να βλέπουμε ότι τα κρούσματα πολλαπλασιάζονται στην Ευρώπη», είπε η Σουζάνα Γιάκαμπ, η διευθύντρια του τομέα της Ευρώπης στον ΠΟΥ.

Στις φτωχότερες χώρες του κόσμου το κόστος του εμβολίου παραμένει ένα σημαντικό εμπόδιο για τον εμβολιασμό των κατοίκων, αλλά στην Ευρώπη το πρόβλημα έγκειται μάλλον στον σκεπτικισμό που εκφράζουν ορισμένοι για τα εμβόλια, εκτιμά ο ΠΟΥ.

Τι πρέπει να ξέρετε για την ιλαρά

Η ιλαρά είναι ένα αναπνευστικό, μεταδοτικό νόσημα που προκαλείται από έναν ιό που ανήκει στην ομάδα των παραμυξοϊών. Η νόσος της ιλαράς και ο ιός που την προκαλεί έχουν το ίδιο όνομα. Ο ιός της ιλαράς συνήθως αναπτύσσεται στα κύτταρα που βρίσκονται πίσω από το λαιμό και τους πνεύμονες.

Πού οφείλεται η ιλαρά – Αίτια – Παράγοντες που την πυροδοτούν

Η νόσος οφείλεται στον ιό της ιλαράς και μεταδίδεται αερογενώς με την αναπνοή, το βήχα ή το φτάρνισμα.

Η ιλαρά έχει υψηλή μεταδοτικότητα και μπορεί να μεταδοθεί από το άτομο που έχει εκτεθεί στη νόσο σε ένα άλλο, τέσσερις ημέρες πριν έως και τέσσερις ημέρες μετά την εμφάνιση του εξανθήματος. Ο χρόνος επώασης της νόσου είναι 9-12 ημέρες (σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει ακόμα και 20 ημέρες.Η ιλαρά είναι τόσο μεταδοτική ώστε αν ένα άτομο νοσεί, το 90% των ατόμων που είναι σε στενή επαφή με το άτομο αυτό και δεν έχουν ανοσία στην ιλαρά, θα μολυνθούν με τον ιό της ιλαράς.

Ο ιός της ιλαράς ζει στις βλέννες της μύτης και του λαιμού του μολυσμένου ατόμου. Όταν το άτομο βήχει ή φταρνίζεται τα σταγονίδια ψεκάζονται στον αέρα και μεταδίδονται στη μύτη και το λαιμό άλλων ατόμων καθώς αναπνέουν ή μέσω των χεριών τους που αγγίζουν τη μύτη ή το στόμα τους, ενώ πριν έχουν αγγίξει μολυσμένες επιφάνειες με σταγονίδια του ιού της ιλαράς. Ο ιός ζει σε μολυσμένες επιφάνειες περισσότερο από δύο ώρες.

Ιλαρά: Επιδημιολογικά στοιχεία

Η ιλαρά είναι σπάνια σε χώρες και περιοχές όπου η εμβολιαστική κάλυψη κατά της ιλαράς είναι υψηλή αλλά ενδημεί (μόνιμα αυξημένη συχνότητα μεμονομένων κρουσμάτων ιλαράς σε μία περιοχή) σε πολλά μέρη του κόσμου και σε χώρες που δεν εφαρμόζεται συστηματικά το εμβόλιο της ιλαράς και μπορεί να παρατηρηθούν επιδημίες (πολλά κρούσματα σε περισσότερες περιοχές) κάθε 2-4 χρόνια.

Παγκοσμίως, τα περιστατικά ιλαράς υπολογίζονται σε 20000000 το χρόνο ενώ οι θάνατοι από ιλαρά 197000. Οι περισσότεροι θάνατοι συμβαίνουν στην Ινδία.

Πως εκδηλώνεται η ιλαρά – Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της ιλαράς εμφανίζονται 7-21 ημέρες μετά τη μόλυνση του ατόμου με τον ιό και περιλαμβάνουν:

-κηλιδώδες εξάνθημα σε όλο το σώμα
-πυρετός
-βήχα
-ρινόρροια
-ερυθρότητα οφθαλμών και δακρύρροια
-αίσθημα αδυναμίας
-μικροσκοπικές λευκές κηλίδες με υποκύανο – λευκό κέντρο που βρίσκονται στο κέντρο του στόματος (Koplik’s spots)

Μια τυπική περίπτωση ιλαράς αρχίζει με μέτριο πυρετό, βήχα, ρινόρροια, ερυθρότητα οφθαλμών και ερεθισμό στο λαιμό. Δύο ή τρεις ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων μπορεί να εμφανιστούν οι μικροσκοπικές λευκές κηλίδες στο στόμα.

Τρεις έως πέντε ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων εμφανίζεται ερυθρό εξάνθημα στο σώμα. Το εξάνθημα συνήθως εμφανίζεται αρχικά στην τριχοειδή γραμμή του προσώπου και διαχέεται (προχωρά) προς το λαιμό, τον κορμό, τα χέρια και τα πόδια. Όταν εμφανιστεί το εξάνθημα ο πυρετός μπορεί να φτάσει έως και 40 βαθμούς Κελσίου.

Μετά από λίγες ημέρες ο πυρετός υποχωρεί και το εξάνθημα εξασθενεί.

Διάγνωση της ιλαράς – Εξετάσεις

Η κλινική διάγνωση της ιλαράς γίνεται βάση των συμπτωμάτων. Η εργαστηριακή διάγνωση της ιλαράς μπορεί να γίνει με την επιβεβαίωση των θετικών αντισωμάτων IgM ιλαρά ή η απομόνωση του RNA του ιού της ιλαράς από αναπνευστικά δείγματα.

Επαφή με ασθενή που είναι γνωστό ότι έχει ιλαρά ή νόσησε πρόσφατα από ιλαρά προσθέτει ισχυρά επιδημιολογικά στοιχεία για τη διάγνωση.

Ιλαρά: Ποιες είναι οι επιπλοκές

Το 30% περίπου των περιστατικών με ιλαρά αναπτύσσει μία ή περισσότερες επιπλοκές:

-Λαρυγγίτιδα
-Βρογχιολίτιδα
-Πνευμονία (η οποία είναι η πιο συχνή αιτία θανάτου από ιλαρά σε μικρά παιδιά)
-Ωτίτιδα συμβαίνει σε 1 περίπου περίπτωση ανά 10 περιπτώσεις ιλαράς και μπορεί να εμφανιστεί μόνιμη απώλεια ακοής.
-Διάρροια εμφανίζεται περίπου σε 8% των περιπτώσεων.
-Εγκεφαλίτιδα

Ιλαρά: Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης

Δεν υπάρχει θεραπεία για την ιλαρά. Ο πυρετός αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση αντιπυρετικών, κατά προτίμηση παρακεταμόλης. Επίσης συνίσταται χορήγηση υγρών και απογυγή δραστηριοτήτων που κουράζουν τα μάτια (διάβασμα, τηλεόραση) τα οποία είναι ευερέθιστα. Η χορήγηση αντιβιοτικών δεν συνίσταται εκτός και αν παρουσιαστούν επιπλοκές.

Πώς να προφυλαχτείτε από την ιλαρά – Πρόγνωση

Το εμβόλιο της ιλαράς γνωστό ως MMR (Measles-Mumps-Rubella) είναι ένας συνδυασμός εμβολίου το οποίο παρέχει προστασία για τρία νοσήματα: ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά και το οποίο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό. Το εμβόλιο χορηγείται σε δύο δόσεις: η 1η δόση σε ηλικία 12-15 μηνών και η δεύτερη σε ηλικία 4 έως 6 ετών.

Σε ειδικές περιπτώσεις (έγκυες γυναίκες, άτομα με καρκίνο, άτομα με μειωμένο αμυντικό σύστημα) που δεν έχουν εμβολιαστεί ή δεν έχουν νοσήσει από ιλαρά και έρθουν σε επαφή με άτομο που νοσεί από ιλαρά, μπορεί να χορηγηθεί υπεράνοσος γ-σφαιρίνη για να προστατευθούν από την ιλαρά. Η γ-σφαιρίνη μπορεί να χορηγηθεί το αργότερο μέχρι και 6 μέρες από την ημέρα που το άτομο ήρθε σε επαφή με τον ασθενή και μπορεί να του εξασφαλίσει πλήρη προστασία ή σε περίπτωση που νοσήσει θα εμφανίσει ηπιότερα συμπτώματα.

Διαβάστε επίσης

Άρνηση εμβολίων: Μία ξενόφερτη τάση που απειλεί την υγεία των παιδιών μας