Η πρώτη φάση κλινικών δοκιμών για υποψήφια εμβόλια έχει ξεκινήσει σε Ηνωμένες Πολιτείες και Κίνα, την ώρα που ακόμη 35 εργαστήρια και εταιρίες σε όλο τον κόσμο ετοιμάζουν εμβόλια που θα δοκιμάσουν τις επόμενες εβδομάδες.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ξεκίνησε πρωτοβουλία για έρευνα τεσσάρων θεραπειών με σκευάσματα που αξιοποιούνται εδώ και χρόνια για άλλες ασθένειες.

Την ίδια ώρα, τα θετικά αποτελέσματα ερευνών για τη χρήση της χλωροκίνης έχουν οδηγήσει αρκετές κυβερνήσεις να δώσουν το «πράσινο φως» για τη χρήση της στην αντιμετώπιση κατά του Covid-19, καθώς οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν ότι πρόκειται για την πιο άμεση και πολλά υποσχόμενη θεραπεία κατά του κορονοϊού.

Παγκοσμίως εξετάζονται περισσότερες από 60 γνωστές δραστικές ουσίες που βρίσκονται σε γνωστά σκευάσματα ή κοκτέιλ φαρμάκων που πιθανόν θα φανούν αποτελεσματικά. Ειδικοί επιδημιολόγοι σε κατά τόπους ερευνητικά κέντρα σε όλο τον κόσμο διεξάγουν μικρής κλίμακας έρευνες, καταγράφοντας τα αποτελέσματα χορήγησης γνωστών ουσιών. Κίνα, Ιαπωνία, Αυστραλία, πολλές ευρωπαϊκές χώρες και ΗΠΑ έχουν ριχτεί στη μάχη κατά του ιού για να αντιμετωπίσουν τον «αόρατο εχθρό».

Αγώνας δρόμου

Οι ειδικοί εξηγούν σε όλους τους τόνους ότι ένα αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο δεν θα μπορούσε να κυκλοφορήσει πριν από το 2021, ωστόσο η πίεση για ταχύτερα αποτελέσματα είναι τεράστια και οι εταιρίες κάνουν αγώνα δρόμου για να καταφέρουν να έχουν το εμβόλιο νωρίτερα. Αλλωστε, ο εμβολιασμός του πληθυσμού είναι ο μοναδικός τρόπος για να μπει τέλος στην πανδημία. Ηδη έχει γίνει τεράστια πρόοδος, αφού τα πρώτα αποτελέσματα από την ανάπτυξη εμβολίου έχουν έρθει σε χρόνο-ρεκόρ, την ώρα που σε άλλες περιπτώσεις απαιτούνται δεκαετίες. Οργανισμοί και κυβερνήσεις πιέζουν για άμεσα αποτελέσματα, χρηματοδοτούν τις ερευνητικές ομάδες και δοκιμάζουν ό,τι δείχνει να λειτουργεί. Ωστόσο, οι επιστήμονες προειδοποιούν πως η ασφάλεια δεν θα πρέπει να υπονομεύεται, αφού πιθανόν θα γυρίσει «μπούμερανγκ», προκαλώντας τα αντίθετα αποτελέσματα.

Αν και η ανάπτυξη του εμβολίου πραγματοποιήθηκε σε χρόνο-ρεκόρ (23 ημέρες) και οι κλινικές δοκιμές ξεκίνησαν άμεσα, είναι αδύνατον να επιταχύνει κανείς τις τρεις φάσεις, αφού θα πρέπει να γίνει καταγραφή της κατάστασης των ανθρώπων στους οποίους χορηγήθηκε το υποψήφιο εμβόλιο.

Τρεις φάσεις

Οι κλινικές δοκιμές χωρίζονται σε τρεις φάσεις:

› Φάση Ι: Χορηγείται το υποψήφιο εμβόλιο σε μερικές δεκάδες υγιείς εθελοντές. Παρακολουθούνται η ασφάλεια του εμβολίου και οι τυχόν παρενέργειες.

› Φάση ΙΙ: Αν περάσει την πρώτη φάση, χορηγείται το εμβόλιο σε αρκετές εκατοντάδες ανθρώπους σε χώρες που έχουν πληγεί από την ασθένεια. Καταγράφεται η αντίδραση των συμμετεχόντων, μετρώντας τα αντισώματα που παράγει ο οργανισμός. Ελέγχεται και η κατάλληλη δοσολογία. Διαπιστώνονται τυχόν παρενέργειες. Οι πρώτες δύο φάσεις πραγματοποιούνται στο εργαστήριο σε υγιείς εθελοντές.

› Φάση ΙΙΙ: Το εμβόλιο χορηγείται σε χιλιάδες υγιείς ανθρώπους σε πληγείσες περιοχές από επαγγελματίες υγείας. Το τυχαίο δείγμα ανθρώπων χωρίζεται σε δύο ομάδες. Στη μία χορηγείται το υποψήφιο εμβόλιο και στην άλλη «πλασίμπο» (εικονικό φάρμακο). Οι επιστήμονες καταγράφουν τα αποτελέσματα της δοκιμής. Αυτή η φάση είναι η πιο χρονοβόρα καθώς απαιτούνται αρκετοί μήνες. Σε όλες τις φάσεις, τα αποτελέσματα των ερευνών πιθανόν να είναι «φτωχά», έτσι οι ερευνητές θα πρέπει να επιστρέψουν και πάλι στη «βάση» της ανάπτυξης του εμβολίου.

Η έγκριση εμβολίου έχει επιταχυνθεί από τις ρυθμιστικές αρχές στο παρελθόν. Το ετήσιο εμβόλιο για την εποχική γρίπη, για παράδειγμα, παίρνει έγκριση πολύ γρήγορα καθώς οι επιστήμονες «ενημερώνουν» μόνο τα διαφορετικά στελέχη του ιού. Σε αντίθεση, ο Sars-CoV-2 είναι ένας νέος παθογόνος ιός για τους ανθρώπους. Μέχρι στιγμής, δεν έχει εγκριθεί κανένα εμβόλιο που να έχει αναπτυχθεί από το γενετικό υλικό -RNA ή DNA- κι έτσι τα υποψήφια εμβόλια για τον Covid-19 δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται με βιασύνη.

Συμπεράσματα από την αποκωδικοποίηση του ιού

Τα θετικά νέα δεν έρχονται μόνο από την έρευνα για την ανάπτυξη του εμβολίου, αλλά και από τη μελέτη του «προφίλ» του ιού Sars-CoV-2, τον οποίο τώρα μαθαίνουν και αποκωδικοποιούν οι ειδικοί. Οπως εξηγούν, ο ιός δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες μεταλλάξεις, παρότι έχει μολύνει χιλιάδες ανθρώπους σε όλες τις ηπείρους (εκτός Ανταρκτικής). Ενώ ο ιός που προκαλεί τη γρίπη μεταλλάσσεται και οι επιστήμονες ετοιμάζουν κάθε χρόνο νέο εμβόλιο για να καταπολεμήσει τα καινούργια στελέχη του ιού της εποχικής γρίπης, ο κορονοϊός δείχνει να μη γίνεται πολύ πιο επικίνδυνος ή να αλλάζει, δεδομένο ενθαρρυντικό, αφού το εμβόλιο που θα αναπτυχθεί ίσως να χρειαστεί να χορηγηθεί μία μόνο φορά – όπως αυτό της ιλαράς ή της ανεμοβλογιάς.

Η συμπεριφορά του ιού, ωστόσο, κρίνεται απρόβλεπτη επί του παρόντος. Ενδεικτική ήταν η ανησυχία του δρ. Αντόνιο Φάουτσι, επικεφαλής της ομάδας δράσης του Λευκού Οίκου κατά της πανδημίας, ο οποίος προειδοποίησε ότι ο ιός έχει χαρακτηριστικά εποχικότητας και είναι πολύ πιθανό να κάνει «εποχικούς κύκλους». Ο ίδιος σημείωσε ότι ο κορονοϊός είναι πιο ανθεκτικός στο ψυχρό κλίμα κι έτσι τους επόμενους μήνες θα εξαπλωθεί ταχύτερα σε χώρες του νοτίου ημισφαιρίου που θα έχουν χειμώνα, επιστρέφοντας και πάλι το φθινόπωρο στις χώρες του βορείου ημισφαιρίου, τονίζοντας την αναγκαιότητα να υπάρξει άμεσα εμβόλιο που θα καταπολεμήσει αυτό το δεύτερο κύμα εξάπλωσης του ιού.

Μάχη με τον… χρόνο για γρήγορη διάγνωση

Σημαντικό στοιχείο στη μάχη είναι τα τεστ διάγνωσης που επιτρέπουν την ανίχνευση των κρουσμάτων και την έγκαιρη απομόνωση των φορέων. Η διενέργεια αξιόπιστων, γρήγορων, φθηνών και μαζικών τεστ διάγνωσης αποτελεί κατ’ εξοχήν ζητούμενο στη μάχη για τον περιορισμό του Covid-19. Οι χώρες παραγγέλνουν μαζικά τεστ-«εξπρές» που διασφαλίζουν ότι θα έχουν αποτέλεσμα ακόμη και σε 15’. Με τη γρήγορη διάγνωση, οι κυβερνήσεις έχουν τη δυνατότητα να απομονώνουν ταχύτερα τους νοσούντες, καθώς και μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για την εξάπλωση του ιού. Οπως και στην περίπτωση των εμβολίων, τα γρήγορα τεστ ενέχουν κινδύνους. Οι προσπάθειες που έγιναν να κυκλοφορήσουν άμεσα στην αγορά δημιούργησαν προβλήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η Ισπανία. Τα καινούργια γρήγορα τεστ που παρέλαβε είναι αξιόπιστα μόνο κατά 20%, καθώς στο 80% των περιπτώσεων δεν ανίχνευσαν ή ανίχνευσαν λανθασμένα τον ιό, δημιουργώντας σύγχυση και εκνευρισμό σε επαγγελματίες υγείας, σε μια κρίσιμη στιγμή για τη χώρα.

«Πόλεμος» Ραούλ-Μακρόν για τη χλωροκίνη

Η χλωροκίνη (ή υδροξυχλωροκίνη) έγινε η δραστική ουσία που έμαθε όλος ο πλανήτης και οι πρώτες δόσεις φτάνουν σε νοσοκομεία σε όλο τον κόσμο. Περιέχεται σε φάρμακο που δημιουργήθηκε αρχικά κατά της ελονοσίας και σύμφωνα με τις πρώτες έρευνες είναι αποτελεσματικό στην καταπολέμηση του κορονοϊού, «δώρο Θεού», όπως το χαρακτήρισε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.

Στη Γαλλία, μια ομάδα, με επικεφαλής τον Ντιντιέ Ραούλ από το IHU-Mediterranee Infection, στη Μασσαλία, ανέφερε την περασμένη εβδομάδα ότι πραγματοποίησε μελέτη σε 36 ασθενείς με COVID-19, διαπιστώνοντας ότι η χλωροκίνη μείωσε δραστικά το ιικό φορτίο. Ο Ντιντιέ Ραούλ έχει αναδειχτεί σε «σταρ» της μάχης κατά του ιού, καθώς είναι ένας από τους πιο διάσημους και αμφιλεγόμενους επιδημιολόγους στη Γαλλία και σε ολόκληρο τον κόσμο από την έναρξη της κρίσης της πανδημίας. Ο ίδιος πραγματοποίησε πρώτος την έρευνα στη Μασσαλία και μίλησε για την πιθανή αποτελεσματικότητα της υδροχλωροκίνης.

Μάλιστα, ήρθε σε ευθεία αντιπαράθεση με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, που φαίνεται πως είναι επιφυλακτικός με τα ευρήματά του καθώς αποδέχεται τις επιφυλάξεις τμήματος της επιστημονικής κοινότητας ότι η επίδραση της χλωροκίνης στην καταπολέμηση του κορονοϊού πρέπει να εξεταστεί περισσότερο. Ο Ραούλ απάντησε με επιστολή του στη «Le Monde», μέσω της οποίας δικαιολογεί τις μεθόδους του και επιτίθεται στους ηθικούς κανόνες που ισχύουν στη Γαλλία, ενώ παραιτήθηκε από το επιστημονικό συμβούλιο που είχε συσταθεί στο Μέγαρο των Ηλυσίων για τον αγώνα κατά του κορονοϊού.

Συνάδελφοί του τον κατηγορούν ότι η μελέτη στην οποία στηρίχθηκαν τα συμπεράσματά του έγινε σε πολύ μικρό δείγμα ανθρώπων, ωστόσο εκείνος επιμένει πως το φάρμακο θεράπευσε τους περισσότερους ασθενείς.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής