Αλλαγές που επηρεάζουν το σύνολο των ποινικών υποθέσεων, ακόμα και ως προς την πιθανή ευθύνη πολιτικών προσώπων, ενώ εισάγονται και σημαντικές θεσμικές τομές, που αποτελούν αντικείμενο συζήτησης εδώ και δεκαετίες.

Κατ’ αρχάς, εισάγεται προς ψήφιση η πολυαναμενόμενη ρύθμιση για την ποινική ευθύνη των υπουργών, σύμφωνα με την οποία απαλείφεται η διατύπωση για την ύπαρξη της αποσβεστικής προθεσμίας στο νόμο του 2003, και η οποία είχε απαλειφθεί και από το άρθρο 86 του Συντάγματος στην πρόσφατη αναθεώρηση του 2019.

Ετσι, όπως ανέφερε ο κ. Φλωρίδης, πλέον οι υπουργοί θα έχουν την ίδια ποινική μεταχείριση όπως και οι υπόλοιποι πολίτες, χωρίς να παραγράφονται τα αδικήματά τους σε μικρότερο χρονικό διάστημα, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα.

«Η αποσβεστική προθεσμία, βεβαίως, δεν ισχύει μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος, αλλά επειδή στη δημόσια συζήτηση αυτό το θέμα εξακολουθεί να απασχολεί, αφαιρούμε τελείως την αναφορά στην αποσβεστική προθεσμία», διευκρίνισε ο υπουργός Δικαιοσύνης.

Στον κ. Φλωρίδη τέθηκαν ερωτήσεις συγκεκριμένα για τις αναφορές του Ευάγγελου Βενιζέλου, ως προς το ζήτημα της παραγραφής, με τον γνωστό συνταγματολόγο και πρώην πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ να έχει θέσει ζήτημα εφαρμογής του επιεικέστερου νόμου για τις εκκρεμείς υποθέσεις.

«Δεν υπάρχει τέτοιο θέμα», απάντησε κατηγορηματικά ο υπουργός Δικαιοσύνης, αναφέροντας πως τόσο για τον κ. Τριαντόπουλο όσο και για όποια άλλη περίπτωση άσκησης ποινικής δίωξης σε κυβερνητικό στέλεχος, η προθεσμία θα είναι ανοιχτή μέχρι τις 3 Οκτωβρίου, οπότε και θα ολοκληρωθεί η τρέχουσα κοινοβουλευτική περίοδος.

«Βραχεία λίστα»

Σημαντική αλλαγή επέρχεται και στην επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης. Η κυβέρνηση, υιοθετώντας τις προτάσεις της διοικητικής ολομέλειας του Αρείου Πάγου και του Συμβουλίου της Επικρατείας, θα εισαγάγει ένα στάδιο ψηφοφορίας ανάμεσα στους δικαστές, οι οποίοι θα μπορούν να προτείνουν προς την κυβέρνηση τους δικούς τους υποψηφίους για τις ηγεσίες των ανώτατων δικαστηρίων.

Πρόκειται για ένα πάγιο αίτημα των δικαστικών ενώσεων, που ζητούν να υπάρχει συμμετοχή και του δικαστικού σώματος κατά την επιλογή των επικεφαλής των ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας.

Ετσι, οι Ολομέλειες των ανώτατων δικαστηρίων θα καλούνται σε μυστική ψηφοφορία, στην οποία θα πρέπει υποχρεωτικά να βάζουν σταυρό προτίμησης σε τουλάχιστον τρεις υποψηφίους, ειδάλλως το ψηφοδέλτιό τους θα θεωρείται άκυρο. Μετά την ολοκλήρωση της καταμέτρησης, θα σχηματίζεται μία λίστα με τη σειρά προτίμησης των υποψήφιων για την Προεδρία του Αρείου Πάγου, του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η οποία θα διαβιβάζεται στη Βουλή.

Η τελική επιλογή, πάντως, θα ανήκει και πάλι στην κυβέρνηση, με τη γνώμη του δικαστικού σώματος να έχει συμβουλευτικό και όχι δεσμευτικό χαρακτήρα, αφού και το Σύνταγμα ορίζει πως η επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης πρέπει να γίνεται από την εκάστοτε κυβέρνηση, ως έμμεση έκφραση λαϊκής νομιμοποίησης.

Αποκλεισμός
Αλλαγές έρχονται και στις διατάξεις που αφορούν στην παρένθετη μητρότητα, για την οποία το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο προβλέπει ότι «δεν συνιστά ιατρική αδυναμία κυοφορίας η αδυναμία κυοφορίας λόγω φύλου». Προβλέπεται ρητά, δηλαδή, ότι η παρένθετη μητρότητα μπορεί να λάβει χώρα μόνο σε περιπτώσεις όπου γυναίκες δεν μπορούν, για ιατρικούς λόγους, να τεκνοποιήσουν, αποκλείοντας ρητά τους άνδρες (μόνοι ή σε ομόφυλο ζευγάρι) από τη δυνατότητα να αποκτήσουν παιδί με αυτόν τον τρόπο.

Πρόκειται, ουσιαστικά, για έναν πρώτο περιορισμό της τεκνοθεσίας με μεταφορά ωαρίων, για την οποία ο υπουργός Δικαιοσύνης ανέφερε ότι το νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα είναι πολύ διευρυμένο. «Η Ελλάδα σταματά να είναι χώρα τράφικινγκ», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ.Φλωρίδης.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΓΙΑ ΠΡΟΦΥΛΑΚΙΣΗ Ή ΜΗ

Δυνατότητα έφεσης από τον εισαγγελέα Εφετών

Τεράστιας σημασίας είναι οι αλλαγές που επέρχονται στη διαδικασία της ανάκρισης: Σήμερα, μόλις συλλαμβάνεται κάποιος κατηγορούμενος, ο ανακριτής και ο εισαγγελέας αποφασίζουν αν θα προφυλακιστεί ή αν θα αφεθεί ελεύθερος με περιοριστικούς όρους. Με τις προωθούμενες αλλαγές, θα υπάρχει η δυνατότητα έφεσης από τον εισαγγελέα Εφετών, ώστε να υπάρχει έτσι και δεύτερη δικαστική κρίση για την ποινική μεταχείριση του κατηγορουμένου.

Μια διάταξη που έρχεται μετά το πλήθος αντιδράσεων για υποθέσεις όπως της Πολεοδομίας Ρόδου ή του Απόστολου Λύτρα, όπου αφέθηκαν ελεύθεροι όλοι οι κατηγορούμενοι. Στις υποθέσεις αυτές, μάλιστα, τις αποφάσεις των ανακριτών ακολούθησε ο πειθαρχικός τους έλεγχος, μετά από παρέμβαση του Αρείου Πάγου, προκαλώντας εμφύλιο «πόλεμο» στη Δικαιοσύνη, με τις ενώσεις δικαστών, εισαγγελέων και δικηγόρων να καταγγέλλουν πως η κρίση των δικαστών δεν μπορεί να ελέγχεται πειθαρχικά.

Χωρίς, φυσικά, να παίρνει θέση σε αυτή την αντιπαράθεση, το υπουργείο Δικαιοσύνης θεσμοθετεί ένα δεύτερο στάδιο δικαστικής κρίσης: Οπως οι δικαστικές αποφάσεις υπόκεινται σε δεύτερη κρίση, το ίδιο θα μπορεί να συμβεί πλέον και στις διατάξεις οι οποίες, πρακτικά, μπορεί να έχουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία σε υποθέσεις δημοσίου ενδιαφέροντος, αφού λαμβάνονται αμέσως μετά τη σύλληψη των κατηγορουμένων.

Δικαστική μέριμνα για υποβοηθούμενα άτομα

Σειρά διατάξεων περιλαμβάνονται για τον θεσμό της «δικαστικής μέριμνας», όπως θα ονομάζεται πλέον η δικαστική συμπαράσταση (η διαδικασία, δηλαδή, όπου ορίζεται άτομο για να επικουρεί στη λήψη αποφάσεων ατόμων με αναπηρία), με τον κ. Μπούγα να τονίζει πως εισάγεται πλήθος προστατευτικών ρυθμίσεων για τα υποβοηθούμενα άτομα.

Πρόκειται για τον βασικό άξονα του νέου νομοσχεδίου, με ένα καινούργιο πλαίσιο, με στόχο να αντιμετωπιστούν οι αστοχίες ή αδυναμίες του συστήματος, με αλλαγή της κυρίαρχης αντίληψης ότι η αναπηρία, σωματική, νοητική ή ψυχική, οδηγεί αδιακρίτως σε απώλεια της ικανότητας λήψης αποφάσεων.

Μεταξύ άλλων, θα ορίζεται βοηθός για την παροχή κάθε διευκόλυνσης, προκειμένου το άτομο με αναπηρία να αποφασίζει αυτόνομα, με σεβασμό στην προσωπικότητα και την αληθή βούλησή του. Θα παρέχεται δυνατότητα απομακρυσμένης εξέτασης ΑμεΑ, ασθενών ή υπερηλίκων στα δικαστήρια, ενώ παράλληλα θεσπίζεται επανέλεγχος ανά τριετία των συνθηκών διαβίωσης του τελούντος υπό δικαστική μέριμνα.

Το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης (το οποίο αναμένεται να εισαχθεί σε δημόσια διαβούλευση εντός της εβδομάδας, ίσως και σήμερα) θα προβλέπει και άλλες σημαντικές αλλαγές, όπως:

– Αμεση δημοσιοποίηση στοιχείων καταζητούμενων, με εισαγγελική διάταξη, εφόσον κρίνονται επικίνδυνοι για τη δημόσια τάξη.

– Αλλαγές στον τρόπο εξέτασης των υποψήφιων δικαστών.

– Σειρά μέτρων για τους πρώην ειρηνοδίκες (νυν πρωτοδίκες), όπως κατάργηση υποχρεωτικής μετάθεσης.

– Μοριοδότηση δικαστικών υπαλλήλων, εάν δηλώνουν ότι επιθυμούν να διοριστούν σε νησιά ή παραμεθόριες περιοχές.

– Δυνατότητα σύστασης Γραφείων Προστασίας Ανήλικων Θυμάτων (Σπίτι του Παιδιού) σε όλη την επικράτεια.