Για πρώτη φορά εδώ και μια δεκαετία, η κοινή πορεία των δύο χωρών προς την Ε.Ε. διακόπτεται και η καθεμία ακολουθεί τον δρόμο της. Αυτό κρίθηκε αναγκαίο εξαιτίας της διένεξης που υπάρχει μεταξύ της σημερινής σκοπιανής κυβέρνησης, στην οποία κυριαρχεί το ακραίο εθνικιστικό κόμμα VMRO, και της Βουλγαρίας.

Το 2020 η Σόφια είχε μπλοκάρει την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Ε.Ε. με τη Βόρεια Μακεδονία, συνδέοντας την άρση του βέτο με τη συνταγματική αναγνώριση από τους Σκοπιανούς της βουλγαρικής μειονότητας στη χώρα αυτή. Τελικά το 2022, με τη μεσολάβηση της Ε.Ε., οι δύο χώρες συμφώνησαν με την τότε κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας να δεσμευτεί για συνταγματική αναγνώριση της βουλγαρικής μειονότητας.

Στη συνέχεια, ήρθαν οι ακραίοι στην εξουσία στα Σκόπια με τον πρωθυπουργό Χρίστιαν Μίτσκοσκι να θέλει να διαπραγματευθεί εκ νέου με τους Βούλγαρους, κάτι που απέρριψε κατηγορηματικά η Σόφια επαναφέροντας το βέτο.

Υπενθυμίζεται ότι όλα αυτά εξελίχθηκαν παράλληλα με την αμφισβήτηση από την πλευρά της σκοπιανής κυβέρνησης και της Συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα. Εννοείται ότι η Ελλάδα θα θέσει με τη σειρά της βέτο εάν η κυβέρνηση Μίτσκοσκι παραβιάσει τη Συμφωνία. Προς το παρόν, αρκεί το βέτο της Βουλγαρίας, που αφήνει εκτός διαπραγματεύσεων τη Βόρεια Μακεδονία.

Η ενταξιακή πορεία των δύο χωρών είχε συνδεθεί από τους Ευρωπαίους πολιτικά λόγω των προβληματικών σχέσεων που υπήρχαν στο εσωτερικό της Βόρειας Μακεδονίας μεταξύ Αλβανών και Σλαβομακεδόνων. Θεωρήθηκε, δηλαδή, ότι η κοινή ένταξη των δύο χωρών θα λειτουργούσε θετικά και στις σχέσεις μεταξύ των δύο εθνοτήτων.

Η αποσύνδεση της ενταξιακής πορείας από την Ε.Ε., που αποφασίστηκε τις προηγούμενες μέρες από τους πρέσβεις των «27», ήταν μονόδρομος μετά την άρνηση της σκοπιανής κυβέρνησης να τηρήσει τη συμφωνία με τη Βουλγαρία. Θα έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις για την ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας, δεδομένου ότι τη στιγμή που η Αλβανία θα διαπραγματεύεται τα Σκόπια θα παραμένουν στον προθάλαμο της Ε.Ε., στον οποίο βρίσκονται από το 2006, όταν χαρακτηρίστηκαν υποψήφια χώρα.

Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΜΠΕΛΕΡΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΒΕΤΟ

Ξεκινά η δύσκολη πορεία για τα Τίρανα

Αναφορικά με την Αλβανία, σύμφωνα με την επιστολή που έστειλε η Ε.Ε. στα Τίρανα, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις θα ξεκινήσουν στις 15 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες, σε υπουργικό επίπεδο, όπου θα ανοίξουν και επίσημα τα πρώτα κεφάλαια του κοινοτικού κεκτημένου. Η Αλβανία είχε χαρακτηριστεί υποψήφια χώρα το 2014.

Υπενθυμίζεται ότι λόγω της προφυλάκισης του τότε εκλεγμένου δήμαρχου Χειμάρρας, Φρέντη Μπελέρη, η Ελλάδα είχε καθυστερήσει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων μη δίνοντας τη συναίνεσή της στην αποστολή της επιστολής για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Με την αποφυλάκιση του Μπελέρη η χώρα μας έδωσε το «πράσινο φως» και η επιστολή εστάλη στα Τίρανα.

Με βάση τη νέα μεθοδολογία, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις χωρίζονται σε έξι θεματικές ενότητες: 1) θεμελιώδεις αρχές (κράτος δικαίου), 2) εσωτερική αγορά, 3) ανταγωνιστικότητα και ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, 4) «πράσινη» ατζέντα και βιώσιμη συνδεσιμότητα, 5) πόροι, γεωργία και συνοχή, 6) εξωτερικές σχέσεις.

Οι διαπραγματεύσεις σχετικά με τις θεμελιώδεις αρχές θα είναι οι πρώτες που θα ανοίξουν και οι τελευταίες που θα κλείσουν, ενώ από την πρόοδο σε αυτούς τους τομείς θα εξαρτηθεί ο εν γένει ρυθμός των διαπραγματεύσεων.

Εννοείται ότι η ενταξιακή πορεία κάθε υποψήφιας χώρας είναι αντιστρέψιμη σε όλες τις φάσεις. Οποιοδήποτε κράτος-μέλος της Ε.Ε. μπορεί να μπλοκάρει σε οποιαδήποτε φάση τις διαπραγματεύσεις, εάν θεωρήσει ότι δεν τηρείται το κοινοτικό κεκτημένο με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων που αποτελούν κορυφαία προτεραιότητα για τους Ευρωπαίους.

Συνεπώς η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων σε καμία περίπτωση δεν αναιρεί το δικαίωμα της Ελλάδας να τις μπλοκάρει σε περίπτωση παραβατικής συμπεριφοράς από αλβανικής πλευράς. Το δικαίωμα βέτο ισχύει μέχρι και την τελευταία μέρα πριν από την προσχώρηση στην Ε.Ε.