Εννέα επισημάνσεις στα ελληνοτουρκικά υπό το φως των νέων εξελίξεων

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος,
Διεθνολόγος, Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Μετά τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Λονδίνο για τα 70 χρόνια της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, καθώς και τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου, εκτιμώ ότι διαμορφώνεται μια ακόμα πιο πολύπλοκη εικόνα σε διάφορα επιμέρους διεθνή και περιφερειακά πλαίσια, ενώ οι όλες τάσεις δείχνουν ότι βαίνουμε προς χειροτέρευση των διμερών σχέσεων σε όλα τα επίπεδα με έμφαση την προκλητική θέση της Αγκυρας στις θαλάσσιες ζώνες καθώς και το ανεξέλεγκτο μεταναστευτικό.

ΠΡΩΤΟ: Για πολλοστή φορά και εφ’ όλων των ΓΓ/ΝΑΤΟ, από τον Γιόζεφ Λουνς μέχρι τον Γιενς Στόλντεμπεργκ, η Ατλαντική Συμμαχία δεν πρόκειται να επέμβει στα ελληνοτουρκικά. Στο Λονδίνο σαφέστατα επιβεβαιώθηκε η ισχύς του Αρθρου 5 του Καταστατικού της Συμμαχίας. Και όπως ισχύει από το 1949, δεν υφίσταται κάποιο άρθρο ή έστω κάποια επιλογή για παρέμβαση στην περίπτωση διένεξης ανάμεσα σε δύο κράτη-μέλη του Οργανισμού. Oμως, είναι προς τη θετική κατεύθυνση η απόφαση των 29 συμμάχων και του ΓΓ/ΝΑΤΟ να συσταθεί ειδική επιτροπή για τη μετεξέλιξη της Συμμαχίας σε επιμέρους τομείς.

ΔΕΥΤΕΡΟ: Η Ελλάδα, όπως φάνηκε από τα θέματα της Συνόδου και το ιδιαίτερα περιεκτικό τελικό ανακοινωθέν του Λονδίνου, δεν είναι στις προτεραιότητες στη θεματολογία της Συμμαχίας. Αξίζει να επισημανθεί ότι δεν υπήρξαν ειδικές αναφορές στον μεσογειακό χώρο. Αντίθετα, δόθηκε μεγάλη έμφαση σε ζητήματα Ρωσίας, Κίνας, τρομοκρατίας, κυβερνοπολέμου, υβριδικών επιχειρήσεων, ενεργειακής ασφάλειας, πυρηνικών συμφωνιών-αφοπλισμού κ.ά.

ΤΡΙΤΟ: H Toυρκία θα εξακολουθήσει να «παίζει σε πολλά ταμπλό» αφού εμφανίζεται να υποστηρίζει έντονα το ΝΑΤΟ, να έχει προνομιακή μεταχείριση από τον Τραμπ, να διατηρεί πολύ στενές πολιτικές, οικονομικές, ενεργειακές, στρατιωτικές σχέσεις με τη Μόσχα, ενώ παρά τα λεγόμενα διατηρεί ανοικτά κανάλια επικοινωνίας με τους ισχυρούς της Ευρώπης (κάτι που φάνηκε από την τετραμερή Ερντογάν-Τζόνσον-Μέρκελ-Μακρόν).

ΤΕΤΑΡΤΟ: Το ρωσικό αντιπυραυλικό σύστημα S-400 θα αναπτυχθεί υπό λογικές συνθήκες ως παράλληλο σύστημα διευρυμένης αεράμυνας, υπό εθνική υποδομή-διοίκηση και κάλυψη. Αυτό σημαίνει ότι θα είναι συμπληρωματικό του Ενιαίου Συστήματος Αεράμυνας του ΝΑΤΟ. Και ότι μέχρι τον Απρίλιο του 2020 θα πρέπει να επιλυθούν οριστικά τα διμερή αμερικανοτουρκικά θέματα που αφορούν στα F-35.

ΠΕΜΠΤΟ: Η Αγκυρα έχει προχωρήσει δυναμικά και πολυδιάστατα στην υλοποίηση του λεγόμενου δόγματος των ναυάρχων εν αποστρατεία Γιανγτζί και Μποστάνογλου περί «Γαλάζιας Πατρίδας». Παράλληλα, υλοποιεί στην πράξη το δόγμα που τη θέλει να έχει προωθημένες βάσεις σε Κατάρ, Σουδάν, Σομαλία καθώς και λιμενικές «διευκολύνσεις» σε Λιβύη, Αλβανία. Αυτό θα έπρεπε να είχε απασχολήσει πολύ τη δυσκίνητη ελληνική διπλωματία.

ΕΚΤΟ: Η Αγκυρα, μέσω της αναμφισβήτητα προβληματικής συμφωνίας με τη Λιβύη, ενδυναμώνει την παρουσία της από την Αλεξανδρέττα μέχρι τον Κόλπο της Σύρτης. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή από δικής μας πλευράς και όχι τη μόνιμη επίκληση του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου. Βρισκόμαστε σε περίοδο σαρωτικών αλλαγών στις διεθνείς σχέσεις, ενώ μετά τη 9/11 πολλά πράγματα δεν εμπίπτουν στο παραδοσιακό πλέγμα του διεθνούς δικαίου.

ΕΒΔΟΜΟ: Αναφορικά με το να προσφύγουμε στη Χάγη, απαιτείται προσοχή γιατί δεν είναι εξασφαλισμένο ότι θα κερδίσουμε τις υποθέσεις των θαλασσίων ζωνών (αφορά και την Κύπρο). Ας έχουμε στο μυαλό μας ότι το 1982 και το 1985 η Λιβύη του Καντάφι κέρδισε τις υποθέσεις του καθορισμού της υφαλοκρηπίδας από την Τυνησία και τη Μάλτα…

ΟΓΔΟΟ: Είναι απαραίτητο να επιστρέψουμε στο Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας-Κύπρου γιατί η Αγκυρα θα διευρύνει τις απειλές για τη Λευκωσία, καθώς θα πλησιάζουμε στο 2023 (100 χρόνια από τη Συνθήκη της Λωζάννης).

ΕΝΑΤΟ: Από πλευράς μας θα πρέπει πλέον να δώσουμε έμφαση στην περαιτέρω στρατιωτική ενίσχυση της Κρήτης. Αυτό σημαίνει αναβάθμιση λιμενικών δυνατοτήτων-εγκαταστάσεων, ενδυνάμωση της επί χρόνια υποβαθμισμένης ιστορικής V ΤΑΞΙΑΡΧΙΑΣ στα Χανιά, παρουσία «στοιχείων» Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης (ειδικές δυνάμεις, ελικόπτερα κ.ά.), ενίσχυση σε αεροπορικά μέσα της 115 Πτέρυγας Μάχης στα Χανιά, ετοιμότητα δυνάμεων για την αντιμετώπιση ασύμμετρων απειλών. Λόγω της διμερούς συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης ενδέχεται μέσα στο 2020 να αντιμετωπίσουμε «εκπλήξεις».

Και η Άγκυρα τον χαβά της στην Αν. Μεσόγειο

Γράφει ο Μανώλης Κωστίδης

Μέσα σε μία εβδομάδα η Τουρκία ολοκλήρωσε τις διαδικασίες σύναψης και κύρωσης της συμφωνίας καθορισμού θαλάσσιων περιοχών ευθύνης με τη Λιβύη στην Ανατολική Μεσόγειο. Την περασμένη εβδομάδα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υποδέχθηκε τον πρόεδρο της κυβέρνησης της Τρίπολης Φαγέζ Αλ Σάρατς και υπέγραψαν τη συμφωνία καθορισμού συντεταγμένων των δυο χωρών.

Μια ημέρα μετά τη συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο Λονδίνο και παρά τις έντονες διαμαρτυρίες και αντιρρήσεις της Αθήνας, η τουρκική κυβέρνηση πήγε τη συμφωνία στην επιτροπή εξωτερικής πολιτικής του Κοινοβουλίου και το απόγευμα της Πέμπτης η συμφωνία κυρώθηκε από την Ολομέλεια! Σημαντική λεπτομέρεια είναι πως όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης -εκτός από το HDP των Κούρδων- υπερψήφισαν χωρίς να εκφράσουν καμία αντίρρηση στις κινήσεις και αποφάσεις της κυβέρνησης Ερντογάν.

Η Αγκυρα δείχνει να επισπεύδει τις διαδικασίες πριν οργανωθούν διεθνείς αντιδράσεις και θέλει να κλείσει το ζήτημα αυτό όσο υπάρχει η κυβέρνηση εθνικής συμφιλίωσης του Σάρατς στη Λιβύη. Τα τουρκικά ΜΜΕ ανέφεραν πως το συμβούλιο της προεδρίας της Λιβύης ενέκρινε τη συμφωνία με την Τουρκία. Τώρα αυτό που απομένει είναι Αγκυρα και Τρίπολη να ενημερώσουν τον ΟΗΕ για τις συντεταγμένες τις υφαλοκρηπίδας τους. Κάτι που η Αγκυρα αναμένεται να το κάνει σύντομα. Ηδη η Τουρκία χωρίς να έχει κάποια συζήτηση ή συμφωνία με την Ελλάδα, έχει ενημερώσει πολλές φορές τον ΟΗΕ με συντεταγμένες σε περιοχή που η ίδια υποστηρίζει ότι φτάνει η υφαλοκρηπίδας της χωρίς να υπολογίζει την επήρεια του Καστελλόριζου αλλά και της Κύπρου.

Αρα το να ενημερώσει τα Ηνωμένα Εθνη με τις συντεταγμένες της νομότυπης συμφωνίας με τη Λιβύη θεωρείται σχεδόν δεδομένο.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου αφήνει ανοιχτό παράθυρο συζήτησης για την υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο, όμως με τους όρους της Τουρκίας κι αφού έχει «κλειδώσει» κατά την άποψή της τη συμφωνία με την Τρίπολη. «Πάντα λέγαμε ότι, εκτός από την ελληνοκυπριακή πλευρά, είμαστε έτοιμοι για διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες χωρών στην Ανατολική Μεσόγειο. Ομως κάποιες χώρες στην περιοχή προτίμησαν να προχωρήσουν μονομερώς και να κατηγορήσουν την Τουρκία» δήλωσε ο Τσαβούσογλου.

Πάντως οι λόγοι της διαδικασίας-εξπρές για την κύρωση της συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης κρύβονται στις δηλώσεις του Τούρκου προέδρου. «Ολα όσα κάνουμε είναι νόμιμα με το δίκαιο της θάλασσας. Ετσι κάνουμε τα βήματά μας. Αρκεί η σημερινή κυβέρνηση της Λιβύης να σταθεί στα πόδια της, να μείνει όρθια και θα βρούμε τους βηματισμούς μας», δήλωσε προς τους δημοσιογράφους λίγα λεπτά πριν από την επιστροφή του από το ταξίδι του στο Λονδίνο.

Δεδομένη η διεθνής στήριξη, ζητούμενο η εθνική συνεννόηση

Γράφει ο Απόστολος Χονδρόπουλος

Σε δύο επίπεδα θα εξελιχθούν οι επόμενες κινήσεις της ελληνικής κυβέρνησης, στον απόηχο της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν στο Λονδίνο και μετά την επικύρωση από την τουρκική Βουλή ενός εγγράφου που η Αθήνα ξεκαθαρίζει ότι είναι άκυρο και δεν παράγει νομικό αποτέλεσμα. Από τη μία θα συνεχιστούν οι πρωτοβουλίες με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση των διεθνών ερεισμάτων της χώρας και από την άλλη θα εντατικοποιηθεί η προσπάθεια συνεννόησης στο εσωτερικό της χώρας.

Το ζήτημα θα τεθεί την προσεχή εβδομάδα στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., όπου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα έχει τη δυνατότητα να το συζητήσει στο περιθώριο με Ευρωπαίους ηγέτες. Η Αθήνα επισημαίνει, πάντως, την ξεκάθαρη στήριξη που παρέχει από κάθε επίσημο βήμα ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ενώ οι τοποθετήσεις που έγιναν το προηγούμενο διάστημα από την Κομισιόν, από το υπουργείο Εξωτερικών του Ισραήλ, από την Αίγυπτο, αλλά και από τη Ρωσία, ενισχύουν την εκτίμηση της διπλωματικής απομόνωσης της Αγκυρας.

Σημαντικό σταθμό θα αποτελέσει και η επίσκεψη του κ. Μητσοτάκη στον Λευκό Οίκο, στις 7 Ιανουαρίου, όπου η συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ θα πραγματοποιηθεί μέσα σε περιβάλλον στήριξης της χώρας μας στο ζήτημα αυτό από το αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Επιδίωξη της Αθήνας θα παραμείνουν και οι στενές σχέσεις με το Ισραήλ, καθώς και με την Αίγυπτο, την οποία επισκέφθηκε την προηγούμενη εβδομάδα ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.

Ταυτόχρονα, θα κορυφωθεί η πίεση στη Λιβύη, όπου την απόφαση για απέλαση του πρέσβη της Λιβύης διαδέχεται η επίσκεψη, την επόμενη εβδομάδα, στην Αθήνα του προέδρου της Εθνοσυνέλευσης της Λιβύης, την οποία ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης χαρακτήρισε «πολύ σημαντική», δεδομένου ότι ο πρόεδρος του λιβυκού Κοινοβουλίου έχει ήδη εκφράσει στον ΟΗΕ διαφωνία για τη συμφωνία. Με την επίσκεψη αυτή αναδεικνύεται και η εσωτερική πραγματικότητα στην ίδια τη Λιβύη, και δεν είναι τυχαία η εκτίμηση του κ. Μητσοτάκη από το βήμα της Βουλής ότι αυτή η συμφωνία θα καταρρεύσει εν τη γενέσει της «όχι μόνο γιατί είναι παράνομη, αλλά και γιατί δεν υπάρχει αντισυμβαλλόμενο μέρος με νομιμοποίηση για να το επικυρώσει στη Λιβύη».

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν σαφής κατά τη συνάντηση με τον κ. Ερντογάν, λέγοντας, σύμφωνα με πληροφορίες: «Η συμφωνία με τη Λιβύη είναι νομικά άκυρη. Είναι σαν να λέει ότι η Ελλάδα και η Κρήτη δεν έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Αυτό δεν πρόκειται να το δεχθώ. Και δεν πρόκειται να το δεχθεί ούτε η Ε.Ε.».

Μεταναστευτικό

Σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό, που αποτέλεσε επίσης αντικείμενο συζήτησης, η ελληνική πίεση θα αφορά τόσο την Τουρκία για να εφαρμόσει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την κοινή δήλωση με την Ε.Ε., όσο και την ίδια την Ε.Ε., καθώς πρόκειται για ευρωπαϊκό ζήτημα. Η πίεση προς την Αγκυρα στο ζήτημα αυτό συνοδεύεται, πάντως, από διάθεση στήριξης σε ό,τι αφορά την αύξηση της χρηματοδότησης με βάση τις προβλέψεις της συμφωνίας Ε.Ε. – Τουρκίας. Εκτίμηση μάλιστα της ελληνικής πλευράς, όπως προκύπτει από τη συνάντηση του Λονδίνου, αλλά και από τις δηλώσεις Ερντογάν, είναι ότι μπορεί να προκύψουν αποτελέσματα σε αυτό το ζήτημα. Ο κ. Μητσοτάκης τόνισε στον Τούρκο πρόεδρο πως το μεταναστευτικό «αποτελεί αγκάθι στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας – Ε.Ε.», καθώς και ότι «οι ροές έχουν αυξηθεί σημαντικά σε σύγκριση με το ’17 και το ’18». «Να εφαρμοστεί πλήρως η συμφωνία της Ε.Ε. με την Τουρκία. Να τη στηρίξουμε απόλυτα, γιατί είναι αμοιβαία ωφέλιμη. Και εμείς θα σας στηρίξουμε να πάρετε πρόσθετη οικονομική βοήθεια», ανέφερε σύμφωνα με πληροφορίες ο Ελληνας πρωθυπουργός.
Ο κ. Μητσοτάκης, πάντως, έθεσε ευθέως στον Τούρκο πρόεδρο το ότι ούτε σε αυτό το ζήτημα υπήρξε οποιαδήποτε πρόοδος στη βάση όσων είχαν συζητηθεί τον περασμένο Νοέμβριο στη Νέα Υόρκη, με την ελπίδα πως θα μπορούσε τότε να σηματοδοτηθεί μια επανεκκίνηση.

«Πέρασαν λιγότεροι από τρεις μήνες από τη συνάντησή μας στη Νέα Υόρκη, όπου συζητήσαμε τρόπους για τη βελτίωση των σχέσεών μας. Τι έγινε σε αυτούς τους τρεις μήνες; Η Τουρκία κατέθεσε στον ΟΗΕ γεωγραφικές συντεταγμένες των εξωτερικών ορίων της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο. Υπογράψατε ΜοU με τη Λιβύη που αποτελεί ωμή παραβίαση των δικαιωμάτων της Ελλάδας. Στο μεταναστευτικό τα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνεται η τουρκική ακτοφυλακή. Ολα αυτά μόνο επανεκκίνηση δεν δείχνουν. Αν πράγματι θέλετε να κάνουμε επανεκκίνηση, όπως είχατε πει, να το δείχνουμε έμπρακτα», ανέφερε, σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Μητσοτάκης.

Η Αθήνα θα εντείνει τις προσπάθειες και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με την υποβολή προτάσεων περί νέας ευρωπαϊκής πολιτικής για το προσφυγικό, με τροποποίηση Δουβλίνου και αλληλεγγύη σε ό,τι αφορά τον επιμερισμό προσφύγων και σε άλλες χώρες. Στην Αθήνα επικρατεί, πάντως, αισιοδοξία πως σύντομα θα έχουμε σημαντική πρόοδο σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε όλα τα κρίσιμα ζητήματα, όπως: ευρωπαϊκή ακτοφυλακή, πρόσθετη χρηματοδότηση και στήριξη της Ελλάδας, επιμερισμό των προσφύγων και αλλαγή του καθεστώτος του Δουβλίνου.

Η τουρκική υπερέκταση, ευκαιρία για την Αθήνα;

Γράφει ο Δημήτρης Καιρίδης
Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων,
Βουλευτής Ν.Δ., Β1 Βόρειου Τομέα Αθηνών

Η υπογραφή του γνωστού μνημονίου μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης της Τρίπολης στη Λιβύη δεν παράγει έννομα αποτελέσματα αλλά εκθέτει την τουρκική διπλωματία διεθνώς. Πρόκειται για μια τυχοδιωκτική κίνηση που έχει προκαλέσει τη διεθνή κατακραυγή. Υπό μια έννοια, βοηθά την ελληνική προσπάθεια να πεισθεί η διεθνής κοινότητα ότι η Τουρκία είναι ένας ταραξίας που υπονομεύει την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.

ΜΕΧΡΙ ΠΡΟΣΦΑΤΑ, πολλοί ξένοι έβλεπαν με μια σχετική κατανόηση τις τουρκικές αιτιάσεις ότι δεν είναι δυνατόν η Τουρκία, μια χώρα 85 εκατ., με τη μεγαλύτερη εδαφική μάζα και τη μακρύτερη ηπειρωτική ακτογραμμή στην Ανατολική Μεσόγειο, να αποκλεισθεί από αυτή, εξαιτίας του Καστελλόριζου. Επιπλέον, η τετραμερής συνεννόηση Αιγύπτου-Ελλάδας-Ισραήλ-Κύπρου έχει οδηγήσει στην απομόνωση της Τουρκίας και έχει προκαλέσει μεγάλο εκνευρισμό στην Αγκυρα.

Η ΥΠΟΓΡΑΦΗ του μνημονίου στις 27 Νοεμβρίου 2019 ήταν απότοκη αυτού του εκνευρισμού αλλά και ενός τουρκικού μεγαλοϊδεατισμού για εσωτερική κατανάλωση, που έχει υιοθετήσει κατεξοχήν ο Ερντογάν. Ωστόσο, η υπερέκταση της τουρκικής διπλωματίας, που θέλει να αγνοεί τα ελληνικά νησιά, ακόμα και την Κρήτη και επιμένει ότι η Τουρκία γειτονεύει με τη μακρινή Λιβύη εκθέτει την Τουρκία διεθνώς και την παρουσιάζει ως ακραία μαξιμαλιστική και τυχοδιωκτική.

Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ τουρκική κίνηση έχει κάποιες αναλογίες με την πολιτική Γκρουέφσκι στο Μακεδονικό. Μέχρι το 2006, οι ελληνικές θέσεις στο ονοματολογικό αντιμετωπίζονταν συχνά με καχυποψία στο εξωτερικό. Η στροφή του Γκρουέφκσι προς τον μεγαλεξανδρισμό οδήγησε στην κατάρρευση της αξιοπιστίας των Σκοπίων και επέτρεψε στην Ελλάδα να πείσει και τους πιο δύσπιστους ξένους για το κακοπροαίρετο της γείτονος.

ΕΤΣΙ ΚΑΙ ΤΩΡΑ, η κίνηση Ερντογάν μπορεί να πείσει και τον πιο δύσπιστο στο εξωτερικό ότι η Τουρκία τα θέλει όλα δικά της και δεν διστάζει να αναμιχθεί στα εσωτερικά ακόμα και μιας δοκιμαζόμενης αραβικής χώρας, μετά τη Συρία τώρα στη Λιβύη, προκειμένου να εκμαιεύσει, με τρόπο σχεδόν κωμικό, μια επίφαση συμφωνίας οριοθέτησης στη Μεσόγειο, όταν δεν έχει καταφέρει να υπογράψει καμία αντίστοιχη με καμία γειτονική της χώρα.

ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ να επισημανθεί ότι το μνημόνιο αντιφάσκει, και στο πνεύμα και στο γράμμα, με την πολύ προσεκτικότερη επιστολή που κατέθεσε η Τουρκία στον ΟΗΕ στις 13 Νοεμβρίου 2019, με την οποία απαντά στις πρωτοβουλίες της Κύπρου και εκθέτει τις επίσημες θέσεις της στο ζήτημα των οριοθετήσεων των θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο. Στο έγγραφο αυτό η Τουρκία παραδέχεται ότι τα νησιά, όπως η Κύπρος, έχουν ΑΟΖ, που όμως αφορά και τους Τουρκοκύπριους, και πως η οριοθέτηση με την Αίγυπτο και, στο μέλλον, με την Ελλάδα, οφείλει να σέβεται το διεθνές δίκαιο. Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να επιμείνει η ελληνική διπλωματία. Το διεθνές δίκαιο είναι η βάση και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης η ενδεχόμενη διέξοδος στη διαμάχη που έχει προκληθεί από την τουρκική επιθετικότητα.

ΑΠΟ ΚΕΙ ΚΑΙ ΠΕΡΑ, η τουρκική πρόκληση θα πρέπει να αφυπνίσει την ελληνική κοινωνία στην κατεύθυνση της επιτάχυνσης της οικονομικής ανάπτυξης, της δημογραφικής ανάταξης, της ενίσχυσης της αξιοπιστίας της αμυντικής μας αποτροπής και της κινητοποίησης όλου του Ελληνισμού. Γι’ αυτό και η ομόφωνη υπερψήφιση του νόμου για τη διευκόλυνση της ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού, την εβδομάδα που έρχεται, είναι απαραίτητη.

Το αίολο μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης και ο ρωσοαμερικανικός ανταγωνισμός

Γράφει ο Δρ Ευάγγελος Βενέτης,
Ειδικός σε θέματα Ισλάμ
και Μέσης Ανατολής

Τα μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης στρέφεται κατά των ελληνικών συμφερόντων και αγνοεί την ελληνική ΑΟΖ νότια και ανατολικά της Κρήτης, καθώς και των ελληνικών νησιών Ρόδου, Καρπάθου και Κάσου. Με αυτό τον τρόπο φιλοδοξεί να δημιουργήσει αυθαίρετα έναν de facto τουρκολιβυκό διάδρομο δύο εφαπτομένων ΑΟΖ. Επί της ουσίας πρόκειται όχι απλώς για μνημόνιο αλλά για κεκαλυμμένη εν δυνάμει συμφωνία οριοθέτησης.

Ο αίολος χαρακτήρας του μνημονίου

ΤΟ ΕΝ ΛΟΓΩ μνημόνιο παρουσιάζει εγγενείς αδυναμίες που το καθιστούν αίολο τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη νομική ισχύ του διότι η κυβέρνηση Σάρατζ, καίτοι διεθνώς αναγνωρισμένη ως κυβέρνηση της Λιβύης, διοικεί μόνο μέρος της Λιβύης και βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο στην εμφύλια σύρραξη με την κυβέρνηση του Χαλίφα Χαφτάρ στο Τομπρούκ, καθώς η Τρίπολη πολιορκείται στενά από τις δυνάμεις Χαφτάρ από τον περασμένο Απρίλιο. Τα πράγματα όμως είναι πιο περίπλοκα από ό,τι φαίνονται…

Η ρωσοτουρκική συνεργασία

ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ στη Λιβύη βαίνουν ανησυχητικές για ΗΠΑ-Ισραήλ λόγω της δυναμικής παρουσίας της Ρωσίας και της Τουρκίας στη Λιβύη, παρουσίας που διαμορφώνει τις εξελίξεις στη μεσογειακή χώρα επί τη βάσει του «διπλού ταμπλό»: Η Ρωσία στηρίζει τον Χαφτάρ στο Τομπρούκ με ρωσικά όπλα και 200 στρατιώτες να συμμετέχουν στην πολιορκία της Τρίπολης, ενώ η Τουρκία στηρίζει τον Σάρατζ με οπλισμό. Στόχος της Ρωσίας και της Τουρκίας είναι να βγουν κερδισμένες στηρίζοντας και τις δύο κυβερνήσεις ανεξαρτήτως νικητή.

Η Ρωσία επιδιώκει να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής της νοτιότερα από τη Συρία στην Αν. Μεσόγειο τόσο στη Λιβύη όσο και στον Λίβανο. Στόχος της στη Λιβύη είναι η επικράτηση μιας φιλορωσικής, ή τουλάχιστον ουδέτερης, λιβυκής κυβέρνησης με σκοπό τη δημιουργία ρωσικής στρατιωτικής βάσης στη Λιβύη η οποία σε συνδυασμό με τις ρωσικές βάσεις της Συρίας δύναται να ενισχύσει τα ρωσικά συμφέροντα στον ήδη μεταβληθέντα συσχετισμό δυνάμεων στην Αν. Μεσόγειο.

Το Παλαιστινιακό

Ο ΥΠΟ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ συσχετισμός δυνάμεων αναμένεται, αντανακλώντας τις θέσεις των Παλαιστινίων και του αραβικού κόσμου, να θέσει, ίσως και βραχυπρόθεσμα, εν αμφιβόλω το status quo του Ισραήλ ως δύναμης κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών, μιας δύναμης μη σύννομης με το διεθνές δίκαιο και ως εκ τούτου μη έχουσας το δικαίωμα να προβαίνει, μονομερώς ή μέσω τριμερών συνεργασιών, σε εκμετάλλευση υποθαλάσσιων ή υπόγειων (λ.χ. κατεχομένων Υψωμάτων Γκολάν) ενεργειακών κοιτασμάτων, όταν δεν έχει ακόμη αποκρυσταλλωθεί διεθνώς έννομη επί τη βάσει του διεθνούς δικαίου κατάσταση στην Παλαιστίνη με τη δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους με τη δική του ΑΟΖ.

Ο ενεργειακός άξονας Βορρά-Νότου

Η ΚΙΝΗΣΗ της Αγκυρας εντάσσεται στην πολιτική των συγκοινωνούντων δοχείων (Κουρδικού και ενεργειακών Αν. Μεσογείου) της Τουρκίας και η εν λόγω πολιτική δεν γίνεται σε μονομερή βάση αλλά σε συνεργασία με τη Ρωσία. Στόχος της Μόσχας και της Αγκυρας είναι η δημιουργία ενός ενεργειακού άξονα Βορρά-Νότου (Ρωσία-Τουρκία-Λιβύη) ο οποίος θα διακόψει τον ενεργειακό άξονα Ανατολής-Δύσης που έχουν δρομολογήσει το Ισραήλ και οι ΗΠΑ σε συνεργασία με την Ελλάδα, την Κύπρο και την Αίγυπτο με ενεργειακό αποδέκτη την Ε.Ε.

Οι κινήσεις της Αγκυρας ερμηνεύονται από την Ουάσιγκτον και το Τελ Αβίβ ως κινήσεις της Μόσχας, όπως και οι κινήσεις της Αθήνας ερμηνεύονται από τη Μόσχα και την Αγκυρα ως κινήσεις των ΗΠΑ και Ισραήλ.

Οι κινήσεις της Ελλάδας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ η Ελλάδα καλείται να αυξήσει την πολυμερή γεωπολιτική της παρουσία στον αραβικό κόσμο και το Παλαιστινιακό. Στη Λιβύη πρέπει να προσεγγίσει και τις δύο κυβερνήσεις, ασκώντας λελογισμένα πολιτική πιο ενεργής ουδετερότητας για να αυξήσει τα οφέλη που θα προκύψουν για την Αθήνα μετά το τέλος του λιβυκού εμφυλίου. Μόνο με αυτόν τον τρόπο το ενεργειακό θα είναι, και πρέπει να είναι, μέρος των κερδών της Αθήνας, ανεξαρτήτως της διαμόρφωσης του νέου συσχετισμού δυνάμεων στην Αν. Μεσόγειο.

Στον απόηχο της επετείου για τα 70 χρόνια ΝΑΤΟ

Γράφει η Δρ Αννα Κωνσταντινίδου,
Ιστορικός, Διεθνολόγος

Στο Λονδίνο, μέσα σε δύο ημέρες εορταστικών εκδηλώσεων για την ίδρυση τής νατοϊκής συμμαχίας, εξελίχθηκε σειρά σημαντικών γεγονότων από διπλωματικής και πολιτικής φύσης, αποδεικνύοντας, ότι το συμμαχικό πνεύμα ανάμεσα στις χώρες της Δύσης διέρχεται κρίση. Κι αυτό, γιατί πλέον δεν υπάρχουν οι λεγόμενες ισχυρές δυνάμεις που διαμορφώνουν τις παγκόσμιες εξελίξεις, αλλά μόνο «παίκτες» που ανήλθαν και ανέρχονται στο διεθνές σκηνικό, επειδή εκμεταλλεύονται τις συγκυρίες που παρουσιάζονται.

ΜΙΑ ΤΕΤΟΙΑ «παίκτρια» είναι η Τουρκία. Και το γεγονός ότι είναι «παίκτρια» κι όχι δύναμη φαίνεται από το γεγονός ότι ναι μεν ο πρόεδρός της ανοίγει πολλά μέτωπα αυξανόμενης έντασης, ωστόσο διστάζει να προβεί στην πραγματοποίηση των απειλών που εκτοξεύει. Γιατί ο Ερντογάν γνωρίζει καλά «μέχρι πού τον παίρνει». Και τη δεδομένη χρονική περίοδο εκμεταλλεύεται στο έπακρο κυρίως την τεταμένη σχέση ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Η μόνη δυναμική που έχει αυτή τη στιγμή το τουρκικό κράτος, για να ασκήσει πιέσεις στη Δύση και να επωφεληθεί από καταστάσεις, είναι μέσω του μεταναστευτικού. Σε όλα τα άλλα μέτωπα απλά βολιδοσκοπεί. Γιατί πρέπει να καταλάβουμε αυτό: ότι αν οι Δυτικοί είχαν σύμπλευση ενεργειών και αποφάσεων, η Τουρκία θα δίσταζε να επιδείξει αυτή την προκλητικότητα.

ΤΟ ΓΕΙΤΟΝΙΚΟ κράτος ενεργεί στη βάση κινήσεων εντυπωσιασμού. Και ως τέτοια κίνηση πρέπει να ερμηνεύεται και η συμφωνία με τη Λιβύη, καθώς η Τουρκία γνώριζε ότι θα είχε «σύμμαχο» στην ενέργεια αυτή την Ιταλία, όπως και αποδείχτηκε. Ο διπολισμός που κυριαρχεί στις πολιτικές και διπλωματικές αποφάσεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ όσον αφορά στις κινήσεις της γείτονος, ουσιαστικά πριμοδοτεί την παραβατικότητα των ενεργειών του Ερντογάν. Από τη μια πλευρά, η νέα πρόεδρος τής Κομισιόν την περασμένη εβδομάδα «έτεινε χείρα» στη γειτονική χώρα για τον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων (στη βάση του προβλήματος του μεταναστευτικού) και από την άλλη βλέπουμε το Συμβούλιο της Ευρώπης να καταδικάζει τη συμφωνία με τη Λιβύη! Ισως η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που τη δεδομένη χρονική περίοδο αποδίδει «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι» είναι η Γαλλία. Και φτάνουμε στις ΗΠΑ. Ο Τραμπ είναι βέβαιο ότι βλέπει την επερχόμενη πτώση του. Αυτό φαίνεται καθαρά και από τον τρόπο που ενεργεί απέναντι στον Ερντογάν. Εκεί που μέχρι πρότινος αποφάσιζε ως «πλανητάρχης», μετά τις τελευταίες εξελίξεις φαίνεται ότι ενεργεί με την ιδιότητα του επιχειρηματία, καθώς έχει επιχειρηματικά συμφέροντα στη γείτονα.

ΑΥΤΟ, ΩΣΤΟΣΟ, που δεν πρέπει να περάσουμε στα ψιλά είναι ότι η Ελλάδα, μετά από αρκετές δεκαετίες, βγαίνει μπροστά στη διπλωματική σκηνή, διεκδικεί, κατακεραυνώνει και ζητά έντιμη αντιμετώπιση από τους συμμάχους της. Ο Ελληνας πρωθυπουργός έχει κατανοήσει ότι οι συμμαχίες που δημιουργούνται στη Μεσόγειο είναι αυτές που θα διαμορφώσουν το διπλωματικό τοπίο στην ευρύτερη περιοχή. Είναι δε, πολύ σημαντικό ότι το Ισραήλ βγαίνει σθεναρά υπέρ των ελληνικών δικαίων. Επίσης, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η Ρωσία δεν μίλησε για τα καλά ακόμη. Και ενώ καταδίκασε τη συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης, είναι σίγουρο ότι θα αντιδράσει σύντομα μετά την υπαναχώρηση του τουρκικού κράτους για τη χρηματοδότηση της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής από το ΝΑΤΟ. Από το τελευταίο αυτό και μόνο γεγονός φαίνεται ότι ο Ερντογάν συνεχώς παλινδρομεί, κάνοντας μονίμως «ένα παζάρι», που είναι απλά αποτέλεσμα των συγκυριών που του παρουσιάζονται.

Από την έντυπη έκδοση