Σύμφωνα, μάλιστα, με τον αρμόδιο υφυπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γιάννη Τσακίρη, το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο θα είναι τελείως διαφορετικό από τα προηγούμενα, «πολύ πιο απλό και πολύ πιο γρήγορο».

Γι’ αυτόν τον σκοπό, θα «στηθεί» ένα καινούργιο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα, όπου θα γίνεται η καταχώριση των δεδομένων που αφορούν στα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ.

Στην παρούσα φάση, αυτό που προέχει είναι να «κλειδώσει», τους προσεχείς μήνες, το τελικό κείμενο του νέου συμφώνου (ΕΣΠΑ). Υπενθυμίζεται πως το πρώτο προσχέδιο καταρτίσθηκε από την ομάδα του κ. Τσακίρη, υπό τον γενικό γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, Δημήτρη Σκάλκο, και κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις αρχές του καλοκαιριού, σύμφωνα με τον προγραμματισμό του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων (ΥΠΑΝ).

Παράλληλα, έχει ξεκινήσει η διαβούλευση για την κατάρτιση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της περιόδου 2021-2027. Στην περίπτωση των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΠΕΠ) συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, και τοπικοί φορείς.

Αρμόδια στελέχη εκτιμούν πως εντός του πρώτου τριμήνου του 2021 θα αποσταλεί ένα προσχέδιο γι’ αυτά και ότι μέσα στο πρώτο εννεάμηνο του έτους θα έχουν εγκριθεί από την Επιτροπή.

Ενα από τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου ΕΣΠΑ είναι πως οι περιφέρειες θα έχουν πιο ενεργό ρόλο, αναλαμβάνοντας τη διαχείριση άνω του 30% του συνόλου των κονδυλίων. Κι αυτό, καθώς ζητούμενο είναι η αυτονομία των περιφερειών, δεδομένης της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης που προωθεί η κυβέρνηση.

Αξίζει να επισημανθεί πως η Ελλάδα και η Ιρλανδία συμπεριλαμβάνονται στα ελάχιστα παραδείγματα κρατών-μελών όπου η κεντρική εξουσία λαμβάνει όλες τις αποφάσεις για την αξιοποίηση των κονδυλίων. Την ίδια ώρα, σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ήδη, το 30% των δημόσιων δαπανών και το 60% των δημόσιων επενδύσεων υλοποιούνται από τις περιφέρειες, ενώ τα 2/3 της εφαρμογής της νομοθεσίας περνούν από τις περιφέρειες.

Η μελέτη του

Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), σε μελέτη του για τη νέα προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ με τίτλο «Περιφερειακή Πολιτική της Ελλάδας μετά το 2020», έχει υπογραμμίσει την ανάγκη για μία νέα, τοποκεντρική στρατηγική ανάπτυξης, η οποία θα συμπληρώσει την αντίστοιχη εθνική.

Στο πλαίσιο της μελέτης, η Ελλάδα εμφανίζει τον ένατο υψηλότερο δείκτη περιφερειακών ανισοτήτων ως προς το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, μεταξύ των 30 χωρών του ΟΟΣΑ.

Η μεγαλύτερη μείωση στην παραγωγικότητα, εξαιτίας της κρίσης του 2008, καταγράφηκε στα απομακρυσμένα νησιά, στη Δυτική Ελλάδα και την Αττική. Πιο συγκεκριμένα, η τελευταία συνεισέφερε το 48% του εθνικού ΑΕΠ και το 43% της απασχόλησης έως το 2017 και υπέστη δυσανάλογο πλήγμα κατά τη διάρκεια της κρίσης, με μείωση κατά 10%, περίπου, του συνολικού πληθυσμού της.

Μαζί με την Κεντρική Μακεδονία, κατέγραψε απώλεια μεγαλύτερη από το ήμισυ (58%) των συνολικών θέσεων εργασίας που χάθηκαν στην Ελλάδα. Αυτοί οι οικονομικοί «κραδασμοί» ήταν τόσο έντονοι, ώστε ορισμένες ελληνικές υστερούσες περιφέρειες να έχουν συγκλίνει με το επίπεδο παραγωγικότητας της Αττικής, το οποίο παραμένει κατώτερο των δυνατοτήτων της. Ωστόσο, αυτού του είδους η περιφερειακή σύγκλιση θεωρείται εσφαλμένη, όπως υποστηρίζει ο Οργανισμός.

Οι πέντε άξονες

Σε σχέση με τη δομή του νέου ΕΣΠΑ, έχει πέντε βασικούς στόχους πολιτικής, όπου και θα διοχετευτούν οι πόροι του. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τους εξής:

• Ανταγωνιστική οικονομία και ψηφιακή μετάβαση

Σημαντική μερίδα των κονδυλίων (20,3%) της νέας προγραμματικής περιόδου θα αξιοποιηθεί για τη διασύνδεση της έρευνας με τον παραγωγικό ιστό της χώρας, καθώς και για την προσαρμογή της ελληνικής βιομηχανίας στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον, με τη δημιουργία αξίας σε όλα τα πεδία του επιχειρείν.

Σε αυτήν την κατεύθυνση, επιδιώκονται η ενδυνάμωση της καινοτομικής ικανότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η διευκόλυνση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση, ο ψηφιακός μετασχηματισμός της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, του κράτους, της οικονομίας κ.λπ.

• Περιβάλλον, ενέργεια και πολιτική προστασία

Το 26,1% των πόρων θα διοχετευθεί σε πρωτοβουλίες που θέτουν ως σκοπό να καταστεί η Ελλάδα πιο «πράσινη» και πιο «ανθεκτική», με χαμηλές εκπομπές άνθρακα, μέσω της προώθησης της δίκαιης μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας, των πράσινων επενδύσεων, της κυκλικής οικονομίας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της πρόληψης και της διαχείρισης των κινδύνων.

• Μεταφορές και ευρυζωνικά δίκτυα

Το 15,3% των κονδυλίων θα «μοιραστεί» σε δράσεις που στοχεύουν στην ανάπτυξη ενός ασφαλούς, συνεκτικού και διαλειτουργικού συστήματος σιδηροδρομικών μεταφορών υψηλής ποιότητας, στην εξασφάλιση προσβασιμότητας και στη βέλτιστη χρήση των αυτοκινητοδρόμων, των θαλάσσιων λιμένων και των αεροδρομίων της Ελλάδας, με την κατασκευή τμημάτων και συνδέσεων που λείπουν από το δίκτυο.

Παράλληλα, θα προωθηθεί μια σειρά μεσοπρόθεσμων πρωτοβουλιών και δράσεων, για τη δημιουργία ενός σύγχρονου και καλύτερου ψηφιακού περιβάλλοντος τόσο για τους πολίτες όσο και τις επιχειρήσεις της χώρας, με την υλοποίηση επενδύσεων σε ταχέα και υπερταχέα ευρυζωνικά δίκτυα, σε ανοιχτά ασύρματα δίκτυα για την πρόσβαση όλων στο Διαδίκτυο, καθώς και με την ανάπτυξη σύγχρονων δικτυακών υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων οπτικών ινών και των δικτύων 5G.

• Απασχόληση, εκπαίδευση και κοινωνική προστασία (συμπεριλαμβανομένων των υποδομών Υγείας και Παιδείας)

Η «μερίδα του λέοντος» των κοινοτικών κονδυλίων (31,9%) θα διοχετευθεί σε δράσεις του συγκεκριμένου πυλώνα.

Κι αυτό, καθώς οι προτεραιότητες της Ελλάδας, ειδικά στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, εστιάζουν στις ίσες ευκαιρίες, στην ισότιμη πρόσβαση στην αγορά εργασίας (ιδίως γυναικών, νέων και μακροχρονίως ανέργων) και στην κοινωνική σύγκλιση, στην ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, στην κατάρτιση και τη διά βίου μάθηση, στην κοινωνική προστασία και την ένταξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, στην αντιμετώπιση της υλικής στέρησης και τον συστημικό εκσυγχρονισμό των αντίστοιχων θεσμών.

Ταυτόχρονα, επιδιώκεται η εφαρμογή ολοκληρωμένων μέτρων, που αφορούν, μεταξύ άλλων, στη στέγαση, στις κοινωνικές υπηρεσίες και την εξασφάλιση ισότιμης πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένης και της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης.

• Ολοκληρωμένες χωρικές παρεμβάσεις και αστική ανάπτυξη

Σε αυτόν τον άξονα αντιστοιχεί το 5,3% των πόρων του ΕΣΠΑ 2021-2027. Προτεραιότητα δίνεται στην ενίσχυση της ολοκληρωμένης κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής τοπικής ανάπτυξης, με έμφαση στη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη, της πολιτιστικής κληρονομιάς, του τουρισμού, της αναζωογόνησης δημόσιων χώρων και της ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των αγροτικών και των παράκτιων περιοχών μέσω της τοπικής ανάπτυξης με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων.

Τέλος, σημειώνεται πως οι παραπάνω στόχοι αποτυπώνονται στα εξής έξι επιχειρησιακά (τομεακά) προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ:

* Ανταγωνιστικότητα – Επιχειρηματικότητα.

*Ανθρώπινο δυναμικό – Καταρτίσεις – Εκπαίδευση – Ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης.

*Ψηφιακός μετασχηματισμός (το σύνολο των ψηφιακών και ευρυζωνικών, πλην της επιχειρηματικότητας).

* Ενιαίο σχέδιο δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης.

*Περιβάλλον – Ενέργεια – Κλιματική αλλαγή (συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής προστασίας).

*Μεταφορές.

Ακολουθούν τα 13 περιφερειακά προγράμματα της χώρας, καθώς και τα προγράμματα εδαφικής συνεργασίας (Interreg).