Πολλοί από τους ασθενείς νόσησαν ακόμη και εξαιρετικά ήπια, αλλά ταλαιπωρούνται από συμπτώματα, όπως δύσπνοια, έντονη κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης, βήχα, ανοσμία, αγευσία κ.ά., για διάστημα ακόμη και ενός έτους.

Το νέο σύνδρομο έχει αρχίσει να γίνεται κατανοητό και ανάμεσα σε Ελληνες ασθενείς που βιώνουν τεράστιες δυσκολίες μετά τη νόσησή τους αλλά μπορεί να τις απέδιδαν σε ψυχολογικούς παράγοντες. Παράλληλα, συγκεντρώνει το επιστημονικό ενδιαφέρον, με τους ειδικούς να αναζητούν τα αίτια αλλά και τρόπους αντιμετώπισης της νέας αυτής… επιδημίας.

«Τρομερή κόπωση»

Ο 44χρονος δερματολόγος – αφροδισιολόγος Αντώνης Ιωάννου ανήκει στην ομάδα των «επίμονων ασθενών» και η ιστορία του δείχνει με τον πλέον εμφατικό τρόπο την ανάγκη άμεσου εμβολιασμού όλων, ακόμη και των νέων που αισθάνονται άτρωτοι και πιστεύουν πως εάν νοσήσουν θα το περάσουν με τις μικρότερες δυνατές συνέπειες. Στις 18 Φεβρουαρίου 2021 βρέθηκε θετικός στον κορονοϊό σε μοριακό έλεγχο και πέρασε τη λοίμωξη ελαφριά στο σπίτι του, με κόπωση, ανοσμία, αγευσία. Ούτε καν δέκατα δεν ανέβασε. Εκτοτε δεν έχει επανέλθει ποτέ στην κατάστασή του προτού νοσήσει. «Εγώ σήμερα νιώθω χειρότερα σε σχέση με όταν νοσούσα», αναφέρει στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής, περιγράφοντας την εμμένουσα συμπτωματολογία του. «Δεν έχω ακόμη όσφρηση, μυρίζω μόνο κάτι που είναι πολύ έντονο, για παράδειγμα τη μυρωδιά του καμένου. Αλλά αυτό είναι το λιγότερο που με απασχολεί. Αισθάνομαι τρομερή κόπωση και έχω έλλειψη συγκέντρωσης. Ούτε στη δουλειά μου μπορώ να αντεπεξέλθω ούτε στις κοινωνικές μου υποχρεώσεις».

Τα προβλήματα που άφησε η Covid-19 στον ίδιο επιδεινώνονται από τις ακραίες συνθήκες καύσωνα των τελευταίων ημερών. «Από τη στιγμή που ξεκίνησε η ζέστη νιώθω όλο και χειρότερα. Εχω απίστευτη κόπωση, ζαλάδα και μια ομίχλη στο κεφάλι. Εάν κουραστώ, κάνω λίγη σωματική άσκηση, δεν μπορώ να αναπνεύσω, δεν μπορώ να κάνω τίποτα», επισημαίνει και προσθέτει: «Υπάρχουν ημέρες που ξυπνάω καλύτερα, και άλλες που είμαι χάλια. Για παράδειγμα, πριν από λίγες ημέρες αναγκάστηκα να σηκώσω ένα βάρος. Ενώ ξύπνησα ξεκούραστος να πάω για δουλειά, χάλασε όλη μου η ημέρα. Και δεν είναι μόνο η σωματική κούραση, αλλά και η πνευματική. Δεν σκέφτεσαι σωστά».

Η ιατρική κοινότητα είναι και εκείνη προς αναζήτηση των αιτιών και των τρόπων αντιμετώπισης της εμμένουσας Covid-19. «Πήγα σε όλους τους γιατρούς -νευρολόγο, αγγειολόγο, καρδιολόγο- ψάχνοντας τι μου συμβαίνει. Είναι όλα μια χαρά. Οι τιμές μου είναι καλές. Το χειρότερο είναι το ψυχολογικό, καθώς δεν ξέρεις πότε θα τελειώσει. Κάποιοι γιατροί λένε σε έξι μήνες, άλλοι σε ένα χρόνο. Δεν έχεις, όμως, πού να απευθυνθείς, σε κάποιο οργανωμένο και εξειδικευμένο ιατρείο», επισημαίνει ο κ. Ιωάννου, τονίζοντας ότι είναι αρκετοί όσοι έχουν μακροχρόνια προβλήματα μετά τη νόσησή τους αλλά δεν γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται.

ΜΕΛΕΤΗ ΣΟΚ

Η ταυτοποίηση ως «αναπηρία», τα 203 καταγεγραμμένα συμπτώματα και η άγνωστη διάρκειά τους

Η συμπτωματολογία που επιμένει ποικίλλει και προέρχεται από διαφορετικά συστήματα του οργανισμού. Οι πρόσφατες οδηγίες στις ΗΠΑ που εκδόθηκαν για την ταυτοποίηση του long Covid ως «αναπηρίας» περιλαμβάνουν για την αναγνώριση του συνδρόμου τα εξής συμπτώματα: Κούραση ή κόπωση • Δυσκολία σκέψης ή συγκέντρωσης (αυτό που συχνά ονομάζεται «ομίχλη του εγκεφάλου») • Δύσπνοια ή δυσκολία στην αναπνοή • Πονοκέφαλος • Ζάλη κατά την ορθοστασία • Ταχυπαλμία • Πόνος στο στήθος • Βήχας • Πόνος στις αρθρώσεις ή στους μυς • Κατάθλιψη ή άγχος • Πυρετός • Απώλεια γεύσης ή οσμής.

Η λίστα δεν περιορίζεται σε αυτά. Ορισμένοι άνθρωποι βιώνουν, επίσης, βλάβη σε πολλά όργανα, συμπεριλαμβανομένης της καρδιάς, των πνευμόνων, των νεφρών, του δέρματος και του εγκεφάλου. Μεγάλη διεθνής μελέτη την οποία διεξήγαγαν επιστήμονες από το Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου (UCL) καταγράφει περισσότερα από 200 συμπτώματα σε δέκα διαφορετικά όργανα του σώματος.

Μεγάλο δείγμα

Για τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο «Lancet’ s EClinical Medicine», οι ερευνητές δημιούργησαν μια διαδικτυακή έρευνα σχεδιασμένη να χαρακτηρίσει το προφίλ των συμπτωμάτων και τη χρονική πορεία στους ασθενείς με επιβεβαιωμένη ή υποψία για μακρά Covid, παράλληλα με τις επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή, στην εργασία και στην επιστροφή σε υγιή κατάσταση. Από τα 203 συμπτώματα που προήλθαν από 3.762 απαντήσεις συμμετεχόντων σε 56 χώρες, τα 66 εντοπίζονταν για επτά μήνες, με τα πιο συχνά να είναι η κόπωση, η επιδείνωση μετά από σωματική ή ψυχική προσπάθεια και η γνωστική δυσλειτουργία. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι πάνω από ένα τέταρτο όσων νόσησαν με Covid-19 έχουν συμπτώματα για τουλάχιστον έξι μήνες μετά την αρχική τους διάγνωση.

Η παρακολούθηση των ασθενών που νόσησαν με κορονοϊό σε ειδικά οργανωμένες δομές από διεπιστημονική ομάδα υγείας κρίνεται αναγκαία και ήδη άλλες χώρες της Ευρώπης ενισχύουν τη λειτουργία τέτοιων ιατρείων. Στην Ελλάδα λειτουργούν ορισμένα post Covid ιατρεία στα νοσοκομεία, ωστόσο είναι ως επί το πλείστον για παρακολούθηση ασθενών που νοσηλεύτηκαν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει καταγραφή των ασθενών με long Covid στη χώρα μας και, συνεπώς, δεν είναι γνωστός ο αριθμός τους και άρα το μέγεθος του προβλήματος.

Βρετανία

Στοιχεία από τη Βρετανία αναφέρουν περισσότερα του 1 εκατομμυρίου περιστατικά long Covid, από τα οποία 400.000 έχουν συμπτώματα για διάστημα ενός έτους.

Μάλιστα, δεδομένα της Βρετανικής Στατιστικής Υπηρεσίας για το διάστημα 26 Απριλίου 2020 έως 6 Μαρτίου 2021 δείχνουν μεγαλύτερη επίδραση της «παρατεινόμενης» Covid-19 στις ηλικίες 25 έως 34 ετών (ποσοστό 18,2%) σε σχέση με τις άλλες ηλικιακές ομάδες, κάτι που πρέπει να λειτουργήσει ως «καμπανάκι» για τους νέους ώστε να σπεύσουν για εμβολιασμό.

«ΚΑΜΠΑΝΑΚΙ» ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Κανείς άτρωτος απέναντι στον ιό

«Τα παιδιά με υποκείμενα νοσήματα έχουν αυξημένο κίνδυνο δυσμενών επιπτώσεων από τη λοίμωξη από την Covid», σημειώνει η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών Μαρία Θεοδωρίδου.

Με βάση τα τελευταία δεδομένα από την επιχείρηση «Ελευθερία», όπως δημοσιεύονται στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), στη χώρα μας με τουλάχιστον μία δόση έχει εμβολιαστεί το 55,3% των ηλικιών από 25 έως 49 ετών και το 38,5% των νέων από 18 έως 24 ετών.

Η «Long Covid ελληνική ομάδα υποστήριξης», που έχει δημιουργηθεί στο facebook, επιχειρεί μεταξύ άλλων να ευαισθητοποιήσει άπαντες προκειμένου να μην αισθάνεται κανείς άτρωτος απέναντι στον ιό.

Το ζήτημα του long Covid συνδρόμου και στα παιδιά έθεσε σε πρόσφατη ενημέρωση του υπουργείου Υγείας η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου, αναλύοντας το σκεπτικό της Επιτροπής που γνωμοδότησε θετικά για τον εμβολιασμό εφήβων 12-15 ετών. «Είναι σημαντικό ότι το επιστημονικό ενδιαφέρον εστιάζεται στην αναζήτηση και στη διευκρίνιση της συχνότητας των συμπτωμάτων που μπορούν να εμφανιστούν ύστερα από μια λοίμωξη με Covid στα παιδιά, εβδομάδες μετά τη νόσηση, το λεγόμενο post Covid ή long Covid σύνδρομο, το οποίο συμβαίνει ανεξάρτητα από τη βαρύτητα της λοίμωξης και η συμπτωματολογία έχει συμπτώματα τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Γίνονται μελέτες διότι, λόγω της διαφορετικής μεθοδολογίας, τα ποσοστά της συχνότητας ποικίλλουν ευρέως. Τα παιδιά με υποκείμενα νοσήματα, σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία, έχουν αυξημένο κίνδυνο δυσμενών επιπτώσεων από τη λοίμωξη από την Covid», ανέφερε χαρακτηριστικά.