Στην Πρόσκληση, την οποία υπέγραψε ο υπουργός Εσωτερικών, Θοδωρής Λιβάνιος, καλούνται οι παραπάνω φορείς, να υποβάλουν προτάσεις, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν για έργα με στόχο την αντιμετώπιση του φαινομένου της λειψυδρίας μέσω της βελτίωσης του επιπέδου διαχείρισης των υδάτων και των υποδομών παροχής πόσιμου νερού.

Ειδικότερα, με την παρούσα πρόσκληση χρηματοδοτούνται αποκλειστικά οι παρακάτω δράσεις:

– Ανόρυξη νέων ή αναβάθμιση υφιστάμενων υδρευτικών γεωτρήσεων.

– Υπηρεσία παροχής αφαλατωμένου νερού μέσω ενοικίασης συστημάτων αφαλάτωσης.

Κάθε δυνητικός δικαιούχος έχει δικαίωμα υποβολής μίας μόνο πρότασης μέχρι του ποσού των 150.000 ευρώ.

Διευκρινίζεται ότι οι Δήμοι των Περιφερειών Ιονίων Νήσων, Νοτίου Αιγαίου και Βορείου Αιγαίου, που εξαιρούνται από την παρούσα πρόσκληση, θα χρηματοδοτηθούν από αντίστοιχη δράση του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.

Λειψυδρία: Θα πούμε το νερό… νεράκι – «Καμπανάκι» από τους επιστήμονες που μιλούν στον «Ε.Τ.»

Η παρατεταμένη μείωση των βροχοπτώσεων των τελευταίων δυο ετών, η μείωση στη χιονοκάλυψη, η αύξηση της τουριστικής κίνησης και οι ανάγκες των αγροτών για πότισμα, σε συνδυασμό με την απουσία σχεδιασμού για την αναζήτηση μέτρων για την αποταμίευση νερού τους μήνες των βροχοπτώσεων έχουν οδηγήσει πάρα πολλές περιοχές της χώρας σε οριακή κατάσταση κρούοντας κώδωνα κινδύνου για την έλλειψη νερού.

Λίγες βροχές

Ηδη πολλές τουριστικές περιοχές ξεκίνησαν τη σεζόν με άδειες τις λιμνοδεξαμενές τους εξαιτίας των περιορισμένων βροχοπτώσεων, ενώ οι όποιες γεωτρήσεις «βγάζουν» υφάλμυρο νερό. Οπως εξηγεί στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο Κώστας Λαγουβάρδος μετεωρολόγος, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, «οι περιοχές που είχαν περιορισμένες βροχοπτώσεις, από τον Οκτώβριο του 2023 έως και τον Μάιο του 2024, είναι οι Κυκλάδες, η ανατολική Πελοπόννησος, η Αττική, καθώς και περιοχές της νότιας και ανατολικής Κρήτης. Η τελευταία καλή χρονιά για το Αιγαίο ήταν το 2019, με πολλές βροχές στα ανατολικά και νότια. Εκτοτε οι βροχοπτώσεις ήταν κάτω από τον μέσο όρο. Παρατηρούμε ότι το 2023 οι βροχοπτώσεις ήταν μειωμένες κατά 30%-40% σε σχέση με τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2020».

Χιονοκάλυψη

Εκτός από τις περιορισμένες βροχοπτώσεις θα πρέπει να συνυπολογιστεί και το πολύ μικρό ποσοστό χιονοκάλυψης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr, μόνο τρεις-τέσσερις χειμερινές κακοκαιρίες κατάφεραν να ξεπεράσουν τον μέσο όρο ποσοστού χιονοκάλυψης στην Ελλάδα. Χρονικά, το πρώτο χιόνι εμφανίστηκε κατά τα τέλη Νοεμβρίου 2023, το δεύτερο στα μέσα με τέλη Δεκεμβρίου 2023 και τα υπόλοιπα δύο μέσα στον Ιανουάριο 2024, οπότε καταγράφηκε το μεγαλύτερο ποσοστό χιονοκάλυψης (22%) για τον χειμώνα 2023-2024.

«Οταν βρέχει λίγο, αφού κορεστεί το υπέδαφος, αφού πάρουν νερό οι υδροφόροι μας, μετέπειτα θα αρχίσει να τρέχει επιφανειακά το νερό. Οταν έχουμε κατακλυσμιαίες βροχές, αυτό είναι εις βάρος των επιφανειακών νερών γιατί όλο καταλήγει στη θάλασσα και εις βάρος των εδαφών, γιατί υπόκεινται σε διάβρωση, ενώ δεν πηγαίνει τίποτε στα υπόγεια νερά και δεν τροφοδοτούνται οι υδροφόροι. Τα τελευταία χρόνια, και όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά στη Μεσόγειο, έχει αυξηθεί η ραγδαιότητα των βροχοπτώσεων. Και γι’ αυτό έχουμε και πλημμύρες. Και έχει παρατηρηθεί και κάτι άλλο πάλι, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη. Εχουν μειωθεί οι χιονοσκεπείς ημέρες. Το χιόνι είναι ο καλύτερος τροφοδότης των υπόγειων και επιφανειακών νερών. Είναι το αμορτισέρ. Φέτος και πέρυσι έχουμε δραματική μείωση στις μέρες χιονιού», επισημαίνει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο Παναγιώτης Σαμπατακάκης, διδάκτωρ Υδρογεωλογίας και μέλος της Διεθνούς Ενωσης Υδρογεωλόγων, εξηγώντας τον κύριο λόγο έλλειψης νερού.

Συναγερμός

Ηδη η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας έχει κηρύξει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης 14 δήμους. Μεταξύ αυτών είναι πέντε δήμοι της Κρήτης, η Σέριφος, η Σίφνος, η Λέρος, ο Πόρος, οι Σπέτσες, ο Δήμος Σάμης στην Κεφαλλονιά, καθώς και περιοχές στην Κόρινθο, την Αλεξανδρούπολη και την Ξάνθη.

Σοβαρά προβλήματα αντιμετωπίζει και η Κέρκυρα, όπου έχουμε συνεχείς διακοπές νερού, στην Κάρπαθο, όπου οι αρχές επέβαλαν περιορισμούς στην πλήρωση των πισινών, ενώ στη Θάσο οι αρχές αναζητούν μονάδα αφαλάτωσης για να κάνουν το θαλασσινό νερό πόσιμο.

Η έλλειψη νερού είναι έντονη και στη Νάξο. Οι δύο ταμιευτήρες του νησιού περιέχουν 220.000 κυβικά μέτρα (7,7 εκατ. κυβικά πόδια) χρήσιμου νερού, το ένα τρίτο της περσινής στάθμης.

Δύσκολες καταστάσεις βιώνουν οι κάτοικοι της Ανατολικής Μακεδονίας εξαιτίας της λειψυδρίας. Σε περιοχές όπως στον Δήμο Κάτω Νευροκοπίου το οξύτατο πρόβλημα της λειψυδρίας αντιμετωπίζεται με διακοπές στην υδροδότηση.

«Οι μεγάλες υδροβόρες πεδινές περιοχές που χρειάζονται νερό πιέζονται, όπως η Θεσσαλία, ο κάμπος της Λακωνίας, ο κάμπος της Μεσσαράς στην Κρήτη, αλλά και ο κάμπος της Αρτας. Η λύση είναι να δημιουργηθεί ένα στρατηγικής σημασίας σχέδιο γιατί ήδη οι ξηρασίες, που διαδέχονται η μία την άλλη τα τελευταία 40 χρόνια, έχουν χτυπήσει το καμπανάκι, σε συνδυασμό με τις ανάγκες που διαρκώς μεγαλώνουν. Με λίγα λόγια, πιέζονται όλες οι παράκτιες ζώνες από πλευράς άρδευσης και όλες οι παράκτιες τουριστικές μας περιοχές», αναφέρει ο κ. Σαμπατακάκης.

Καμία έκπληξη

Ο Χρίστος Καραβίτης, κοσμήτορας της Σχολής Περιβάλλοντος και Γεωργικής Μηχανικής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και καθηγητής Διαχείρισης Υδατικών Πόρων, δεν κρύβει τα λόγια του όταν λέει ότι βρισκόμαστε σε μια δυσμενή υδρολογική συγκυρία, η οποία δεν πρέπει να εκπλήσσει κανέναν. «Η έλλειψη νερού είναι μόνιμο χαρακτηριστικό του μεσογειακού κλίματος, από την Πορτογαλία έως την Κύπρο, αυτή την περίοδο. Και αυτό γιατί δεν βρέχει από τέλη Μαΐου έως τέλη Σεπτεμβρίου. Πρέπει την περίοδο των βροχών, από Οκτώβριο μέχρι Μάιο, να αποταμιεύουμε το νερό», λέει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής.

Αναφερόμενος στις Κυκλάδες και στα νησιά του ΝΑ. Αιγαίου, που αυτή τη στιγμή έχουν να αντιμετωπίσουν και την αύξηση τουριστών, σημειώνει ότι λόγω του ότι υπάρχουν πολλές υδροβόρες δραστηριότητες, δεν επαρκούν οι υδάτινοι πόροι. «Ενας τουρίστας, που θα έρθει στην Αμοργό ή στη Λέρο, που είναι πανέμορφα νησιά, αλλά λιγότερο προικισμένα σε νερό, τότε θα διαπιστώσουμε ότι μόνο για το λουτρό του θα χρειαστεί 300 λίτρα την ημέρα. Σκεφτείτε λοιπόν τι γίνεται στην Πάρο, για παράδειγμα, όταν ο πληθυσμός αυτές τις ημέρες πενταπλασιάζεται και από 15.000 τον χειμώνα φθάνει στις 75.000. Θα πρέπει να υπολογίσουμε ότι οι τουριστικές ανάγκες μας σε νερό είναι 300 με 450 λίτρα κάθε ημέρα ανά άτομο. Και αν στην Πάρο ή στη Νάξο έχουν γίνει υδατοδεξαμενές, αυτές δεν επαρκούν και θα πρέπει να παρθούν μέτρα».

Αττική

Οσον αφορά στην Αττική, η οποία τη δεκαετία του 1990 αντιμετώπισε τον μεγαλύτερο κίνδυνο λειψυδρίας, τροφοδοτείται από τα φράγματα του Εύηνου, του Μόρνου και έχει και την Υλίκη. «Η Αττική έχει 700 εκατομμύρια κυβικά αποθέματος νερού περίπου. Χαλάμε περίπου 1 εκατομμύριο κυβικά την ημέρα, συνεπώς έχουμε νερό για 1,5-2 χρόνια. Εάν δεν βρέξει από τον Οκτώβριο και μετά τον χειμώνα, τότε θα πρέπει να ανησυχούμε», επισημαίνει ο κ. Καραβίτης. Πάντως, ήδη η ΕΥΔΑΠ, με διαφημιστικά σποτ, έχει αρχίσει να ενημερώνει τους καταναλωτές για μείωση στη σπατάλη νερού.

Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΦΑΛΑΤΩΣΗΣ

«Πρέπει να παρθούν άμεσα μέτρα»

Τόσο ο κ. Καραβίτης όσο και ο κ. Σαμπατακάκης, μιλώντας στον «Ε.Τ.» της Κυριακής, είναι κατηγορηματικοί: «Πρέπει να παρθούν άμεσα μέτρα». Οπως λένε οι ειδικοί, εκτός από τα παραδοσιακά, που είναι φράγματα και τεχνητοί ταμιευτήρες, που ανάλογα με την περιοχή μπορούν να εφαρμοστούν, θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά, κυρίως για τα νησιά, η μέθοδος της αφαλάτωσης, χρησιμοποιώντας ανανεώσιμες πηγές ενέργειες για τη λειτουργία τους. Ο κ. Σαμπατακάκης, μάλιστα, εξήγησε ότι πρέπει πρώτα να γίνουν ολοκληρωμένες μελέτες, ανάλογα με την κάθε περιοχή. «Χρειάζεται επικαιροποίηση μελετών. Να δούμε ποιες είναι οι ανάγκες μας σε άρδευση και ύδρευση και να δούμε τι επιλογές υποδομών θα κάνουμε. Γιατί άλλο πρέπει να κάνουμε στη Θεσσαλία, άλλο στη Λακωνία, άλλο στις Κυκλάδες».

Σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου, τις προηγούμενες ημέρες, συζητήθηκαν μέτρα που πρέπει να ληφθούν, όπως αντικατάσταση παλιών δικτύων, ώστε να αποφευχθούν όσο γίνεται περισσότερο οι διαρροές του νερού, κατασκευή λιμνοδεξαμενών, μονάδες αφαλάτωσης κ.ά.

ΑΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, ΦΘΙΩΤΙΔΑ

Στα δικαστήρια για τη μεταφορά νερού με φορτηγό

Ο εφιάλτης της έλλειψης νερού φθάνει μέχρι τη… Δικαιοσύνη, στον Αγιο Κωνσταντίνο Φθιώτιδας. Πριν από λίγες ημέρες, με πρωτοβουλία του Δήμου Καμένων Βούρλων, ξεκίνησε να μεταφέρεται νερό στη δημοτική δεξαμενή. Ο τρόπος μεταφοράς του νερού, όμως, έγινε αιτία να ξεσπάσει «πόλεμος», γιατί το νερό μεταφερόταν με φορτηγό μέσα σε μαύρο πλαστικό δοχείο. Οι κάτοικοι ανησύχησαν για την καταλληλότητά του, με αποτέλεσμα να κληθεί η Αστυνομία για να ζητήσει τα απαραίτητα πιστοποιητικά, τα οποία οι υπεύθυνοι του Δήμου επιφυλάχθηκαν να προσκομίσουν σε δεύτερο χρόνο.

Μήνυση

Η υπόθεση έφτασε στη Δικαιοσύνη, καθώς ο καρδιολόγος και πρώην δήμαρχος Ιωάννης Συκιώτης κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά κατά του νυν δημάρχου Καμένων Βούρλων Ηλία Κυρμανίδη και δυο δημοτικών συμβούλων. Σε αυτή σημειώνει ότι το τελευταίο εξάμηνο υπάρχει πρόβλημα με την επάρκεια του νερού που τροφοδοτεί τη δημοτική δεξαμενή, από την οποία υδρεύεται το δημοτικό διαμέρισμα, το οποίο νερό, πέραν των υπόλοιπων χρήσεων, προορίζεται και για πόση.

«Επειδή εκ της προηγούμενης ιδιότητάς μου ως δημάρχου, αλλά και λόγω της επαγγελματικής μου δραστηριότητας, αφού εργάζομαι ως ιατρός, γνωρίζω ότι η μεταφορά νερού, η οποία προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση (πόση), πρέπει να γίνεται αυστηρά υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και με μέσα που πληρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές, προκειμένου να αποφευχθούν κίνδυνοι για την υγεία των καταναλωτών», επισημαίνει, προσθέτοντας πως, όταν έφτασε στο σημείο, είδε φορτηγό αυτοκίνητο ιδιοκτησίας του δήμου, επί του οποίου είχε τοποθετηθεί μαύρη πλαστική δεξαμενή, να αδειάζει το περιεχόμενο του βυτίου στη δημοτική δεξαμενή, χρησιμοποιώντας απλή μηχανοκίνητη αντλία.

Στην Αστυνομία, σύμφωνα με τον κ. Συκιώτη, οι δημοτικοί σύμβουλοι «αφενός απάντησαν ότι εκτελούσαν τις εντολές του δημάρχου Ηλία Κυρμανίδη και αφετέρου ουδόλως επέδειξαν έγγραφα καταλληλότητας βυτιοφόρου οχήματος μεταφοράς νερού προοριζόμενου για ανθρώπινη κατανάλωση».

Παράλληλα, ο κ. Συκιώτης υποστηρίζει, σύμφωνα με πληροφορίες, στην αναφορά του ότι το νερό προερχόταν από πηγή που χρησιμοποιείται για αγροτικές εργασίες. Η μεταφορά νερού με την πλαστική δεξαμενή έχει πλέον διακοπεί και οι κάτοικοι του Αγίου Κωνσταντίνου βλέπουν τα απογεύματα τις βρύσες τους να στερεύουν.