Τα φιλόδοξα σχέδια έχουν ως στόχο τη δημιουργία δύο νέων, ισχυρών πόλων πολιτιστικού και διεθνούς τουριστικού ενδιαφέροντος. Το αισιόδοξο στοιχείο είναι ότι βρίσκονται για πρώτη φορά τόσο ψηλά στην ατζέντα του κυβερνητικού ενδιαφέροντος, αφού περιελήφθησαν στις προγραμματικές δηλώσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.

Ως εκ τούτου δημιουργούνται και βάσιμες προσδοκίες ότι τα δύο έργα θα «ξεβαλτώσουν» και θα περάσουν σε στάδιο υλοποίησης.

Στο πλαίσιο αυτό απαντώντας σε διευκρινιστική ερώτηση δημοσιογράφων σχετικά με το πρόγραμμα που αφορά στην αναγέννηση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, έκανε την εξής δήλωση, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ.

«Όπως είπα με σαφήνεια στις χθεσινές προγραμματικές δηλώσεις μου, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (ΕΑΜ) και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) αποτελούν ΜΑΖΙ έναν υπερτοπικό πολιτιστικό πόλο. Συλλειτουργούν απολύτως. Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και η Αρχιτεκτονική Σχολή παραμένουν στους χώρους τους. Επιθυμούμε η Αρχιτεκτονική Σχολή να παραμείνει στο κέντρο της Αθήνας, καθώς παράγει η ίδια υψηλής ποιότητας και δυναμικής πολιτισμό.

Επενδύουμε στις συνέργειες, που μπορούν να αναπτύσσουν οι δύο φορείς. Το ΕΑΜ επεκτείνεται υπογείως, εξασφαλίζοντας τον αναγκαίο χώρο για τη σωστή έκθεση των Συλλογών του και διασυνδέεται υπογείως με το Ακροπόλ».

Παρατίθεται το σχετικό απόσπασμα από τις προγραμματικές δηλώσεις της υπουργού:

«Ειδικά για την Αθήνα, έχει δρομολογηθεί η αναγέννηση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, στην οποία αναφέρθηκε χθες ο πρωθυπουργός.

* Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο δημιουργούν έναν υπερτοπικό πολιτιστικό πόλο. Συλλειτουργούν.

* Το Μουσείο επεκτείνεται υπογείως, ώστε να εξασφαλίζονται οι αναγκαίοι χώροι για τη σωστή έκθεση των πολύτιμων Συλλογών του, που το καθιστούν διεθνώς μοναδικό.

* Διασυνδέεται υπογείως και αξιοποιεί τις υποδομές του Ακροπόλ -το οποίο θα λειτουργήσει, όπως είχε προβλεφθεί από το 2014, ως πολιτιστική θερμοκοιτίδα σύγχρονης δημιουργίας.

* Αναπτύσσει συνέργειες με την Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ, η οποία παραμένει στους χώρους της.

Οι πόροι για τις μελέτες, όπως ανέφερε ο κ. Πρωθυπουργός, έχουν εξασφαλιστεί από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος».

Πριν από δύο εβδομάδες ο «Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής» παρουσίασε αναλυτικά το σχέδιο για την υπόγεια επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και την ενοποίησή του με το ιστορικό κτίριο του Πολυτεχνείου και το πρώην ξενοδοχείο Ακροπόλ Παλλάς. Το σχέδιο της επέκτασης του Μουσείου τέθηκε για πρώτη φορά στο τραπέζι το 2008 αλλά εν συνεχεία «πάγωσε». Την ίδια τύχη είχαν και οι σχεδιασμοί για την αξιοποίηση του πολύπαθου Τατοΐου. Ας τα πάρουμε από την αρχή:

Το πρώην βασιλικό κτήμα

Σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από το κέντρο της Αθήνας, το Τατόι δέχεται κάθε χρόνο δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες. Ειδικά τα Σαββατοκύριακα η επισκεψιμότητα χτυπάει κόκκινο, με τους υποτυπώδεις χώρους στάθμευσης, στην είσοδο του κτήματος, να «βουλιάζουν» από τα τροχοφόρα. Παρά το μεγάλο ενδιαφέρον του κοινού, το πρώην βασιλικό κτήμα και οι εγκαταστάσεις του ρημάζουν ενώ οι καταγγελίες για λεηλασίες συνεχίζονται. Την περίοδο της προηγούμενης διακυβέρνησης ελάχιστα έγιναν για την προστασία του κτήματος – αν εξαιρέσουμε την ολοκλήρωση της προμελέτης για τη μετατροπή του Ανακτόρου σε μουσείο του εαυτού του. Στα συρτάρια έμειναν και οι έτοιμες μελέτες που πρόσφερε ο Σύλλογος Φίλοι Κτήματος Τατοΐου για την αναστήλωση των ετοιμόρροπων κτιρίων (από τα 27 κτίρια έχουν αναστηλωθεί μόνο τα 3).

Τώρα, ο φάκελος «πρώην βασιλικό κτήμα» ανοίγει και πάλι. Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, το Τατόι θα αξιοποιηθεί πολύπλευρα, σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, με τη δημιουργία πρότυπων αγροδιατροφικών μονάδων, μικρών ξενοδοχειακών μονάδων, καινούργιων διαδρομών περιπάτου κ.ά.

«Διαχειριστική αυτοτέλεια»

Για το θέμα του Τατοΐου η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, τόνισε χθες στη Βουλή πως «μόνο με τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μπορούν να αποκατασταθούν και αναδειχθούν πολιτιστικές οντότητες, όπως το πρώην βασιλικό κτήμα στο Τατόι».

Σύμφωνα με την κ. Μενδώνη, «αποδίδονται στο κτήμα εκείνες οι πολιτιστικές χρήσεις που θα το μετατρέψουν σε πόλο έλξης, όπως συμβαίνει με τα αντίστοιχα σύνολα όπου Γης. Δίνονται οι δυνατότητες επανεκκίνησης της αγροτικής παραγωγής του. Το Τατόι εξασφαλίζει διαχειριστική αυτοτέλεια και επάρκεια πόρων, ενώ η Αττική κερδίζει έναν μοναδικό προορισμό για κατοίκους και επισκέπτες…».

Οσοι έχουν επισκεφτεί το Τατόι και έχουν δει την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι υποδομές και οι κήποι του, λόγω της εγκατάλειψης, καταλαβαίνουν πως η αξιοποίηση του κτήματος θα απαιτήσει και χρόνο και χρήμα. Εμπόδιο αποτελεί και η γραφειοκρατία. Αυτήν τη στιγμή στο Τατόι εμπλέκονται 4 υπουργεία (Περιβάλλοντος, Πολιτισμού, Αγροτικής Ανάπτυξης και Οικονομικών) και 7 φορείς.

Η συζήτηση που θα ακολουθήσει θα έχει ως βάση τη μελέτη του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ) που προβλέπει τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου στο πρώην βασιλικό κτήμα. Το θέμα είναι σύνθετο, καθώς η αξιοποίηση πρέπει να συνδυάσει ιστορικά διατηρητέα μνημεία, αγροτικές και δασικές εκτάσεις που βρίσκονται σε έκταση 47.000 στρεμμάτων εκ των οποίων τα 15.000 έχουν χαρακτηριστεί ιστορικός τόπος. Σε 1.000 στρέμματα εκτείνεται ο βασικός πυρήνας του κτήματος ο οποίος περιλαμβάνει την πρώην βασιλική κατοικία και τα συνοδευτικά κτήρια.

Η αποκατάσταση και επαναλειτουργία της αγροτικής γης (με την αναβίωση ελαιώνων, αμπελώνων κ.λπ.), η αναβίωση της μελισσοκομίας και της κτηνοτροφίας περιλαμβάνονται στο σχέδιο.

Το Τατόι φημιζόταν, άλλωστε, για τα προϊόντα με ονομασία προέλευσης που παρήγαγε όπως ήταν το βούτυρο και το κρασί… Η μελέτη του ΟΡΣΑ προβλέπει, επίσης, τη μετατροπή του Τατοΐου σε χώρο ψυχαγωγίας, με συνδυασμό αθλητικών, πολιτιστικών και φυσιολατρικών δράσεων, με τη δημιουργία ξενοδοχείων στις υπάρχουσες εγκαταστάσεις και εστιατορίων. Ηδη από το 2012, όταν ολοκληρώθηκε η μελέτη, είχαν καταγραφεί συγκλίσεις απόψεων ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φορείς αλλά και διαφωνίες και προτάσεις οι οποίες, δοθείσης ευκαιρίας, επαναδιατυπώνονται.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συλλόγου Φίλοι Κτήματος Τατοΐου, Βασίλη Κουτσαβλή, «βασική προϋπόθεση για το οποιοδήποτε σχέδιο αξιοποίησης είναι να λειτουργήσει ο Φορέας Διαχείρισης Κτήματος». Ο κ. Κουτσαβλής εκφράζει την ικανοποίησή του για την κυβερνητική πρωτοβουλία. Υπογραμμίζει, ωστόσο, πως το ΥΠΠΟΑ θα πρέπει να έχει το πάνω χέρι ως προς τη χρήση των ιστορικών κτιρίων -είναι γνωστές οι κόντρες με το υπ. Περιβάλλοντος πάνω στο θέμα αυτό- με πρώτο στόχο «τη λειτουργία του ανακτόρου ως μουσείου».

Το Μουσείο

Η αναγέννηση του κέντρου της Αθήνας δρομολογείται με επίκεντρο το έργο επέκτασης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και τη συνένωσή του με το Πολυτεχνείο και το ανακαινισμένο Ακροπόλ Παλλάς.

Στόχος του έργου είναι η αναβάθμιση των Εξαρχείων και της ευρύτερης περιοχής της Ομόνοιας. Και για το έργο αυτό υπάρχει έτοιμη «μαγιά»-οι προμελέτες για την επέκταση του Μουσείου που εγκρίθηκαν το 2008. Το γεγονός ότι «το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος προσφέρθηκε ήδη να χρηματοδοτήσει τις πρώτες μελέτες», όπως ανέφερε ο πρωθυπουργός στη Βουλή, δημιουργεί επιπρόσθετη αισιοδοξία πως το σχέδιο δεν θα μείνει στα χαρτιά. Στο πλαίσιο αυτό δρομολογείται σύντομα, όπως γράψαμε, η πρώτη μεγάλη σύσκεψη των φορέων που εμπλέκονται στο έργο ανάπλασης του κέντρου της πρωτεύουσας, με συμμετοχή των υπουργείων Πολιτισμού και Περιβάλλοντος, της Περιφέρειας Αττικής, του δήμου Αθηναίων, του Πολυτεχνείου και του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Το σχέδιο του 2008 προέβλεπε την επέκταση του μουσείου κάτω από τον αύλειο χώρο του, σε έκταση 13.000 τ.μ. Τώρα το έργο διευρύνεται με την υπόγεια συνένωση του Μουσείου με το Ακροπόλ και τη «συλλειτουργία» του με το Πολυτεχνείο, με στόχο να δημιουργηθεί μια ισχυρή τριλογία εμβληματικών κτηρίων, στα οποία θα αναπτυχθούν σημαντικές πολιτιστικές συνέργειες. Η Αρχιτεκτονική Σχολή θα παραμείνει στους χώρους του Πολυτεχνείου, όπως έχουμε γράψει.

«Υπερτοπικός πολιτιστικός πόλος»

«Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο δημιουργούν έναν υπερτοπικό πολιτιστικό πόλο. Συλλειτουργούν», υπογράμμισε η κ. Μενδώνη κατά την ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων του υπουργείου της.

Οπως ανέφερε η υπουργός, «το Μουσείο επεκτείνεται υπογείως, ώστε να εξασφαλίζονται οι αναγκαίοι χώροι για τη σωστή έκθεση των πολύτιμων συλλογών του, που το καθιστούν διεθνώς μοναδικό. Διασυνδέεται υπογείως και αξιοποιεί τις υποδομές του Ακροπόλ -το οποίο θα λειτουργήσει, όπως είχε προβλεφθεί από το 2014, ως πολιτιστική θερμοκοιτίδα σύγχρονης δημιουργίας».

Στην έκθεση του Μουσείου παρουσιάζονται σήμερα 11.000 αρχαιότητες και περί τις 200.000 βρίσκονται στις αποθήκες. Η επέκταση του μουσείου δεν θα προσφέρει μόνο πολύτιμο οξυγόνο στις συλλογές, αλλά θα δημιουργήσει και ένα σύγχρονο περιβάλλον, τόσο για τις αρχαιότητες όσο και για τους επισκέπτες, όπως αρμόζει στο πρώτο μουσείο της χώρας.