Τα παραπάνω προέκυψαν από την παρουσίαση που έκανε χθες ο Αυστριακός Γκέραλντ Κνάους σε συνέδριο για «Τα όρια της Ευρώπης: Ασφάλεια, Μετανάστευση, Ανθρώπινα Δικαιώματα» που συνδιοργάνωσαν στην Αθήνα το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κ. Καραμανλής και το γερμανικό Ιδρυμα Hanns Seidel. O κ. Κνάους είναι πρόεδρος ενός μελετητικού φορέα που ονομάζεται Πρωτοβουλία για την Ευρωπαϊκή Σταθερότητα (ESI-European Stability Initiative) και εμφανίζεται ως συνομιλητής της Γερμανίδας καγκελαρίου Μέρκελ και «αρχιτέκτονας» της κοινής δήλωσης Ευρωπαϊκής Ενωσης-Τουρκίας που ισχύει από τον Μάρτιο του 2016.

Υπενθυμίζεται ότι με βάση αυτή τη «συμφωνία», που δεν βασίστηκε όμως σε κάποιο νομικό κείμενο ψηφισμένο από τα Κοινοβούλια των εμπλεκόμενων χωρών, η Τουρκία δέχθηκε να επιστρέφονται στο έδαφός της όσοι αλλοδαποί φθάνουν στην Ελλάδα μετά τον Μάρτιο και εφόσον έχουν απορριφθεί οι αιτήσεις για παροχή ασύλου ή μετεγκατάσταση σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα. Η συμφωνία αυτή είχε διάφορες προβλέψεις που δεν ίσχυσαν αλλά όλες οι πλευρές, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής κυβέρνησης, θεωρούν ότι απέδωσε καρπούς και μείωσε δραστικά τις νέες αφίξεις στα νησιά του Αιγαίου. Ταυτόχρονα, όμως, οδήγησε και στον εγκλωβισμό μεγάλου αριθμού ανθρώπων στα ίδια τα νησιά, όπως ανέφερε στο ίδιο συνέδριο ο δήμαρχος Χίου Μ. Βουρνούς, χωρίς να είναι έτοιμες οι εκεί υποδομές να τους φιλοξενήσουν κατά τρόπο ώστε να μη δημιουργούνται συνεχώς προβλήματα και τριβές με τους ντόπιους πληθυσμούς. Ταυτόχρονα, δεν λειτούργησε το σύστημα μετεγκατάστασης που θα μετέφερε οργανωμένα, υποτίθεται, 160.000 ανθρώπους σε διάφορες χώρες της Ε.Ε., καθώς είναι πολλές εκείνες που αρνούνται να τους δεχθούν.

Φαίνεται όμως ότι το κυρίως ζητούμενο για τη Βόρεια Ευρώπη επετεύχθη και αυτό ήταν να μειωθούν οι νέες αφίξεις στο Αιγαίο, που το 2015 είχαν φθάσει έως τις 7.000 ημερησίως. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο στις χώρες που δέχονται πληθυσμούς μέσω της Βόρειας Αφρικής (Ιταλία, Μάλτα, Ισπανία). Μόνον η Ιταλία αναμένει φέτος 200.000 νέες αφίξεις ενώ ουδείς γνωρίζει τι θα συμβεί εάν, για παράδειγμα, προκύψει και πάλι αστάθεια στην Τουρκία. Στην ομιλία του αλλά και μετά, σε διευκρινιστικές συζητήσεις με δημοσιογράφους, ο κ. Κνάους πρότεινε:

– Επιστροφή όλων των μεταναστών στις χώρες καταγωγής τους (π.χ. Νιγηρία, Σενεγάλη, Μπαγκλαντές, Πακιστάν) με συμφωνίες που θα περιλαμβάνουν συγκεκριμένα ανταλλάγματα όπως υποτροφίες για σπουδές, διευκολύνσεις για βίζα, προγράμματα στήριξης. Αυτές οι συμφωνίες θα ισχύουν μετά από μια συγκεκριμένη ημερομηνία προκειμένου να αποτραπούν οι νέες αφίξεις, όπως έγινε με την Τουρκία.

– Δεν μπορούν να επιστρέφονται όμως όλοι αδιακρίτως, παρά μόνον όσοι δεν δικαιούνται άσυλο. Για να συμβεί αυτό χωρίς καθυστέρηση, τα αιτήματα ασύλου θα πρέπει να εξετάζονται με διαδικασίες-εξπρές, όπως κάνει σε 8 ημέρες η Ολλανδία, είπε ο κ. Κνάους. Σημειωτέον ότι η Ελλάδα χρειάζεται κατά μέσον όρο 5 μήνες, χωρίς να μετράει ο χρόνος που χρειάστηκε να περιμένουν οι πρόσφυγες μέχρι να κλειστεί το πρώτο ραντεβού.

– Πώς θα επιταχυνθούν όμως αυτές οι διαδικασίες χωρίς να γίνουν προσχηματικές; Η Ελληνίδα διευθύντρια Ασύλου Μ. Σταυροπούλου, που μίλησε στην ίδια εκδήλωση, υπεραμύνθηκε των διαδικασιών αλλά ο κ. Κνάους είχε διάφορες ιδέες. Μίλησε για ένα πιλοτικό πρόγραμμα που έχει προταθεί να ισχύσει στη Χίο προκειμένου να επεκταθεί μετά σε όλη την Ελλάδα:

1) Εκεί να ενισχυθεί με Ευρωπαίους χειριστές το σύστημα που εξετάζει τις αιτήσεις σε πρώτο βαθμό αμέσως μόλις φθάνει κάποιος στο νησί.

2) Να υπάρξει δομή όπου θα κρατούνται όσοι κάνουν ένσταση και ζητούν εξέταση σε δεύτερο βαθμό για να μη «χάνονται».

3) Να ιδρυθεί μία ακόμη Επιτροπή Προσφυγών που θα λειτουργεί καθημερινά και μόνο για τη Χίο ώστε να βγαίνουν γρηγορότερα οι δευτεροβάθμιες αποφάσεις. Εάν όλα αυτά γίνουν και περισσότεροι άνθρωποι επιστρέφονται στις χώρες καταγωγής, τότε και η Ε.Ε. μπορεί να πειστεί να δέχεται περισσότερους στα κράτη-μέλη από μετεγκατάσταση, είπε ο κ. Κνάους.

* Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε χθεσινή ανακοίνωση της Διεθνούς Αμνηστίας που προεξοφλούσε ότι πρόκειται σήμερα να ξεκινήσει η εκκένωση της δομής φιλοξενίας στο πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού, μεταφέροντας και τις επιφυλάξεις των φιλοξενουμένων. Το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, πάντως, διέψευσε ότι κάτι τέτοιο θα γίνει σήμερα.

ΑΡΗΣ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου