Κλονίζεται εκ θεμελίων το μεταπολεμικό θαύμα της Ιαπωνίας, καθώς η οικονομία της έχασε την τρίτη θέση από τη Γερμανία και έπεσε στην τέταρτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι έως το 2010 η Ιαπωνία ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου πίσω από τις ΗΠΑ, αλλά υποσκελίστηκε από την Κίνα, που βαδίζει ολοταχώς προς την πρωτιά. Ετσι, διαψεύστηκαν παταγωδώς οι προφητείες κάποιων υπεραισιόδοξων στις χρυσές δεκαετίες του ’70 και ’80 ότι η Ιαπωνία «αργά ή γρήγορα» θα εκτόπιζε τις ΗΠΑ από την πρώτη θέση της παγκόσμιας οικονομίας χάρις στις φτηνές, υψηλής ποιότητας εξαγωγές αυτοκινήτων και ηλεκτρονικών αγαθών. Στην πραγματικότητα αυτό που συνέβη ήταν ότι η έκρηξη της φούσκας αξιών και ακινήτων στις αρχές της δεκαετίας του ’90 οδήγησε σε «χαμένες δεκαετίες» οικονομικής στασιμότητας και αποπληθωρισμού.

Τώρα πολλοί φοβούνται ότι η υποβάθμιση έναντι μιας επίσης προβληματικής οικονομίας, όπως η γερμανική, δεν θα πλήξει απλώς το διεθνές γόητρο της Ιαπωνίας, αλλά θα ρίξει και την αυτοπεποίθηση των κατοίκων της, δημιουργώντας πολιτικό πρόβλημα στον πρωθυπουργό, Φούμιο Κισίντα. Η κατρακύλα φαίνεται να μη σταματά εδώ, καθώς το ΔΝΤ πρόβλεψε ότι το 2026 η σφύζουσα από νεανικό πληθυσμό, γοργά αναπτυσσόμενη οικονομία της Ινδίας θα ξεπεράσει και την Ιαπωνία και τη Γερμανία, ρίχνοντάς τες πιο χαμηλά.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα, η καθήλωση της Ιαπωνίας σε υφεσιακή τροχιά την τελευταία διετία οφείλεται στην κατρακύλα του γιεν έναντι του δολαρίου, στη γήρανση ενός πληθυσμού που συρρικνώνεται με ταχείς ρυθμούς, στην άνοδο του κόστους ζωής και στην κατάρρευση των πραγματικών μισθών.

Σε απόλυτους αριθμούς η ιαπωνική οικονομία αναπτύχθηκε με 1,9% το 2023. Αν όμως συνυπολογιστεί ο πληθωρισμός, τότε προκύπτει ότι συρρικνώθηκε αισθητά. Το πραγματικό ΑΕΠ -δηλαδή η συνολική αξία αγαθών και υπηρεσιών- μειώθηκε κατά 0,1% στο τελευταίο τρίμηνο της περσινής χρονιάς αναλογικά με το αντίστοιχο του 2022, ενώ η ιδιωτική κατανάλωση έπεσε κατά 0,2%. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία επειδή στην ιδιωτική κατανάλωση βασίζεται η μισή περίπου οικονομική δραστηριότητα της Ιαπωνίας, που δέχθηκε σοβαρό πλήγμα λόγω της μείωσης της αγοραστικής δύναμης των πολιτών. Σε τελική ανάλυση, η ανάπτυξη του τελευταίου τριμήνου αναθεωρήθηκε προς τα κάτω, στο -0,8%, κάτι που σημαίνει ότι η Ιαπωνία βρίσκεται σε τεχνική ύφεση (δύο συνεχόμενα τρίμηνα με συρρικνούμενο ΑΕΠ).

Από πλευράς μεγεθών, το ιαπωνικό ΑΕΠ ανήλθε σε 4,2 τρισ. δολάρια έναντι 4,5 τρισ. της Γερμανίας, μιας οικονομικής δύναμης που αντιμετωπίζει επίσης δομικά προβλήματα λόγω της απουσίας ιδίων ενεργειακών πόρων, του πολέμου στην Ουκρανία και της έλλειψης εργατικού δυναμικού.

Για τη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου τα πράγματα δείχνουν ακόμη σοβαρότερα. Η υπέρμετρη πτώση του γιεν κατά 20% έναντι του δολαρίου την προηγούμενη διετία εξανέμισε τα επαναπατρισθέντα κέρδη των εξαγωγών. Η ρίζα του κακού όμως βρίσκεται στη δημογραφική κατάρρευση, κάτι που αποδεικνύει ότι ο πραγματικός πλούτος μιας χώρας είναι το ανθρώπινο δυναμικό της.

Η αποτυχία της κυβέρνησης να αυξήσει τον αριθμό γεννήσεων οδήγησε σε ελλείψεις στην αγορά εργασίας, που δεν καλύπτονται από την είσοδο-ρεκόρ ξένων εργαζομένων.

Μετά το χθεσινό σοκ, ο υπουργός Οικονομικής Ανασυγκρότησης, Γιοσιτάκα Σίντο, δήλωσε στο πρακτορείο Κyodo πως η κυβέρνηση θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να υποστηρίξει τις αυξήσεις μισθών. Παράλληλα χαρακτήρισε «επιτακτική» την προώθηση διαρθρωτικών αλλαγών για την ένταξη περισσότερων γυναικών στην αγορά πλήρους απασχόλησης και την άρση των φραγμών στις ξένες επενδύσεις.