Στο πεδίο της μάχης, η κύρια τακτική της Μόσχας για κινητοποίηση τεράστιων αριθμών όπλων και ανθρώπινου δυναμικού γίνεται πιο προβληματική, ενώ η στρατιωτική βιομηχανία της Ευρώπης σταδιακά επεκτείνεται.

Ο ισχυρισμός του Πούτιν ότι η Ρωσία θα δεχτεί μόνο την παράδοση του Κιέβου έχει ελάχιστη παγκόσμια υποστήριξη, ακόμη και από την Κίνα, δείγμα ότι το διεθνές προφίλ του ηγέτη του Κρεμλίνου έχει πληγεί ανεπανόρθωτα.

Από τις 15 έως τις 17 Μαρτίου, η Ρωσία διεξήγαγε προεδρικές εκλογές. Εκατομμύρια Ρώσοι πήγαν στις κάλπες -εθελοντικά ή υπό πίεση- σε αυτή τη συμβολική τελετή, ενώ εκατομμύρια άλλοι ψήφισαν διαδικτυακά. Το αποτέλεσμα ήταν ουσιαστικά προκαθορισμένο και οι εκκλήσεις από ορισμένες ομάδες της αντιπολίτευσης να χρησιμοποιήσουν τις εκλογές για να εκφράσουν τη διαφωνία τους για τη δικτατορία του Πούτιν θα ισοδυναμούσαν με… στατιστικό σφάλμα.

Ο Ναβάλνι

Ο Αλεξέι Ναβάλνι ήταν ο μόνος πολιτικός που μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις εκλογές για να κινητοποιήσει τον λαό, αλλά ο θάνατός του -υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες- άφησε μεγάλο κενό στην αντιπολίτευση. Για όσους στη Ρωσία θαύμασαν το θάρρος του Ναβάλνι, η μόνη ευκαιρία να εκφράσουν τα συναισθήματά τους ήταν να φέρουν λουλούδια στον τάφο του ή στους εκατοντάδες αυτοσχέδιους χώρους μνημείων που έχουν εμφανιστεί σε ολόκληρη τη χώρα. Ο Πούτιν δεν είναι ασφαλής από τη… σκιά του Ναβάλνι, καθώς η εξόριστη αντιπολίτευση βρίσκει νέα ώθηση για να ενώσει τις προσπάθειές της και να συνδεθεί με έναν όλο και πιο δυσαρεστημένο πληθυσμό.

Ο Πούτιν μπορεί να δει τον Μάρτιο ως τον τυχερό του μήνα, καθώς δεν έχει χάσει ποτέ εκλογές, που χρονολογείται από το 2000, όταν ο Μπόρις Γέλτσιν τον επέλεξε ως την ασφαλέστερη επιλογή μεταξύ των πιθανών διαδόχων. Ο ηγέτης του Κρεμλίνου χρειαζόταν τις εκλογές για να αποδείξει ότι έχει ευρεία υποστήριξη στον πόλεμο, παρά την έλλειψη ενδιαφέροντος για τη διατήρηση της πρόσοψης της δημοκρατίας. Αυτή η εκλογική διαδήλωση είναι απαραίτητη για να πειστεί μια μπερδεμένη κοινωνία ότι οι περισσότεροι Ρώσοι θέλουν να διατηρήσουν την «ηρωική προσπάθεια», ενώ οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μια σημαντική πλειοψηφία θα προτιμούσε να τερματιστεί ο πόλεμος με ειρηνευτικές συνομιλίες. Για πολλά χρόνια, οι αυλικοί του Κρεμλίνου ακολούθησαν ευσυνείδητα το δόγμα «Οχι Ρωσία χωρίς Πούτιν». Ενώ το αφεντικό τους προσπαθεί τώρα να το μετατοπίσει στο «Οχι Ρωσία χωρίς πόλεμο», το πραγματικό νόημα του μηνύματος μοιάζει περισσότερο με «Οχι Πούτιν χωρίς πόλεμο»

Δυναμική

Ο Πούτιν υποθέτει ότι ο «μακροχρόνιος πόλεμος» θα διατηρήσει τη δυναμική του. Επιμένει ότι οι μόνες αποδεκτές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις θα ήταν υπό τους όρους της πλήρους παράδοσης της Ουκρανίας. Ακόμη και για την Κίνα, αυτός ο μαξιμαλισμός είναι παραληρηματικός και επικίνδυνος. Ως αποτέλεσμα, ο Λι Χούι, ειδικός αντιπρόσωπος για τις ευρασιατικές υποθέσεις, προσπάθησε να μεταφέρει τις προειδοποιήσεις του Πεκίνου στη Μόσχα πριν διερευνήσει το έδαφος για την προώθηση του παλιού κινεζικού «ειρηνευτικού σχεδίου» σε Βρυξέλλες, Βαρσοβία και Κίεβο. Αυτές οι διερευνητικές επαφές γίνονται εν όψει της Συνόδου Κορυφής για την Ειρήνη που σκοπεύει να πραγματοποιήσει η Ελβετία στα τέλη της άνοιξης. Οι προετοιμασίες για αυτήν την εκδήλωση, με επίκεντρο την προώθηση του σχεδίου ειρήνης του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Zελένσκι, διεξάγονται από πολλές διεθνείς ομάδες εργασίας και η Μόσχα είναι νευρική για τον αποκλεισμό.

Η Ουκρανία καταβάλλει συντονισμένη προσπάθεια για να συμπεριλάβει την Τουρκία στην ειρηνευτική της διπλωματία. Την περασμένη εβδομάδα, κατά τη διάρκεια επίσκεψης στην Κωνσταντινούπολη, ο Ζελένσκι εξήγησε στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν γιατί η Ουκρανία δεν μπορεί να συνεργαστεί με τη Ρωσία σε αυτό το στάδιο. Ο Ερντογάν τρέφει τις δικές του φιλοδοξίες για τη διοργάνωση ειρηνευτικών συνομιλιών, διατηρώντας παράλληλα την κοινή στάση του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) για τη στήριξη της Ουκρανίας «όσο χρειαστεί» και την προώθηση της στρατιωτικής-τεχνικής συνεργασίας με το Κίεβο.

Ισορροπία

Αυτή η πράξη εξισορρόπησης συνεχίζει να αλλάζει καθώς η Αγκυρα λαμβάνει μέτρα για μεγαλύτερη συμμόρφωση με το καθεστώς των διεθνών κυρώσεων. Για παράδειγμα, οι τουρκικές εξαγωγές στη Ρωσία τον Φεβρουάριο του 2024 ήταν κατά ένα τρίτο λιγότερες από το προηγούμενο έτος. Η περικοπή των επιχειρηματικών δεσμών έχει επηρεάσει τις προσωπικές σχέσεις μεταξύ των δύο αυταρχικών ηγετών. Ενώ ο Πούτιν τηλεφώνησε στον Ερντογάν για να τον συγχαρεί για τα 70ά του γενέθλια, δεν έχει ακόμη προγραμματίσει εκ νέου την αναβληθείσα επίσκεψή του στην Αγκυρα. Το διεθνές προφίλ του Πούτιν έχει καταστραφεί ανεπανόρθωτα. Αντί να επιβεβαιώσουν τη νομιμότητά του, οι ελεγχόμενες εκλογές θα τον εκθέσουν περαιτέρω ως ανίκανο και διεφθαρμένο δικτάτορα. Αναλαμβάνοντας τον ρόλο ενός ηγέτη πολέμου, ο Πούτιν μπορεί να βασιστεί μόνο στον ίδιο κύκλο δουλοπρεπών συντρόφων. Η καταστροφική επιλογή της εισβολής στην Ουκρανία δεν μπορεί να καλυφθεί με παραποιημένη δημόσια υποστήριξη για τη διεξαγωγή ενός μακροχρόνιου πολέμου χωρίς τέλος. Η ειρήνη παραμένει μια ισχυρή ιδέα και οι «εκλογές» μπορεί να τονίσουν το γεγονός ότι ο Πούτιν και η ειρήνη είναι ασυμβίβαστα.

ΠΑΚΕΤΑ ΒΟΗΘΕΙΑΣ

Η κινητοποίηση της Ε.Ε. και το λάθος των ΗΠΑ

Η επιθετικότητα της Ρωσίας σε υπομέτωπα του Ντονμπάς, υποβοηθούμενη από την αποτυχία του αμερικανικού Κογκρέσου να εγκρίνει πακέτο όπλων και βοήθειας 60,1 δισ. δολαρίων, έχει οδηγήσει σε απώλεια εδαφών. Επιτέλους, όμως, διαφαίνεται ότι οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τι διακυβεύεται και να ενεργούν.

Αλλωστε, έντονο προβληματισμό προκάλεσαν οι πρόσφατες δηλώσεις του Ντμίτρι Μεντβέντεφ. Ο Ρώσος πρώην πρόεδρος και νυν πρωθυπουργός στάθηκε μπροστά σε έναν χάρτη και διακήρυξε «ότι η Ουκρανία πρέπει να εξαφανιστεί για πάντα. Η Ουκρανία είναι σίγουρα Ρωσία». Πρόσθεσε αλαζονικά ότι «τα ιστορικά μέρη της χώρας πρέπει να επιστρέψουν στο σπίτι τους». Λόγια που μαρτυρούν περισσότερη ρωσική επιθετικότητα προσεχώς.

Οπως και άλλα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, η Τσεχική Δημοκρατία έχει συλλογική μνήμη της ρωσικής εισβολής και κατοχής. Η κυβέρνησή της και ο πρόεδρος Πετρ Πάβελ πρωτοστατούν με επιτυχία σε μια πρωτοβουλία στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία. Επιπλέον, η πρόσφατη ανακοίνωση του Ηνωμένου Βασιλείου ότι διέθεσε 325 εκατ. λίρες (416 εκατ. δολ.) για την αγορά περισσότερων από 10.000 drones για την Ουκρανία σηματοδοτεί σημαντική ώθηση.

Διμερείς συμφωνίες

Εκτός από τη στρατιωτική βοήθεια, η Ουκρανία έχει σφυρηλατήσει διμερείς συμφωνίες ασφαλείας με το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, τον Καναδά, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Σουηδία και πολλές άλλες χώρες, σηματοδοτώντας την ενίσχυση των διπλωματικών δεσμών και την αμοιβαία δέσμευση για συνεργασία στον τομέα άμυνας και ασφάλειας. Πολλές περιλαμβάνουν σημαντική οικονομική υποστήριξη. Οι επιτυχίες της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα είναι πλέον καλά τεκμηριωμένες (το ρωσικό ναυτικό έχει διασκορπιστεί και βυθιστεί, όπως έδειξε ξανά η βύθιση της πυραυλικής κορβέτας Sergey Kotov στις 5 Μαρτίου).

Υπάρχουν επίσης θετικά νέα καθώς τα δυτικά κράτη κινούνται αργά (όπως πάντα) προς την κατάσχεση «παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Η Ελβετία ενέκρινε μέτρα που επιτρέπουν την ανακατεύθυνση τέτοιων κεφαλαίων για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και η Ε.Ε. ενέκρινε τετραετές πακέτο βοήθειας 54 δισ. δολαρίων για την κυβέρνηση Ζελένσκι.

Υπάρχει επίσης πρόοδος στο νομικό μέτωπο, όταν στις 5 Μαρτίου το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) εξέδωσε εντάλματα σύλληψης για δύο υψηλόβαθμους Ρώσους αξιωματικούς, τον επικεφαλής της στρατηγικής αεροπορίας, υποπτέραρχο Σεργκέι Ιβάνοβιτς Κόμπιλας και τον ναύαρχο Βίκτορ Νικολάγιεβιτς Σοκόλοφ, πρώην διοικητή του στόλου της Μαύρης Θάλασσας. Τα εντάλματα για τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τη διαμεσολαβήτρια των παιδιών Μαρία Λβόβα-Μπέλοβα παραμένουν. Κατηγορούνται για εγκλήματα πολέμου που σχετίζονται με τη μαζική απαγωγή παιδιών από την Ουκρανία.

Κώλυμα

Ωστόσο, το βασικό ζήτημα παραμένει το πακέτο στρατιωτικής βοήθειας 60,1 δισ. δολαρίων για την Ουκρανία, το οποίο παραμένει κλειστό στη Βουλή των Αντιπροσώπων, καθώς ο… τραμπικός πρόεδρος της Βουλής συνεχίζει να καθυστερεί την ψηφοφορία. Ενώ η Ευρώπη ξοδεύει πολλά για να υποστηρίξει τις ανάγκες των πολιτών ως και να αυξήσει τη στρατιωτική παραγωγή, παραμένει εξαιρετικά εξαρτημένη από την αμυντική παραγωγή των ΗΠΑ. Ο Γουίλιαμ Μπερνς, διευθυντής της CIA, μόλις επέστρεψε από την Ουκρανία είπε στο Κογκρέσο, στις 11 Μαρτίου, ότι το διακύβευμα δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο. «Χωρίς συμπληρωματική βοήθεια το 2024, θα δείτε περισσότερα Avdiivkas», είπε για τη χαμένη μάχη για την ουκρανική πόλη. «Και αυτό, μου φαίνεται, θα ήταν ένα τεράστιο και ιστορικό λάθος για τις Ηνωμένες Πολιτείες».