Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Ο Ερντογάν για τα σχεδιαζόμενα ειδικά στην Αμμόχωστο  έχει κάνει το τελευταίο δίμηνο αρκετές αναφορές, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος είναι και οι προκλητικές δηλώσεις του εκλεκτού του Τούρκου προέδρου στην  κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο, Ερσίν Τατάρ. Σημειώνεται ότι επίσημα δεν υπάρχει κάποιος κατάλογος των όσων πρόκειται να αλλάξει, τροποποιήσει και επιβάλει, όμως στη Λευκωσία επικρατεί έντονη  ανησυχία και νευρικότητα, αφού η περίπτωση της Αμμόχωστου είναι ιδιαίτερα λεπτό θέμα, ενώ και η ευρύτερη στρατιωτικοποίηση των κατεχομένων με αιχμή το αεροναυτικό «στοιχείο», προκαλεί πονοκεφάλους στο νησί που βρίσκεται συνεχώς στο στόχαστρο της προκλητικής συμπεριφοράς και ενεργειών της Αγκυρας (ειδικά τα τελευταία τρία χρόνια με τα ενεργειακά ερευνητικά σκάφη).

Η στρατιωτική αδυναμία της νήσου απέναντι στις υπολογίσιμες δυνάμεις του Αττίλα, σε συνδυασμό με τα γεωγραφικά μειονεκτήματα δεν παρέχουν ισχυρή και πολυδιάστατη αποτροπή και  όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις η Λευκωσία εμμένει στις διπλωματικές της αντιδράσεις, στην ενημέρωση των ισχυρών της Γης, καθώς και στο να επισημαίνει ότι οι παραβιάσεις της Αγκυρας αποτελούν μη σεβασμό και κατάφωρη παραβίαση των αποφάσεων του Σ.Α./ΟΗΕ. Και στο μέτρο του δυνατού  η Κύπρος ενημέρωσε και όπως τονίζει η προ τριημέρου εκδοθείσα ανακοίνωση του Εθνικού Συμβουλίου, «αναμένει  να δει τι πρόκειται να πει ο Ερντογάν». Και είναι γνωστό ότι η Αγκυρα δεν υποχωρεί ποτέ στις βερμπαλιστικές αντιδράσεις.

Σε στρατιωτικό επίπεδο οι θέσεις της Αγκυρας είναι πιο ορατές, αφού στο πλαίσιο του επεκτατικής έμπνευσης δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας των ναυάρχων ε.α. Γκουρντενίζ και Γιαϊγτζί, προωθείται το σχέδιο για τη δημιουργία ναυτικής βάσης στην περιοχή Μπογάζι (βορειότερα της Αμμόχωστου), αλλά κυρίως η μόνιμη παρουσία και επιχειρησιακή ετοιμότητα μη επανδρωμένων αεροσκαφών, εξοπλισμένων  με  πυραυλικά συστήματα τύπου ΜΑΜ (εγχώριας κατασκευής), που θα σταθμεύουν στο κατοχικό αεροδρόμιο του Λευκόνοικου και θα σαρώνουν τον γεωγραφικό χώρο από το Ντάλαμαν/Μαρμαρίδα (έναντι Δωδεκανήσου)  μέχρι το Ισκεντερούν και από τη Μερσίνα μέχρι το Σουέζ και όχι μόνο. Αλλωστε στον συγκεκριμένο εξοπλιστικό τομέα η Αγκυρα πρωτοπορεί μαζί με τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την Κίνα.

1.  Πάντως όλα τα κυοφορούμενα  βήματα που  φέρεται ότι θα γίνουν στην Αμμόχωστο έχουν διαμορφωθεί εδώ και πολύ καιρό και σε αυτή τη φάση αφού Αγκυρα και ψευδοκράτος εργάζονται για την υλοποίησή τους.

Ο Τούρκος πρόεδρος έχει επισταμένα ζητήσει κατάλογο για το τι μπορεί να κάνει στη διάρκεια της διήμερης παραμονής του, όπως εγκαίνια (νοσοκομείο, έργα υποδομής, αεροπορική βάση, τέμενος, εγκαταστάσεις νερού κ.λπ.). Είναι όμως πασιφανές ότι εστιάζει στο θέμα της Αμμόχωστου και ειδικά για αυτό τον σκοπό έγιναν πρόσφατα δυο επισκέψεις κορυφαίων Τούρκων αξιωματούχων και συγκεκριμένα  του αντιπροέδρου Φουάτ Οκτάι και του υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου  για τη συνολική προετοιμασία.

Στα κατεχόμενα της Κύπρου τα μείζονα θέματα χειρίζεται το  Ανώτατο Συντονιστικό Συμβούλιο (πολιτικοστρατιωτικής σύνθεσης) με πιο ισχυρό παράγοντα τον πρέσβη της Αγκυρας Αλί Μουράτ Μπασκερί.

Σχετικά με την Αμμόχωστο εκτιμάται ότι λογικά το πρώτο βήμα θα είναι ο αποχαρακτηρισμός της περιοχής από στρατιωτική ζώνη σε κατοικημένη και ο χώρος να τεθεί υπό τη διοίκηση του ψευδοκράτους. Η απόφαση θα ληφθεί από το λεγόμενο «υπουργικό» και αυτό αναμένεται ότι θα γίνει πριν από την άφιξη του Ερντογάν  στις 19 Ιουλίου, ενώ δεν θα  αποκλειόταν να την ανακοινώσει και ο ίδιος, ενώ την ίδια στιγμή ο αρχηγός των κατοχικών δυνάμεων αντιστράτηγος Σεζάλ Οζτούρκ έχει ήδη ετοιμάσει τα σχετικά  χαρτιά.

Με βάση τον τουρκικό  σχεδιασμό ο Ερντογάν θα απευθύνει κάλεσμα  στους Ελληνοκυπρίους ιδιοκτήτες γης (πριν από το 1974) να κάνουν αίτηση για αποκατάσταση, ανταλλαγή ή αποζημίωση στη λεγόμενη «επιτροπή» του κατοχικού καθεστώτος.

Σύμφωνα με πληροφορίες μας από τη Λευκωσία, η ας την αποκαλέσουμε «πιλοτική περιοχή» βρίσκεται σε σημείο δίπλα από την εποικισμένη περιοχή, που επιλέχθηκε και για πρακτικούς λόγους (για τα θέματα ηλεκτροδότησης, ύδρευσης, τηλεπικοινωνιών). Η Αγκυρα στοχεύει να ωθήσει τους Ελληνοκυπρίους να προχωρήσουν σε αιτήσεις και ρυθμίσεις, ενώ κανένας δεν μπορεί να είναι σίγουρος πόσος χρόνος θα απαιτηθεί αφού η τουρκική γραφειοκρατία είναι νεφελώδης και χρονοβόρα. Την ίδια στιγμή επιδιωκόμενος στόχος της Τουρκίας  είναι να πείσει τους Ελληνοκυπρίους να αποταθούν μαζικά στην επιτροπή, με σκοπό να επιτύχει και τον διχασμό μεταξύ των Κυπρίων.

Είναι σαφές πως αν έχει σχετική επιτυχία (;) η πιλοτική επιλογή, τότε  οι Τούρκοι θα προχωρήσουν σιγά σιγά και με την υπόλοιπη περίκλειστη περιοχή και προφανώς κάποια στιγμή θα «ενιαιοποιηθεί» με το υπόλοιπο κομμάτι της πόλης, που έχει εποικιστεί. Σημειώνεται ότι η περίκλειστη περιοχή καλύπτει το 17-17,5% της κατεχόμενης Αμμόχωστου.

Σχετικά  με τα  κατασκευαστικά και άλλα έργα η κατοχική δύναμη ετοιμάζει το άνοιγμα παραλίας στον χώρο  μπροστά από το ξενοδοχείο King George και στο εστιατόριο Ακταίο κοντά στην είσοδο της περίκλειστης. Επίσης τεράστια κονδύλια έχουν διατεθεί για κάθε είδους  εξυπηρετήσεις σε δημόσιους χώρους, όπως σταθμούς πυρόσβεσης, αστυνόμευσης, λιμενικής ασφάλειας, για κέντρο υγείας και χαλάρωσης  κ.λπ.

Ο Ερντογάν στην Αμμόχωστο έχει πει ότι θα πραγματοποιήσει  προσκύνημα στο  ιστορικό τέμενος Bilal Aga που είναι πολύ κοντά στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου και  βρίσκεται  στην τελική  φάση ανακαίνισης. Επιπλέον έχει πει στους συνεργάτες του ότι θα μεταβεί με τον Τατάρ, τους στρατιωτικούς κ.λπ. σε δημόσιο χώρο να πιει τσάι και να συζητήσει με τοπικούς παράγοντες.

2. Σοκαρισμένη, η ελληνοκυπριακή κοινωνία παρακολουθεί εδώ και 8 μήνες  τα όσα λαμβάνουν  χώρα στην περίκλειστη πόλη της Αμμόχωστου. Η νόμιμη κυβέρνηση της Κύπρου αδυνατεί να απαντήσει δυναμικά, ενώ η Αγκυρα ούτε που δίνει σημασία στα γνωστά ψηφίσματα του Σ.Α./ΟΗΕ 550 και 789.

Διαχρονικά, η Αγκυρα ενεργεί βάσει ισχύος, ενώ οι αντιδράσεις της Λευκωσίας σε ΟΗΕ, Ε.Ε. και οι γνωστές αναιμικές και φοβικές τριμερείς συμπράξεις με άλλα κράτη της περιοχής είναι απλά δημόσιες σχέσεις χωρίς πυγμή και αύριο.

Από τον Φεβρουάριο του 2020 η Αγκυρα πραγματοποίησε στα κατεχόμενα πολιτικό-διεθνολογικό-νομικό συμπόσιο και προετοίμασε κατάλληλα το έδαφος για την Αμμόχωστο, κίνηση στην οποία δυστυχώς δεν δώσαμε την πρέπουσα βαρύτητα.

Πάντως έχει ενδιαφέρον αφού την επόμενη ημέρα των ανακοινώσεων Ερντογάν  θα συζητηθεί η πρόσφατη Εκθεση του Γ.Γ./ΟΗΕ  για το Κυπριακό (εξαμηνιαία), ενώ  έχει οριστεί ενημέρωση-συζήτηση με τις χώρες που συνεισφέρουν με δυνάμεις στην  ειρηνευτική UNFICYP. Επομένως, αναμένεται να υπάρξει και σε βάθος ενημέρωση για τα όσα  λογικά θα προκύψουν από την παρουσία του Ερντογάν στο νησί. Η Λευκωσία, άλλωστε, θα προσπαθήσει να συμπεριλάβει ειδικές  αναφορές για την Αμμόχωστο.

Προφανώς μετά τα όσα θα δούμε στην Αμμόχωστο θα έχει ενδιαφέρον αν ο Νίκος Αναστασιάδης θα συμμετάσχει  μελλοντικά σε τυχόν δεύτερη πενταμερή στη Γενεύη.

3. Στο θέμα των Βαρωσίων διαχρονικά είχε πολλές ευκαιρίες αλλά δεν προχώρησε δυναμικά και με σθένος. Η επιστροφή των Βαρωσίων κατά καιρούς είχε συζητηθεί στα Ηνωμένα Εθνη και σε άλλα διεθνή συμπόσια.  Χαρακτηριστικά αναφέρω τα παρακάτω:

α) Το 1978 στο πλαίσιο του αμερικανοκαναδικού σχεδίου το Βαρώσι προτάθηκε να παραδοθεί στους κατοίκους ως μέτρο καλής θέλησης για έναρξη διαπραγματεύσεων.

β) Το 1981 τα Ηνωμένα Έθνη κατέθεσαν πρόταση για επιστροφή της Αμμόχωστου ταυτόχρονα με την επαναλειτουργία του αεροδρομίου Λευκωσίας υπό τη διοίκηση των Η.Ε. και τη χρήση του και από τις δύο κοινότητες.

γ) Λίγο αργότερα, ο τότε γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών Κουρτ Βάλντχαϊμ παρουσίασε χάρτη στον οποίο για πρώτη φορά η Αμμόχωστος και η Μόρφου τοποθετούνται υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση.

δ) Το 1985 ο τότε γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών Πέρεζ ντε Κουεγιάρ παρουσίασε σε διαφορετικές εκδοχές τα «Ενοποιημένα Εγγραφα», στα οποία προτεινόταν να «τεθεί το Βαρώσι και έξι επιπρόσθετες  μικρές περιοχές υπό την προσωρινή διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών για επανεγκατάσταση των κατοίκων τους».

ε) Το 1992, ο τότε γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών Μπούτρος Μπούτρος Γκάλι κατέθεσε τη «Δέσμη Ιδεών» στην οποία προβλεπόταν πως «ενώ προωθείται η εγκαθίδρυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Κύπρου, το Βαρώσι θα τεθεί υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών και θα ετοιμασθεί και θα εφαρμοσθεί πρόγραμμα δράσης για απόδοση της πόλης στους κατοίκους της. Λίγο αργότερα, το 1993, εισηγήθηκε αριθμό μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, μεταξύ των οποίων και την παράδοση στην ειρηνευτική δύναμη του περιφραγμένου τμήματος της Αμμόχωστου για επανεγκατάσταση των νόμιμων κατοίκων της με αντάλλαγμα την επαναλειτουργία του αεροδρομίου Λευκωσίας προς όφελος και των δύο κοινοτήτων.

στ) Το 2004 κατατέθηκε το 5ο Σχέδιο του τότε γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών Κόφι Ανάν, στο οποίο προβλεπόταν η επιστροφή των κατοίκων της Αμμόχωστου στις 10 Αυγούστου 2004.

ζ) Το 2017 στη Γενεύη ο  τότε κατοχικός ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί κατέθεσε χάρτη με το Βαρώσι να συμπεριλαμβάνεται στα υπό επιστροφή εδάφη. Λίγους μήνες αργότερα στις διαπραγματεύσεις του  Κραν Μοντανά στην Ελβετία η διαδικασία κατέρρευσε.

Σε αναμονή λοιπόν των ερντογανικών προκλητικών διακηρύξεων, για να δούμε ποια θα είναι  η επόμενη φάση του Κυπριακού που όσο προχωράμε χειροτερεύει…

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου 

H αναδημοσίευση του παραπάνω άρθρου ή μέρους του επιτρέπεται μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το ELEFTHEROSTYPOS.GR με ενεργό σύνδεσμο στην εν λόγω καταχώρηση.