Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Οι κυριότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ, που από το 2001 έχουν επενδύσει τεράστιους στρατιωτικούς και οικονομικούς πόρους για την ανοικοδόμηση του Αφγανιστάν, ανησυχούν έντονα και δικαιολογημένα ότι οι Ταλιμπάν θα επιστρέψουν στην εξουσία και είναι πολύ πιθανόν την επιστροφή να συνοδεύσει λουτρό αίματος (όπως το 1996).

Τις ανησυχίες συμμερίζεται ο πεζοναύτης στρατηγός Κένεθ Μακένζι, αρχηγός της CENTCOM (Κεντρικής Διοίκησης) των ΗΠΑ στην Τάμπα-Φλόριντα και μεταξύ άλλων υπεύθυνος και για το Αφγανιστάν, που δήλωσε στην Επιτροπή Ενόπλων Δυνάμεων της Γερουσίας την περασμένη εβδομάδα ότι οι κυβερνητικές δυνάμεις του Αφγανιστάν ενδέχεται μέσα σε μερικούς μήνες να καταρρεύσουν, μετά την απόσυρση των αμερικανικών και νατοϊκών δυνάμεων.

Οι ισλαμιστές έχουν ήδη ενθαρρυνθεί και ενδυναμώθηκαν από τη στάση ΗΠΑ έναντι των Ταλιμπάν, λίγες μόνο μέρες μετά την ανακοίνωση του Μπάιντεν.

Ο Μπάιντεν δικαιολόγησε την αποχώρηση των ΗΠΑ από το λεγόμενο «κοιμητήριο αυτοκρατοριών» για να αντιμετωπίσει τις πολυδιάστατες προκλήσεις και απειλές που προέρχονται από την Κίνα και τη Ρωσία και να ενισχύσει τους δημοκρατικούς συμμάχους και τους εταίρους των Αμερικανών ενάντια στον αυταρχισμό. Οι κινήσεις του είναι πολύ πιθανό να προκαλέσουν τα αντίστροφα αποτελέσματα.

Διλήμματα

Η αποχώρηση από το Χίντου Κους του Αφγανιστάν θα θέτει διλήμματα στις διάφορες χώρες, καθώς θα σταθμίζουν τις επιλογές τους μεταξύ των ΗΠΑ και των αυταρχικών καθεστώτων. Ηδη η προβληματική Σαουδική Αραβία έχει αναγνωρίσει ότι ο Μπάιντεν δεν θα την προστατεύσει από το Ιράν και κάνει λόγο για επαφές επίλυσης των εντάσεων με την Τεχεράνη, ενώ ο αυταρχικός Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ προκλητικά υποστηρίζει ότι η Ταϊβάν πρέπει και θα «ενοποιηθεί» με την Κίνα, ακόμα και με τη βία, εάν είναι απαραίτητο! Ο Σι Τζινπίνγκ μετράει το πιθανό κόστος μίας κίνησης ενάντια στη χώρα, που την εκλαμβάνει ως δικό της τμήμα, ενώ ασύστολα προκαλεί έξι κράτη στις θαλάσσιες ζώνες της Νότιας Σινικής Θάλασσας.

Προ ημερών οι επίλεκτες ρωσικές δυνάμεις συγκεντρώθηκαν κατά μήκος των εκτεταμένων συνόρων με την Ουκρανία (ενίσχυση κατεχόμενης Κριμαίας και υποστήριξη των αποσχιστών ανταρτών του Ντονμπάς) και σίγουρα ο Σι Τζινπίνγκ θα παρατήρησε ότι ο Μπάιντεν ακύρωσε, ενώ η Τουρκία είχε δώσει το πράσινο φως, την προγραμματισμένη διέλευση από τα Στενά προς τη Μαύρη Θάλασσα δύο πολεμικών πλοίων των ΗΠΑ, επειδή το αυταρχικό και προσωποπαγές καθεστώς της Μόσχας είπε στην Ουάσιγκτον να μείνει μακριά από την περιοχή. Περιφερειακές δυνάμεις όπως το Πακιστάν, το Ιράν, η Κίνα και η Ρωσία θα παρεμβαίνουν στο Αφγανιστάν συνεχώς μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ. Το Ιράν από καιρό παρέχει όπλα, χρηματοδότηση και ασφαλή καταφύγια στους Ταλιμπάν (στις ανατολικές επαρχίες του), ενώ έχει αναπτύξει την επιρροή του στους ανταρτικούς κύκλους τους τελευταίους μήνες.

Χρηματοδότηση

Η ρωσική «αρκούδα» έχει χρηματοδοτήσει και εξοπλίσει τους Ταλιμπάν -μερικές φορές σε συνεργασία με το Ιράν- για να σκοτώνουν στρατιώτες και αξιωματικούς των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ/ISAF/RΕSOLUTE SUPPORT, προκειμένου να προκαλέσουν φθορά και σύγχυση στις ΗΠΑ και να αναβαθμίσουν τη δική τους επιρροή στη χώρα. Η Κίνα συνεργάζεται επίσης με τους Ταλιμπάν στις περιοχές του Φαϊζαμπάντ. Εκλαμβάνει, επίσης, την ενίσχυση της επιρροής του Πεκίνου στο Αφγανιστάν ως μέσο αντιμετώπισης και υποβάθμισης του Νέου Δελχί. Το Πεκίνο γνωρίζει ότι η Ινδία είναι σύμμαχος των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Αυστραλίας στην τετραμερή και δημοκρατική χώρα, ενώ είναι η μόνη περιφερειακή δύναμη στην ινδική υποήπειρο που θα μπορούσε να διαδραματίσει πραγματικά εποικοδομητικό ρόλο σε ένα μελλοντικό και οριακά σταθεροποιημένο Αφγανιστάν. Ο Σι Τζινπίνγκ είναι αυταρχικό άτομο και δεν θα ήθελε ποτέ να δει αυτό να συμβεί.

Το Πακιστάν (μαζί με την Κίνα, που έχουν συνεργαστεί και στον πυρηνικό-πυραυλικό τομέα) είναι επίσης αποφασισμένο να απομονώσει την Ινδία από το Αφγανιστάν. Η γνωστή και εκ των κορυφαίων στον κόσμο Πακιστανική Υπηρεσία Πληροφοριών ISI συνέδραμε εδώ και δεκαετίες στην εκπαίδευση και ριζοσπαστικοποίηση των Ταλιμπάν και σήμερα είναι μακράν ο μεγαλύτερος εξωτερικός υποστηρικτής της εκστρατείας τους κατά των κυβερνητικών αφγανικών μονάδων και των διεθνών δυνάμεων (40 και πλέον κρατών). Το Ισλαμαμπάντ θεωρεί το Αφγανιστάν διαχρονικά ως ζωτικό στρατηγικό βάθος σε μια μελλοντική σύγκρουσή του με την Ινδία και σκοπεύει να επανέλθει και να κυριαρχήσει σε ένα μελλοντικό ισλαμικό καθεστώς των Ταλιμπάν στην Καμπούλ, στο Τζαλαλαμπάντ, στη Χεράτ, στη Μαζάρ ε Σαρίφ και στο Κανταχάρ.

Τουρκία

Επίσης δεν μπορούμε να προδικάσουμε την τελική στάση της Τουρκίας την οποία ο Μπάιντεν αναβάθμισε στο Αφγανιστάν. Και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τις κινήσεις της σε τριμερείς συνόδους με την Καμπούλ και το Ισλαμαμπάντ (επειδή έχω δώσει διαλέξεις επί χρόνια σε αυτές τις χώρες στα κορυφαία διπλωματικά-στρατιωτικά ινστιτούτα έχω τις εύλογες ανησυχίες μου).

Φόβοι αναζωπύρωσης τζιχαντιστικών επιθέσεων

Οι Αμερικανοί δεν χρησιμοποίησαν πιο σκληρές μεθόδους κατά των Ταλιμπάν στη διασυνοριακή γραμμή Ντουράντ, ενώ αρκετές πακιστανικές ηγεσίες δεν συνεισέφεραν ανάλογα σε υποστήριξη αντιτρομοκρατικών σχεδίων. Το κύριο στρατηγικό αποτέλεσμα της άνευ όρων απόσυρσης των συμμαχικών δυνάμεων (από τον Μπάιντεν) διαμορφώνεται αντίθετα από αυτό που επιδιώκει να επιτύχει η ήδη παρουσιασθείσα ενδιάμεση εθνική του στρατηγική ασφάλειας. Ωθεί προς τη μειωμένη εμπιστοσύνη μεταξύ των συμμάχων, ενισχύει την αυξημένη θρασύτητα μεταξύ των αντιπάλων και εχθρών των ΗΠΑ, ενώ μία ζωτικής αξίας στρατηγική για την εδαφική επικράτεια του Αφγανιστάν παραχωρείται σε αντιδημοκρατικές αυτοκρατορίες και άθλια καθεστώτα και το παρών δίνουν εκεί δυο εχθρικές πυρηνικές δυνάμεις (Ρωσία και Κίνα) και μία διφορούμενη (Πακιστάν), με συναφείς κινδύνους περαιτέρω διάδοσης του παγκόσμιου τζιχαντισμού, της διεθνούς τρομοκρατίας και της ενίσχυσης της οριζόντιας πυρηνικής διασποράς.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου