Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η επιτευχθείσα -στον οικονομικό, ενεργειακό και εκπαιδευτικό τομέα- συνεργασία ανάμεσα σε Σερβία και Κόσοβο με διαμεσολάβηση των Αμερικανών, αν και ακόμα δεν έχει επιτευχθεί η αμοιβαία αναγνώρισή τους.

Στον Λευκό Οίκο προ ημερών υπεγράφησαν διάφορες κρίσιμες συμφωνίες -παρόντος του Τραμπ- από τον Σέρβο πρόεδρο Αλεξάντερ Βούτσιτς και τον πρωθυπουργό του Κοσόβου Αβντούλα Χότι. Από πλευράς Αμερικανών τον κύριο λόγο είχαν ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Ρόμπερτ Ο’Μπράιεν και ο ειδικός εκπρόσωπος του προέδρου των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Γκρένελ. Οι συγκεκριμένες συμφωνίες είναι ουσιαστικές γιατί αποτελούν «παράθυρο» για προσεχή ομαλοποίηση στις σχέσεις Βελιγραδίου-Πρίστινας, τη στιγμή που μετά τον πόλεμο του 1999 (επιχείρηση του ΝΑΤΟ/ALLIED FORCE), αλλά και τη μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου (κάποτε επαρχία της Γιουγκοσλαβίας και της Σερβίας) το 2008 δεν υπάρχουν κανονικές διπλωματικές σχέσεις. Από τη μία πλευρά το Βελιγράδι προσπαθεί να αποτρέψει να αναγνωριστεί το Κόσοβο διεθνώς και να μην ενταχθεί σε διεθνείς οργανισμούς και από την άλλη η Πρίστινα να προωθήσει πολύπλευρα τις επαφές της με δυτικά κράτη.

Βάσει του συνολικού 30σέλιδου κειμένου της συμφωνίας (με τα παραρτήματα κ.λπ.) προβλέπονται μεταξύ άλλων τα κάτωθι:

• Η Σερβία για ένα χρόνο θα σταματήσει τις προσπάθειες να ανακόψει τις κοσοβαρικές ενέργειες στο να αναπτύξει διπλωματικές σχέσεις και να αναγνωριστεί ως ανεξάρτητο κράτος από διάφορα κράτη της υδρογείου. Το Κόσοβο έχει αναγνωριστεί από 110 κράτη από τα 193 του ΟΗΕ αλλά όχι από Ρωσία, Κίνα, Ινδία κ.ά. Επίσης σε ευρωπαϊκό πλαίσιο το Κόσοβο δεν έχει αναγνωριστεί για διαφόρους λόγους από την Ισπανία, τη Σλοβακία, τη Ρουμανία, την Κύπρο και την Ελλάδα.
• Το Κόσοβο για ένα χρόνο θα διακόψει τις προσπάθειές του να ενταχθεί σε διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς (π.χ. UNESCO εκ νέου).
• Με αμερικανική «εμπλοκή» σε ενεργειακή βάση θα υιοθετηθεί (αν και από την κυβέρνηση του Κοσόβου υπάρχουν αντιρρήσεις) μία μορφή συνδιαχείρισης σε ενεργειακά ζητήματα που αφορούν τα νερά της λίμνης Γκαζιβόντε/Ουσμάνι, που βρίσκεται στο βόρειο Κόσοβο, όπου σε ορισμένες περιοχές (Ζβέτσαν-Λεπόσεβατς-Ζβόρνι Ποτόκ-Βόρεια Μιτρόβιτσα) παραμένει πληθυσμιακά υπολογίσιμο το σερβικό στοιχείο.
• Το Κόσοβο και η Σερβία θα συνεργαστούν σε χρόνια προσφυγικά ζητήματα που εκκρεμούν από τις πολεμικές επιχειρήσεις της περιόδου 1998-1999 καθώς και στον εντοπισμό μερικών εκατοντάδων αγνοούμενων από τις τότε ενέργειες του σερβικού στρατού αλλά και των ανταρτών του UCK.
• Και τα δύο κράτη θα αναγνωρίσουν ως τρομοκρατική τη ριζοσπαστική λιβανέζικη, φιλοϊρανική σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ.
• Και τα δύο κράτη -αμοιβαία- θα αναγνωρίσουν διπλώματα και πτυχία εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
• Και τα δύο κράτη σταδιακά θα μεταφέρουν τις πρεσβείες-διπλωματικές αποστολές από το Τελ Αβίβ στα Ιεροσόλυμα. Ηδη η Σερβία το έχει αποδεχθεί. Η Τουρκία που έχει επιρροή στην Πρίστινα διά στόματος Ερντογάν ζήτησε να μην προχωρήσει το Κόσοβο σε αυτό.
• Και τα δύο κράτη δεν θα εμπλακούν με την κινεζική τεχνολογία 5G και τις εφοδιαστικές-επικοινωνιακές παραφυάδες της.
• Θα συνεχιστούν και θα αυξηθούν οι απευθείας αεροπορικές πτήσεις Βελιγραδίου-Πρίστινας που διεξάγονται κανονικά από τον Ιανουάριο του 2020.

Προφανώς σε μετέπειτα φάση θα επιδιωχθεί η συμφιλίωση αν και τα πράγματα είναι δύσκολα για τη Σερβία στην οποία το 70% είναι εναντίον της αναγνώρισης του Κοσόβου, ενώ οι παλιότερες γενιές δεν λησμονούν ότι επί 74 ημέρες το 1999 η Σερβία βομβαρδιζόταν από τα νατοϊκά αεροσκάφη για χάρη των Αλβανοκοσοβάρων.

Σκεπτικισμός

Η Μόσχα και το Πεκίνο, πάντως, δεν είδαν με θετική διάθεση τη στροφή του Βελιγραδίου προς τη Δύση (και ειδικά στις ΗΠΑ) γιατί η πρώτη θα χάσει την τελευταία χώρα με επιρροή στα Δυτικά Βαλκάνια, αφού στη Σερβία η Ρωσία έχει παρουσία πολιτική, ενεργειακή, θρησκευτική ως και σε ένα βαθμό στρατιωτική (αεροσκάφη-κέντρο στην πόλη Νις κ.ά.). Επίσης και η Κίνα έχει αναπτύξει με το Βελιγράδι στρατιωτικές και εμπορικές σχέσεις. Μάλιστα η σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία έχει ισχυρή επιρροή στο πολιτικό σύστημα, αλλά και στο θέμα του Κοσόβου μέσω των ορθόδοξων μοναστηριών σε Πετς-Πρίζρεν-Γκρατσάνιτσα-Ντέσανι κ.α. Στο εσωτερικό της Σερβίας επίσης έχουν σημαντικές επενδύσεις τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ενώ το αεροδρόμιο της Πρίστινα είναι υπό τον έλεγχο των Τουρκικών Αερογραμμών.

Καθοριστικό ρόλο στην υπογραφή αυτής της συμφωνίας διαδραμάτισε «πίσω από τις κουρτίνες» ένας Αμερικανός στρατηγός (απόστρατος τώρα και πρώην αρχηγός των χερσαίων δυνάμεων των ΗΠΑ στην Ευρώπη), ο Μπεν Χότζες. Προ δύο μηνών είχε επισκεφθεί μυστικά -βάσει πληροφοριών του υπογράφοντα- τον πρόεδρο Βούτσιτς και συζήτησαν πολλά. Ο συγκεκριμένος ανώτατος αξιωματικός είναι της τακτικής της τετ-α-τετ επικοινωνίας και αποφεύγει τις πολυμερείς επαφές. Είχε παραστεί πρόσφατα μαζί με την υπεύθυνο για τα θέματα ενημέρωσης και δημόσιας διπλωματίας του ΝΑΤΟ στην ετήσια εβδομάδα «Σερβία-ΝΑΤΟ» και εκεί κατ’ ιδίαν συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών Ιβιτσα Ντάσιτς, τον αρχηγό των σερβικών ενόπλων δυνάμεων αντιστράτηγο Μίλαν Μοϊσίλοβιτς, τον διοικητή της νατοϊκής δύναμης KFOR Ιταλό υποστράτηγο Μισέλ Ρίσι, καθώς και με τον ανώτατο σύνδεσμο του ΝΑΤΟ στο σερβικό γενικό επιτελείο Ιταλό ταξίαρχο Τομάσο Βιτάλε.

Σύμφωνα με πληροφορίες μου από το περιβάλλον του στρατηγού θα ενδυναμωθεί η συνεργασία και συνεκπαίδευση μονάδων των ΗΠΑ και της Σερβίας σε πεδία ασκήσεων στη Γερμανία. Εξήντα ειδικά projects συνεργασίας των δύο χωρών έχουν υπογραφεί, ενώ Σέρβοι στρατιωτικοί κάθε χρόνο θα φοιτούν στο Πανεπιστήμιο Αμυνας των ΗΠΑ στο Φορτ Μακνάιρ στην Ουάσιγκτον, στη σχολή πολέμου του στρατού ξηράς στο Καρλάιλ στην Πενσυλβάνια, καθώς και στη σχολή πολέμου της αμερικανικής αεροπορίας στο Μοντγκόμερι στην Αλαμπάμα (MAXWELL AIR FORCE BASE). Οι νεότερες γενιές Σέρβων αξιωματικών είναι πιο θετικοί προς τη Δύση συγκριτικά με τις παλιότερες γενιές που ήσαν πιο συγκλίνουσες προς Ρωσία-Λευκορωσία-Αρμενία.

Τέλος ο σερβικός στρατός θα συνεχίσει τα προγράμματα με την εθνοφυλακή της πολιτείας Οχάιο, με την οποία επί χρόνια συνεργάζεται σε θέματα ανθρωπιστικών-ειρηνευτικών αποστολών, σε χειρισμό κρίσεων, αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών κ.λπ.

Είναι πλέον εμφανές ότι παρά τα λεγόμενα οι Αμερικανοί ενισχύουν την παρουσία τους στα βόρεια σύνορα της Ελλάδος απευθείας αλλά και μέσω ΝΑΤΟ. Ηδη έχουν παρουσία πολυδιάστατη σε Βουλγαρία, Ρουμανία, Κροατία, Αλβανία, Σκόπια, Κόσοβο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Σλοβενία και τελευταία σε Σερβία. Αυτό φυσικά δεν αρέσει σε Τουρκία, Ρωσία, Κίνα και Γαλλία. Καλείται η χώρα μας να «διαβάσει» πολύ καλά τις εξελίξεις στα βόρεια σύνορά μας γιατί σταδιακά θα έχουμε πολύ σημαντικές αλλαγές και να είναι «με την υπερισχύουσα πλευρά της Ιστορίας».

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr