Με όλα αυτά τα θέματα να συσσωρεύονται, δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι ορισμένοι ηγέτες της Ε.Ε. θεωρούν ότι το ευρωπαϊκό σχέδιο βρίσκεται στο χείλος της διάλυσής του. Οπως το έθεσε ο πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, το 2015, «η αποτυχία της Ευρώπης αποτελεί ρεαλιστικό σενάριο». Ομως, καθώς πολλοί θεωρούν ότι η κατάρρευση της Ενωσης αποτελεί μια πραγματικότητα, δύο πολιτικά πρόσωπα έχουν εμφυσήσει την απαραίτητη αισιοδοξία για το μέλλον της Ευρώπης.

Οι προτάσεις, το ευρύ φάσμα, που περιέγραψαν στις πρόσφατες ομιλίες τους ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, και ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, δεν ήταν μόνο ολοκληρωμένες αλλά και εντυπωσιακά παρόμοιες. Στις 13 Σεπτεμβρίου στο Στρασβούργο, ο Γιούνκερ παρουσίασε ένα χρονοδιάγραμμα για μια πιο ενιαία, ισχυρή και δημοκρατική ένωση. Μεταξύ πολλών πρωτοβουλιών για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι πιο σημαντικές ήταν η σύναψη νέων συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών, η ψηφιοποίηση και η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Επίσης πρότεινε οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να έχουν διακρατικό χαρακτήρα. Πέρα από τις εσωτερικές πολιτικές της Ενωσης, ο κ. Γιούνκερ ζήτησε τη δημιουργία υπηρεσίας για την ασφάλεια στον Κυβερνοχώρο, τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής αμυντικής δύναμης και την ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στο μπλοκ.

ΣΧΕΔΟΝ ΔΥΟ εβδομάδες αργότερα, ο νεοεκλεγείς Μακρόν επανέλαβε την ανάγκη η Ε.Ε. να γίνει πιο δημοκρατική και κυρίαρχη. Κατά τη διάρκεια κεντρικής ομιλίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης στο Παρίσι, ο Γάλλος πρόεδρος παρουσίασε τον εαυτό του ως το βασικό αρχιτέκτονα της εξέλιξης της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Σύμφωνα με τα όσα είπε, η Ενωση αντιδρά πολύ αργά σε ζητήματα που ανακύπτουν, συμπεριλαμβανομένου του ακροδεξιού εθνικισμού, του απομονωτισμού και του αντιμεταναστευτικού συναισθήματος. Η πρόγνωσή του: μια αναζωογονημένη και ολοκληρωμένη Ευρώπη. Μια ευρωπαϊκή αστυνομική δύναμη για τα σύνορα, μια ευρωπαϊκή αρχή ασύλου και μετανάστευσης, ένας Ευρωπαίος εισαγγελέας εναντίον της τρομοκρατίας, μια ευρωπαϊκή δύναμη επέμβασης και ένας ευρωπαϊκός οργανισμός πολιτικής προστασίας θα αποτελούσαν -όλα αυτά- κινήσεις προς την κατεύθυνση του οράματός του για την Ενωση. Επιπλέον, για να γίνει το ευρωπαϊκό πρότζεκτ πιο ουσιαστικό στην καρδιά και το μυαλό των πολιτών της, ο Mακρόν τόνισε την ανάγκη μεταρρύθμισης της επικρατούσας γραφειοκρατίας της Ενωσης, μειώνοντας τον αριθμό των Ευρωπαίων επιτρόπων από 28 σε 15.

ΕΚΕΙ ΟΠΟΥ οι προτάσεις των δύο ηγετών διαφέρουν σημαντικά είναι ο οικονομικός προσανατολισμός των προτάσεων Μακρόν και το κίνητρο πίσω από αυτές: να κερδίσει τη γερμανική στήριξη. Ο Γάλλος πρόεδρος έχει υποστηρίξει ότι οι μακροοικονομικές αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης πρέπει να συντονίζονται καλύτερα με τους νόμους περί επιχειρήσεων και πτώχευσης και ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν ευρωπαϊκά κοινωνικά ταμεία. Εκτός από τη μείωση της ανεργίας, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων, ο Μακρόν στοχεύει επίσης να καλύψει το κενό μεταξύ των δομών ελάχιστης αμοιβής σε ολόκληρη την ήπειρο.

ΓΙΑ ΝΑ ΥΠΑΡΞΕΙ μέγιστος αντίκτυπος, ο πρόεδρος προγραμμάτισε προσεκτικά την ομιλία του. Αντί να προσπαθήσει να επηρεάσει την έκβαση των γερμανικών εκλογών της 24ης Σεπτεμβρίου, ο Μακρόν έκανε την ομιλία του δύο ημέρες μετά το τέλος τους, ώστε να συμπέσει με το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης στο Βερολίνο. Η απόφασή του ήταν σημαντική. Η Γαλλία, εξάλλου, συνεχίζει να στηρίζεται στη Γερμανία ως στενός σύμμαχος για την υλοποίηση των απαραίτητων και εκτεταμένων ευρωπαϊκών μεταρρυθμίσεων, όπως συνέβαινε και πριν από δεκαετίες όταν οι δυο τους θεωρούνταν ως η «ευρωπαϊκή μηχανή». Με αυτό το πνεύμα συνεργασίας, ο Μακρόν τάχθηκε υπέρ της ανανέωσης της ιστορικής συνθήκης των Ηλυσίων περί φιλίας των δύο χωρών στις αρχές της επόμενης χρονιάς, στην 55η επέτειο της.

ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ υπόψη τις μεγάλες επιφυλάξεις και τα εμπόδια, οι προτάσεις των ηγετών για την οικονομία, το περιβάλλον, την άμυνα και την εξωτερική πολιτική ενδέχεται να μην υλοποιηθούν στο εγγύς μέλλον – ειδικά επειδή ορισμένοι απαιτούν ομόφωνη απόφαση για τη μεταρρύθμιση της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Επιπλέον, πολλά από τα σχέδια του Γιούνκερ κρίθηκαν υπερβολικά φιλόδοξα. Η επέκταση της συνθήκης Σένγκεν, η τοποθέτηση ενός Ευρωπαίου υπουργού Οικονομικών και η χρήση του ευρώ ως νόμισμα για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση είναι μερικά μόνο από τα σχήματα που έχουν ελάχιστες πιθανότητες να ευοδωθούν άμεσα.

ΑΛΛΑ, για το μεγαλύτερο μέρος του, ήταν θετική η αποδοχή του οράματος που μοιράζονται Γιούνκερ και Μακρόν και οι συζητήσεις σχετικά με την υλοποίησή του δείχνουν ότι η διαδικασία συστηματικότερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης βρίσκεται σε εξέλιξη. Η Γερμανίδα καγκελάριος, Ανγκελα Μέρκελ, έχει ήδη εκφράσει την υποστήριξή της για το σχέδιο και τη στενότερη συνεργασία με τη Γαλλία, παρά το γεγονός ότι δεν μπορεί επισήμως να απαντήσει στις προτάσεις έως ότου σχηματιστεί νέα κυβέρνηση στο Βερολίνο. Φυσικά, η σύνθεση αυτής της κυβέρνησης μπορεί να παρουσιάσει τις δικές της δυσκολίες, καθώς πιθανότατα θα συμπεριλάβει και τους ελεύθερους δημοκράτες, οι οποίοι μπορεί να μην επιθυμούν να υποστηρίξουν μερικές από τις ιδέες του Μακρόν.

ΠΑΡ’ ΟΛΑ ΑΥΤΑ, εν μέσω εμποδίων η Ευρωπαϊκή Ενωση με επιτυχία προώθησε τη συνεργασία και τους στενότερους δεσμούς. Χρειάζεται μόνο να υπενθυμίσουμε την αποτελεσματική απάντηση της Ενωσης στην αρχική αδυναμία επικύρωσης της ευρωπαϊκής συνταγματικής συνθήκης που οδήγησε στη Συνθήκη της Λισαβόνας ή τις δυσκολίες της επανένωσης της Γερμανίας που άνοιξαν την πόρτα για τη δημιουργία του ευρώ και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

ΣΗΜΕΡΑ, και οι δύο ομιλίες έχουν εξυπηρετήσει το σκοπό τους: να ξεκινήσουν οι συζητήσεις για μεγαλύτερη ολοκλήρωση και να περιγράψουν συνοπτικά τα μεγάλα σχέδια μεταρρύθμισης, που η Ευρώπη χρειάζεται απεγνωσμένα. Εκείνο που περιμένουμε να δούμε είναι σε ποιο βαθμό θα υπερισχύσουν οι ελπίδες των Γιούνκερ και Μακρόν για την πολιτική και την οικονομική ανανέωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

ΤΟΥ WOLFGANG KLAPPER
Συνεργάτη του Stratfor
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής