Γράφει ο Μιχάλης Μαρδάς

Στο νέο τεύχος του ΕMagazine του EleftherosTypos.gr  ανοίγουμε τον φάκελο: Οπλοκατοχή στις ΗΠΑ που πολλές φορές έχει έρθει στην επιφάνεια αλλά ποτέ δεν βρέθηκε λύση. Αλλωστε, δεν είναι η πρώτη και φαίνεται να μην είναι και η τελευταία φορά που οι Αμερικανοί γίνονται μάρτυρες μία τέτοιας τραγωδίας. Μπορεί για την Ευρώπη να μοιάζει παράξενο, η Αμερική όμως ιστορικά και πολιτισμικά αποτελεί ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον, σε ό,τι αφορά τη χρήση όπλων από μεμονωμένα πρόσωπα. Αξίζει να σημειωθεί πως από το 1968 έχουν σκοτωθεί από όπλα στις ΗΠΑ 1.516.863 άνθρωποι.

Το κακό ξεκινά από το 1791

Η νομική βάση που επιτρέπει την οπλοκατοχή δεν είναι τωρινή αλλά θα πρέπει να κάνουμε ένα πολύ μεγάλο ταξίδι στο παρελθόν ώστε να φτάσουμε στο 1791 που υιοθετήθηκε η Δεύτερη Τροπολογία του Συντάγματος των ΗΠΑ και έχει επηρεαστεί από το Αγγλικό Δίκαιο και τη Χάρτα των Δικαιωμάτων του 1689.

Η συγκεκριμένη τροπολογία εγγυάται το δικαίωμα στην οπλοκατοχή, αλλά και στη συγκρότηση ομάδων πολιτοφυλακής. Κάτι τέτοιο είχε κριθεί αναγκαίο από τους πρώτους αποίκους για την προστασία της ζωής, της απώθησης οποιασδήποτε εισβολής, αλλά και για την άμυνα εναντίον τυραννικού καθεστώτος. Το αντίστοιχο εδάφιο έχει ως εξής: A well regulated militia being necessary to the security of a free state, the right of the people to keep and bear arms shall not be infringed (ελληνιστί Μια εύρυθμη πολιτοφυλακή όντας απαραίτητη για την ασφάλεια ενός ελεύθερου κράτους, το δικαίωμα των πολιτών να έχουν και να φέρουν όπλα δεν παραβιάζεται).

Από τότε βέβαια έχουν περάσει πολλά χρόνια και οι πολέμιοι της οπλοκατοχής τονίζουν πως η συγκεκριμένη τροπολογία δεν βρίσκει εφαρμογή στην σύγχρονη ζωή αλλά φαίνεται πως οι ρίζες της είναι βαθιές και υπάρχουν πολλοί που τις… ποτίζουν για να τις δυναμώσουν.

Η αντιφατικότητα της νομοθεσίας

Ομοσπονδιακά εφετεία έχουν εκδώσει αντιφατικές αποφάσεις επί του θέματος. Οι νόμοι για τα όπλα στους χώρους εργασίας είναι υπό συζήτηση στην Αλαμπάμα, το Τενεσί, τη Νότια Καρολίνα και την Πενσυλβάνια -όλες δηλαδή τις πολιτείες που τα όπλα υπάρχουν έντονα στην κουλτούρα τους. Δεκαεπτά πολιτείες έχουν εγκρίνει παρόμοια μέτρα από το 2003, σύμφωνα με το Νομικό Κέντρο για την Πρόληψη της Βίας των Όπλων στο Σαν Φρανσίσκο.

Οι νόμοι παρέχουν δικαίωμα οπλοφορίας σε χώρους που ανήκει σε ιδιώτες εργοδότες. Η Φλόριντα έχει εκδώσει περισσότερες από ένα εκατομμύριο ενεργές άδειες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 4,6% του πληθυσμού της πολιτείας των 19,1 εκατομμυρίων. Η Φλόριντα ήταν μεταξύ των πρώτων πολιτειών που το 1987 ζήτησαν έγκριση των αιτήσεων για άδεια κρυφής οπλοφορίας κάθε αιτούντος που πληροί ορισμένα κριτήρια (όπως π.χ. καθαρό ποινικό μητρώο), σε αντίθεση με την τακτική της ανάθεσης στην τοπική αστυνομία της δυνατότητας να αποφασίζει για το ποιος μπορεί να οπλοφορεί.

Σήμερα, 38 πολιτείες έχουν νόμο παρόμοιο με αυτόν της Φλόριντα. Το Ιλλινόις είναι η μόνη πολιτεία που απαγορεύει τη μεταφορά γεμάτου όπλου εκτός σπιτιού. Για την συγκεκριμένη περίπτωση το Εφετείο του Σικάγο, αποφάσισε πως η απαγόρευση του κράτους παραβιάζει τη δεύτερη τροποποίηση του Συντάγματος περί οπλοφορίας.

Τι θα κάνει ο Τραμπ;

Μετά την τραγωδία στο Λας Βέγκας το ερώτημα είναι το τι θα πράξει ο Ντόναλντ Τραμπ που μέχρι τώρα έχει αρκεστεί στο να εκφράσει την βαθύτατη οδύνη του για το περιστατικό. Μάλιστα από τον Λευκό Οίκο λίγες ώρες μετά το μακελειό ειπώθηκε πως είναι πρόωρο να ανοίξει η συζήτηση για την αλλαγή του νομικού καθεστώτος σχετικά με την οπλκοκατοχή.

Εχει μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε τις τοποθετήσεις που έχει κάνει κατά καιρούς ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ:

Αρχικά εξέφρασε την πλήρη στήριξή του στην απαγόρευση των αποκαλούμενων «όπλων επίθεσης», για παράδειγμα μακρύκανες καραμπίνες στρατιωτικού τύπου  και όπλα που πυροβολούν επαναλαμβανόμενα αλλά όχι και στο έλεγχο της οπλοκατοχής. Μάλιστα στο βιβλίο του που κυκλοφόρησε το 2000 με τίτλο «Η Αμερική που αξίζουμε» σημείωνε για το συγκεκριμένο θέμα τα εξής:    «Γενικά είμαι αντίθετος στον έλεγχο της οπλοκατοχής, αλλά στηρίζω την απαγόρευση όπλων επίθεσης και μιας ελάχιστα μεγαλύτερης περιόδου αναμονής για την αγορά ενός όπλου».

Οταν άρχισε την πολιτική του σταδιοδρομία σταμάτησε να κάνει εξαιρέσεις και ως γνήσιος Ρεπουμπλικάνος υπερηφανεύονταν για τα όπλα. Τον Οκτώβριο του 2015, για παράδειγμα, σε ένα ντιμπέιτ του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, είχε αποκαλύψει ότι συχνά κρατούσε όπλα ενώ δήλωνε ότι οι ζώνες απαγόρευσης πυροβόλων όπλων σε χώρους όπως σχολεία, εκκλησίες και στρατιωτικές βάσεις είναι «καταστροφή».

Επίσης έλεγε πως η απάντηση στις τρομοκρατικές επιθέσεις είναι το να έχουν οι πολίτες πυροβόλα όπλα. Μάλιστα για να επιχειρηματολογήσει πάνω σε αυτό ισχυρίζονταν πως αν συνέβαινε κάτι τέτοιος στις τρομοκρατικές επιθέσεις που δέθηκε το Παρίσι ο αριθμός των θυμάτων θα ήταν μικρότερος.

Μετά από όλα τα παραπάνω δεν αποτέλεσε έκπληξη όταν τον Μάιο του 2016 εξασφάλισε τη στήριξη της Εθνικής Ομοσπονδίας Όπλων (ΝRA) στην προεκλογική του εκστρατεία εναντίον της Χίλαρι Κλίντον. Μάλιστα απευθυνόμενος στην πολιτική του αντίπαλο την είχε κατηγορήσει ότι υποστηρίζει τους ελέγχους στην οπλοκατοχή  λέγοντας ότι η δική του υποψηφιότητα προστατεύει τα δικαιώματα των περίπου 55 εκατ. Αμερικανών που κατέχουν όπλα.

Η αποτυχημένη προσπάθεια του Ομπάμα

Η τραγωδία στο Κονέκτικατ όπου ένας 20χρονος άνοιξε πυρ σε δημοτικό σχολείο σκοτώνοντας 20 ανήλικα παιδιά και έξι δασκάλους είχε κάνει τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Μπάτρακ Ομπάμα να προσπαθήσει να περάσει μια νέα διάταξη που προέβλεπε την εξέταση του ιστορικού κάποιου πριν του δοθεί άδεια χρήσης όπλου, αλλά η αμερικανική γερουσία το απέρριψε, αφού 46 γερουσιαστές ψήφισαν κατά του μέτρου.

Γεγονός που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Μια από τις πιο επιθετικές είναι η καμπάνια που δημιούργησε ένα γκρουπ γραφιστών από το Μπρούκλιν. Η καμπάνια που ανέβηκεστην ειδική ιστοσελίδα theydontworkforyou.org παρουσιάζει αρχικά τους έξι δασκάλους που σκοτώθηκαν στο Κονέκτικατ και γράφει «Αυτοί οι δάσκαλοι θυσιάστηκαν για τα παιδιά για τα οποία δούλευαν». Ακολούθως υπάρχει η φωτογραφία των 45 γερουσιαστών που είπαν όχι στο μέτρο με τη λεζάντα «Αυτοί οι γερουσιαστές ψήφισαν κατά της προστασίας των παιδιών για τα οποία δουλεύουν».

Μάλιστα οι γραφίστες είχαν φτιάξει και από μία αφίσα για κάθε γερουσιαστή που δίπλα του έχει ένα παιδί που σκοτώθηκε από χρήση όπλου και αποδίδει την ευθύνη.

Στο τέλος η ιστοσελίδα καταθέτει και την άποψη των δημιουργών της για το λόγο που οι γερουσιαστές καταψήφισαν το μέτρο Ομπάμα. «Αυτοί οι γερουσιαστές δεν δουλεύουν για σένα. Δουλεύουν για την Εθνική Ομοσπονδία Οπλων, που δουλεύει για την βιομηχανία παραγωγής όπλων, της οποία σκοπός είναι να πουλά όσο το δυνατόν περισσότερα όπλα».

Ο Παγκόσμιος χάρτης

Πριν από δύο χρόνια μια ελβετική εταιρία ερευνών σε ζητήματα ελαφριού οπλισμού, Small Arms Survey, έδωσε στη δημοσιότητα έναν χάρτη με τον αριθμό όπλων ανά 100 κατοίκους. Μεταξύ 178 χωρών στην πρώτη θέση βρίσκεται η Αμερική, όπου καταγράφονται 90 όπλα ανά 100 πολίτες. Η χώρα μας καταλαμβάνει την  23η θέση, με 22,5 όπλα/100 κάτοικους. Εντύπωση προκαλεί η δεύτερη θέση, η οποία ανήκει στην Σερβία με 69.7 όπλα, αλλά και η Κύπρος που βρίσκεται στην 5η θέση με 36.1. Αντίθετα η Τουρκία βρίσκεται στην 52η θέση με 12,5 όπλα ανά 100 κατοίκους.

Παλιότερη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών σημειώνει ότι η Αμερική έχει μακράν το μεγαλύτερο πρόβλημα, καθώς το 66% των ανθρωποκτονιών έχουν γίνει με τη χρήση των όπλων.

Οι περιοχές που έχουν το υψηλότερο ποσοστό δολοφονιών στον κόσμο είναι η Βόρεια και η Νότια Αμερική, καθώς και τα νησιά της Καραϊβικής με 16.3 ανά 100.000 ανθρώπους, ενώ ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι 6.2 ανά 100.000, σύμφωνα με την έκθεση.

Πιο επίκαιρο από ποτέ είναι το βραβευμένο με Όσκαρ ντοκιμαντέρ του Μάικλ Μουρ «Bowling for Columbine» εξετάζει το θέμα της οπλοχρησίας και της οπλοκατοχής στις ΗΠΑ, και κατακρίνει τους νόμους που αφήνουν τα όπλα ανεξέλεγκτα.

https://www.youtube.com/watch?time_continue=7&v=SbA5Pejo0eo

Γυρισμένο το 2002 και με βασικό θέμα την τραγωδία στο σχολείο του Columbine το 1999. Αυτός το ντοκιμαντέρ δείχνει πως το να προμηθεύεις ένα ανήλικο παιδί με όπλο είναι το πιο εύκολο πράγμα και οι σφαίρες πωλούνται 70 σεντς στα σούπερ μάρκετ.