Γράφει ο Αθανάσιος Ν. Κωστακόπουλος,

Χειρουργός Ουρολόγος, Διευθυντής Α΄ Ουρολογικής Κλινικής Metropolitan General

Κάθε άνδρας κινδυνεύει από καρκίνο του προστάτη. Προσβάλλει αθλητές και λογιστές, πολιτικούς και ιατρούς, διασημότητες και καθημερινούς ανθρώπους. Στην πραγματικότητα, η περίπτωση του άνδρα που δεν έχει κάποιο φίλο ή συγγενή που πάσχει από την ασθένεια είναι σπάνια.

Οι βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στον κίνδυνο που διατρέχει κάποιος για καρκίνο του προστάτη είναι οι εξής:

Ηλικία

Η ηλικία είναι ο σημαντικότερος παράγοντας πρόβλεψης του κινδύνου. Ο καρκίνος του προστάτη είναι σπάνιος σε άνδρες μικρότερους των 40 ετών και αρκετά ασυνήθης σε άνδρες 40-50 ετών. Πάνω από την ηλικία των 50 ετών όμως, η πιθανότητα εκδήλωσης της νόσου αυξάνει και συνεχίζει να αυξάνει για όλη τη διάρκεια της ζωής. Η επίπτωση του καρκίνου του προστάτη αυξάνει γρηγορότερα με την ηλικία σε σχέση με άλλες σημαντικές κακοήθειες.

Οικογενειακό ιστορικό

Οι επιδημιολόγοι αναφέρουν ότι ο κίνδυνος ανάπτυξης μιας συγκεκριμένης νόσου είναι σχετικός. Υποστηρίζουν, επίσης, ότι όσον αφορά στον καρκίνο του προστάτη, η ύπαρξη συγγενών που πάσχουν από τη νόσο αυξάνει τον κίνδυνο του άνδρα να νοσήσει.

Εθνικότητα

Η επίπτωση του καρκίνου του προστάτη ποικίλλει εκπληκτικά ανά τον κόσμο. Τμήμα της διαφοράς μπορεί να έχει γενετική βάση, όπως το οικογενειακό ιστορικό. Οφείλεται όμως και σε παράγοντες σχετικούς με το περιβάλλον και τον τρόπο ζωής.

Φυλή

Ο καρκίνος του προστάτη είναι συχνότερος στους έγχρωμους, ακόμα και αφού υπολογιστούν η ηλικία, οι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες και η πρόσβαση στην ιατρική φροντίδα και τις εξετάσεις. Οι περισσότερες μελέτες εκτίμησαν πως οι Αφροαμερικανοί διατρέχουν 30% υψηλότερο κίνδυνο σε σχέση με τους Καυκάσιους.

Ορμόνες

Οι ανδρικές φυλετικές ορμόνες (ανδρογόνα), όπως η τεστοστερόνη και η διυδροτεστοστερόνη, προωθούν την ανάπτυξη προστατικών κυττάρων, είτε πρόκειται για καλοήθη είτε για κακοήθη. Ο καρκίνος του προστάτη περιορίζεται με τη λήψη θεραπείας στέρησης ανδρογόνου. Παρόλο, όμως, που τα ανδρογόνα παίζουν σίγουρα μεγάλο ρόλο στον καρκίνο του προστάτη, συχνά άνδρες που πάσχουν από τη νόσο δεν παρουσιάζουν ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα ορμονών. Το θέμα των ορμονών είναι σύνθετο και πρέπει να μελετηθεί περαιτέρω. Προς το παρόν δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί ο κίνδυνος που διατρέχουν οι άνδρες με τη μέτρηση των ορμονικών επιπέδων.

Διατροφή

Είναι ο σημαντικότερος παράγοντας επικινδυνότητας που μπορεί να ελεγχθεί. Ο κυριότερος ένοχος είναι τα κορεσμένα ζωικά λίπη, όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα με πλήρη λιπαρά. Ωστόσο, άλλες τροφές φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο. Οι ντομάτες και άλλα λαχανικά, τα ψάρια, η σόγια, τα δημητριακά ολικής άλεσης, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι είναι στη λίστα των «καλών τροφών». Ενώ η τροφή φαίνεται να αποτελεί την καλύτερη πηγή δυνητικά προστατευτικών θρεπτικών συστατικών, συμπληρώματα σελήνιου και πιθανώς λυκοπένης μπορεί, επίσης, να βοηθούν.

Άσκηση

Η διατροφή και η άσκηση αποτελούν τα θεμέλια για μία υγιεινή ζωή. Στη μελέτη Harvard Alumni Study διαπιστώθηκε ότι οι άνδρες που δουλεύουν με αρκετή ένταση ώστε να καίνε 4.000 θερμίδες την εβδομάδα, διατρέχουν μειωμένο κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη, αλλά χρειάζονται 40 μίλια τρεξίματος ή παρόμοιας άσκησης για να επιτευχθεί ο στόχος.

Όγκος σώματος

Η παχυσαρκία σαφώς αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης καρδιακής νόσου, καθώς και πολλών κακοηθειών. Μία σημαντική μελέτη του 2003 συνέδεσε την παχυσαρκία με τον καρκίνο του προστάτη. Για τους παχύτερους, αυτό συνεπάγεται αύξηση του κινδύνου κατά 34%.

Κάπνισμα

Ο καπνός προκαλεί τόσες πολλές κακοήθειες, που είναι λογικό να είναι ύποπτος και για τον καρκίνο του προστάτη. Τα στοιχεία, όμως, είναι ανάμεικτα. Σε πολλές μελέτες δε, διαπιστώνεται συσχέτιση, ενώ σε άλλες αναφέρεται πως το βαρύ κάπνισμα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ενός άνδρα να πεθάνει από καρκίνο του προστάτη έως 45%.

Κατανάλωση ποτού

Το αλκοόλ έχει ανάμεικτες επιδράσεις στην υγεία. Σε μικρές ποσότητες είναι υγιεινό, σε μεγαλύτερες βλαβερό. Αν και σε μερικές μελέτες αναφέρεται ότι η μεγάλη κατανάλωση ποτού αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη, σε μια μετα-ανάλυση του 2000, 33 δημοσιεύσεων έρευνας, δεν διαπιστώθηκε κάποια επίδραση.

Σεξουαλική δραστηριότητα

Ο προστάτης είναι αναπαραγωγικό όργανο. Η μοναδική του λειτουργία είναι να συνεισφέρει υγρό στο σπέρμα. Σύμφωνα με μία μελέτη του 2001 στην πολιτεία της Ουάσιγκτον, η ύπαρξη πολλών σεξουαλικών συντρόφων συνδεόταν με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος σε άνδρες με τριάντα ή περισσότερες συντρόφους στη διάρκεια της ζωής τους, αλλά και ο μικρός αριθμός συντρόφων, δύο με τέσσερις, φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο. Πρόκειται, όμως, για μόνο μία μελέτη και πρέπει ακόμα να επιβεβαιωθεί.

Ο καλύτερος τρόπος των ιατρών να ανιχνεύσουν τον καρκίνο του προστάτη στο πιο πρώιμο και θεραπεύσιμο στάδιο, είναι να διεξάγουν μία εξέταση αίματος για ειδικό προστατικό αντιγόνο ή μια εξέταση PSA. Αν και είναι λιγότερο αποτελεσματική, η δακτυλική εξέταση από το ορθό μπορεί, επίσης, να βοηθήσει.

Η έγκαιρη πρόγνωση βοηθά, αλλά η πρόληψη είναι ακόμα καλύτερη. Κανείς δεν μπορεί να αλλάξει τους συγγενείς του ή να αλλοιώσει τα γονίδιά του, πόσο μάλλον να σταματήσει τη διαδικασία της γήρανσης. Μπορεί όμως κανείς να κάνει σημαντικές αλλαγές σε άλλα πεδία. Μία καλή διατροφή, όχι μόνο ωφελεί τον προστάτη αλλά προστατεύει και από καρδιακή νόσο, υπέρταση, διαβήτη και παχυσαρκία. Ένας υγιής προστάτης τελικά χρειάζεται και ένα υγιές σώμα γύρω του.

Από το περιοδικό Προστάτης που κυκλοφορεί με τον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής