Η ίδια, μιλώντας στον «Ε.Τ.» της Κυριακής, ομολογεί πως τρεις μήνες μετά τη γέννηση του παιδιού της ακόμα δεν μπορεί να πιστέψει αυτό που έχει συμβεί. «Δεν το πίστευα και δεν το πιστεύω ακόμα. Μου φαινόταν ουτοπικό. Ποτέ δεν περίμενα ότι θα γίνω μητέρα, να σας πω την αλήθεια. Γιατί έχω περάσει πάρα πολλά. Η μεταμόσχευση είναι, ούτως ή άλλως, μία νέα ζωή και είναι σαν να ξαναζώ πραγματικά και να δίνω με τη σειρά μου κι εγώ μία καινούργια ζωή», αναφέρει με συγκίνηση.

Μικρόβιο

Η Ματούλα ήταν ένα υγιές κορίτσι, αθλήτρια και φοιτήτρια στη Γυμναστική Ακαδημία, μέχρι που στα 19 της διαγνώστηκε με καρδιακή ανεπάρκεια, ύστερα από την προσβολή της από μικρόβιο. Με φαρμακευτική αγωγή και απίστευτη δύναμη, κράτησε τον οργανισμό της σε ισορροπία για οκτώ χρόνια. Στα 27 της, όμως, τα πράγματα χειροτέρεψαν. «Μου είπαν ότι πρέπει να μπω σε λίστα για μεταμόσχευση. Μου έβαλαν μηχάνημα υποστήριξης της καρδιάς. Περίμενα 2,5 χρόνια, ήμουν οριακά», αφηγείται η Ματούλα.

Η στιγμή που το πολυπόθητο μόσχευμα βρέθηκε ήταν η αρχή μιας νέας ζωής. Η άτυχη δότρια ήταν μια γυναίκα 35 ετών από την Πελοπόννησο που έπαθε ανεύρυσμα και έμεινε εγκεφαλικά νεκρή. «Ηταν ένα καλό μόσχευμα, συμβατό και δεν έχω αντιμετωπίσει ιδιαίτερα προβλήματα μέχρι σήμερα. Ημουν τυχερή. Δεν υπάρχουν λόγια να περιγράψω την ευγνωμοσύνη μου. Εστειλα ευχαριστήριο γράμμα στους συγγενείς της δότριας, αλλά είναι λίγο…», αναφέρει.

Οταν η Ματούλα σκέφτηκε ότι θέλει να αποκτήσει παιδί, δεν το έκανε παρορμητικά. «Συμβουλεύτηκα τους γιατρούς μου. Σεβόμουν αυτό που μου έχει δοθεί», λέει. Η εγκυμοσύνη, ωστόσο, ήρθε ξαφνικά, αλλά, όταν το έμαθε, ήξερε ότι ήθελε να κρατήσει το μωρό. Η κύηση στη συνέχεια απαιτούσε συνεχή ιατρική παρακολούθηση, «αλλά προχωρούσαμε βήμα βήμα», αφηγείται. Τον Νοέμβριο του 2023, το αγοράκι της γεννήθηκε με καισαρική και το πήραν νωρίτερα, τέλος του 8ου μήνα. «Είμαι πολύ ευτυχισμένη, ακόμη δεν μπορώ να το πιστέψω», λέει η ίδια.

Η γιατρός της Ματούλας στο Ωνάσειο, καρδιολόγος Αγγελική Γκουζιούτα, μιλά για την ιδιαιτερότητα αυτής της περίπτωσης. «Η εγκυμοσύνη σε γυναίκες με μεταμοσχευμένη καρδιά είναι εξαιρετικά σπάνια και υψηλού ρίσκου. Είναι πρωτοφανές αυτό το περιστατικό στα χρονικά και στα διεθνή δεδομένα. Χρειάστηκε εξατομικευμένη ιατρική παρακολούθηση, αλλά και η θέληση της Ματούλας. Και τώρα είμαστε πολύ χαρούμενοι και ευτυχείς. Αν ο ύψιστος στόχος της μεταμόσχευσης καρδιάς είναι η επιστροφή στη ζωή, σκεφτείτε πως αυτό ολοκληρώνεται μέσα από τη μητρότητα», αναφέρει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής η γιατρός.

Ραγδαία αύξηση

Η Ελλάδα έχει καταγράψει μια θεαματική αύξηση στη δωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις τα τελευταία χρόνια και έχει γίνει ένα παράδειγμα προς μίμηση στην Ευρώπη. Από το 2001 έως το 2025, οι αριθμοί δείχνουν μια σταθερή τάση αύξησης. Το 2005, για παράδειγμα, οι αναφερθέντες εγκεφαλικοί θάνατοι έφτασαν τους 227, ενώ οι αξιοποιηθέντες δότες ήταν 89. Αυτή η τάση συνεχίστηκε με διακυμάνσεις, φτάνοντας το 2025 σε 186 αναφερθέντες εγκεφαλικούς θανάτους και 111 αξιοποιηθέντες δότες.

Η Γιούλη Μενουδάκου, προϊσταμένη του Τμήματος Συντονισμού της Μεταμοσχευτικής Διαδικασίας του Ελληνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ), αναφέρει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής: «Η δωρεά οργάνων αυξήθηκε επειδή -μεταξύ άλλων- θεσμοθετήθηκε στην Ελλάδα ο ρόλος του τοπικού συντονιστή μεταμοσχεύσεων, δηλαδή του γιατρού ή του νοσηλευτή του ΕΟΜ που εργάζεται μέσα σε μεγάλα νοσοκομεία και ΜΕΘ και ο ρόλος του είναι να εντοπίζει εγκαίρως ανθρώπους με εγκεφαλικό θάνατο, να μιλάει με τους συγγενείς τους για να πάρει τη συναίνεση και να συντονίζει όλη την πολύπλοκη διαδικασία. Φυσικά, πολύ σημαντική είναι και η ευαισθητοποίηση της επιστημονικής κοινότητας της εντατικής θεραπείας».

Σύμφωνα με την Αγγελική Γκουζιούτα, καρδιολόγο στη Μονάδα Καρδιακής Ανεπάρκειας και Μεταμοσχεύσεων στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο (ΩΚΚ), ο δείκτης δωρεάς οργάνων από 3,6 το 2001 έχει φτάσει στο 10,6 έως το 2024.

«Στο ξεκίνημα της πανδημίας Covid-19 ο δείκτης αυτός ήταν στο 4,4 και πλέον έχει φτάσει στο 10,6. Το 2023 ήταν 8,3. Παλαιότερα υπήρξαν μεγάλες περίοδοι “ανομβρίας”, όπως λέγαμε, δεν είχαμε δηλαδή αναγγελίες δοτών. Τώρα μπορεί μέσα σε μία μέρα να έχουμε περισσότερες από μία αναγγελίες δυνητικών δοτών», αναφέρει.

Καινοτομία

Μία από τις μεγαλύτερες καινοτομίες που αναμένεται να αναβαθμίσουν τις μεταμοσχεύσεις στην Ελλάδα είναι η λειτουργία του νέου Ωνασείου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου, το οποίο θα συνεργάζεται στενά με τις υπάρχουσες μονάδες μεταμοσχεύσεων, όπως το Λαϊκό και το Ιπποκράτειο.

«Θα υπάρχουν όλες οι υποδομές για να γίνονται και μεταμοσχεύσεις που δεν γίνονται μέχρι τώρα, όπως οι παιδιατρικές μεταμοσχεύσεις ήπατος που στέλνουμε ετησίως 10-15 παιδάκια στο εξωτερικό. Δηλαδή, θα μπορέσουμε και εγχώρια να εξυπηρετήσουμε περισσότερους ασθενείς μας», αναφέρει η κ. Μενουδάκου.

Η πρόοδος δεν περιορίζεται μόνο στη δωρεά νεφρού και ήπατος. Οι μεταμοσχεύσεις καρδιάς και πνευμόνων, τομέας όπου η χώρα παρουσίαζε σοβαρές ελλείψεις, έχουν αναπτυχθεί ραγδαία.

«Το πρόγραμμα μεταμοσχεύσεων πνεύμονα, που ξεκίνησε μόλις το 2019, έχει ήδη πραγματοποιήσει 12 επιτυχημένες επεμβάσεις, δίνοντας ελπίδα σε ασθενείς που στο παρελθόν αναγκάζονταν να αναζητήσουν λύσεις στη Βιέννη», σημειώνει η κ. Μενουδάκου, ενώ η καρδιολόγος κ. Γκουζιούτα προσθέτει πως τα τελευταία χρόνια και με την πρόοδο της επιστήμης οι γιατροί τολμούν να εντάσσουν στη λίστα προς μεταμόσχευση ασθενείς με περισσότερες συννοσηρότητες, γνωρίζοντας ότι θα χρειαστούν περισσότερα από ένα όργανα, όπως για τη μεταμόσχευση καρδιάς και πνεύμονα.

Παράλληλα, όμως, η Ελλάδα έχει αναπτύξει διακρατικές συνεργασίες, όπως με την Ιταλία, ώστε να αξιοποιούνται πλήρως τα διαθέσιμα μοσχεύματα. «Τώρα έχουμε 111 δότες από αποβιώσαντες και ο στόχος μας είναι οι 200, για να φτάσουμε τον ευρωπαϊκό μέσο όρο», καταλήγει η κ. Μενουδάκου.

ΕΓΓΡΑΦΗ ΜΕ ΕΝΑ «ΚΛΙΚ»

Ηλεκτρονική πλατφόρμα για το Μητρώο Δωρητών

Στο πλαίσιο της αύξησης των δοτών, η Πολιτεία έχει εξαγγείλει και τη δημιουργία μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την εγγραφή δωρητών οργάνων, που αποτελεί ένα σημαντικό βήμα εκσυγχρονισμού του Μητρώου Δωρητών.

Ετσι, κάθε ενήλικος πολίτης άνω των 18 ετών αναμένεται τους επόμενους μήνες να λάβει ένα SMS με σύνδεσμο (link), που θα του δίνει τη δυνατότητα να εγγραφεί άμεσα με ένα απλό «κλικ» ως δωρητής, χωρίς πολύπλοκες διαδικασίες.

«Η μεταστροφή της κοινής γνώμης είναι εμφανής: οι παλαιότεροι φόβοι και αμφιβολίες γύρω από τη δωρεά οργάνων δίνουν τη θέση τους στη συνειδητοποίηση ότι η συμμετοχή στη διαδικασία αυτή μπορεί να σώσει ζωές. Οι Ελληνες, όπως και οι περισσότεροι Ευρωπαίοι πολίτες, τάσσονται υπέρ της δωρεάς οργάνων, κατανοώντας πλέον ότι η εύρεση μοσχεύματος για όσους το χρειάζονται είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δική τους στήριξη σε αυτήν την προσπάθεια», τονίζει η κ. Μενουδάκου.

ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ

Ετοιμο, μέσα στους επόμενους μήνες, το Ωνάσειο Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο

Οι μεταμοσχεύσεις στην Ελλάδα περνούν σε μια νέα εποχή, με σημαντική τη συμβολή στην ώθηση αυτή του Ιδρύματος Ωνάση, που έχει αποτελέσει καταλυτικό παράγοντα για την πρόοδο, μέσα από την εθνική πρωτοβουλία που έχει αναλάβει με τη συνεργασία του Ελληνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) και του Ωνασείου Νοσοκομείου. Μάλιστα, μέσα στους επόμενους μήνες αναμένεται η παράδοση του Ωνασείου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή για τη χώρα.

«Σημαντικό βήμα»

Οπως επισημαίνει μιλώντας στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο κ. Αλέξανδρος Μωρέλλας, υπεύθυνος Προγραμμάτων Υγείας του Ιδρύματος Ωνάση, «ένα από τα πιο άμεσα και σημαντικά βήματα στην αύξηση των μεταμοσχεύσεων στην Ελλάδα ήταν η ανάληψη της μισθοδοσίας 7 συντονιστών μεταμοσχεύσεων, που τοποθετήθηκαν σε ισάριθμα νοσοκομεία της χώρας, σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα τριετούς διάρκειας».

Παράλληλα, το Ιδρυμα ανέθεσε στο London School of Economics και στο Imperial College την εκπόνηση ενός Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου για τη δωρεά οργάνων στην Ελλάδα, υπό την καθοδήγηση των καθηγητών Ηλία Μόσιαλου και Νίκου Παπαλόη. Η μελέτη αυτή αποτέλεσε τη βάση για τη διαμόρφωση του νέου νομοθετικού πλαισίου που ψηφίστηκε τον Μάρτιο του 2023.

Η καμπάνια ευαισθητοποίησης του Ιδρύματος Ωνάση με τον ΕΟΜ «είχε ως αποτέλεσμα, την περίοδο που έπαιξε η καμπάνια και έτρεξε στην τηλεόραση, οι εγγραφές στο Μητρώο Δωρητών Οργάνων του ΕΟΜ να υπερδιπλασιαστούν για όλη τη διάρκεια εκείνη», επισημαίνει ο κ. Μωρέλλας.

Σημαντικό ρόλο, επίσης, όπως λέει, παίζει και η εκπαίδευση, με υποτροφίες για Ελληνες επιστήμονες στη Βιέννη, που συνέβαλαν στην επανέναρξη των μεταμοσχεύσεων πνεύμονα στη χώρα, ενώ τα Transplant Master Classes φέρνουν κοντά επαγγελματίες Υγείας, προωθώντας τη συνεργασία και την ανταλλαγή γνώσης, ενώ δράσεις όπως τα Organmeetings συνεχίζουν να ενημερώνουν το κοινό.