Γράφουν οι: Ιωάννης Ανδρέου*

και Χρήστος Μουρμουρής*

Πλέον, όμως, διαθέτουμε αρκετά «στοιχεία ταυτότητας» του απειλητικού ιού, καθώς και… ευκρινή φωτογραφία του, όπως αυτή λαμβάνεται εργαστηριακά.

Παρά την ψηφιακή μας υπεροπλία, ωστόσο, μέχρι τη στιγμή της συγγραφής αυτού του κειμένου περισσότερα από 5.100.000 επιβεβαιωμένα περιστατικά και 330.000 θάνατοι από τον ιό έχουν καταγραφεί παγκοσμίως.

Οι απεικονιστικές εξετάσεις δεν αρκούν για ασφαλή διάγνωση

Η πλέον αξιόπιστη διάγνωση γίνεται εργαστηριακά, με μοριακό έλεγχο (RT-PCR test). Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων (CDC) των ΗΠΑ, η εργαστηριακή επιβεβαίωση είναι απαραίτητη ακόμα και όταν τα απεικονιστικά ευρήματα από την ακτινογραφία ή την αξονική θώρακος είναι ενδεικτικά λοίμωξης από τον νέο κορονοϊό.

Τα απεικονιστικά ευρήματα των ασθενών με κορονοϊό είναι μη ειδικά και αλληλεπικαλύπτονται με άλλες λοιμώξεις, συμπεριλαμβανόμενης της εποχικής γρίπης, της λοίμωξης από H1N1, SARS και MERS.

Πιο αξιόπιστη η αξονική τομογραφία από μια απλή ακτινογραφία θώρακος

Η απεικονιστική διερεύνηση των ασθενών με κορονοϊό γίνεται με την ακτινογραφία και την αξονική τομογραφία θώρακος, με την αξονική τομογραφία να είναι περισσότερο ευαίσθητη στην ανάδειξη αλλοιώσεων στο αρχικό στάδιο της νόσου (0-4 ημέρες). Επισημαίνεται ωστόσο ότι στα αρχικά στάδια της νόσου το 18% των ασθενών δεν εμφανίζουν παθολογικά ευρήματα.

Τι μπορούν να μας δείξουν οι αξονικές απεικονίσεις του νέου κορονοϊού

Βάσει των μελετών, οι περισσότερες από τις οποίες προέρχονται από την Κίνα, τα κύρια απεικονιστικά ευρήματα στην αξονική θώρακος περιλαμβάνουν αλλοιώσεις που ομοιάζουν με «θαμπό γυαλί», με ή χωρίς συνοδές πυκνώσεις, ή αλλοιώσεις που ομοιάζουν με «πλακόστρωτο». Οι αλλοιώσεις έχουν συνήθως περιφερική κατανομή, είναι αμφοτερόπλευρες (και στους δύο πνεύμονες) και εντοπίζονται κατά προτίμηση στους κάτω πνευμονικούς λοβούς.

4 μεγάλες κατηγορίες ευρημάτων που μπορούν να «φωτογραφηθούν»

Πολύ πρόσφατα η Ακτινολογική Εταιρία Βορείου Αμερικής (RSNA) εξέδωσε σύσταση η οποία υιοθετήθηκε και από το Αμερικανικό Κολέγιο Ακτινολογίας (ACR). Με τη σύσταση αυτή, προτείνεται η ταξινόμηση των απεικονιστικών ευρημάτων των ασθενών με πιθανή λοίμωξη από τον κορονοϊό σε τέσσερεις μεγάλες κατηγορίες:

1. τυπικά ευρήματα
2. ενδιάμεσης πιθανότητας
3. άτυπα
4. αρνητικά ευρήματα για την ύπαρξη πνευμονίας

Επιπλοκές και συμπτώματα καθορίζουν και τις διαγνωστικές εξετάσεις

Οι πιο συχνές επιπλοκές που εμφανίζουν οι ασθενείς που νοσηλεύονται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας είναι το σύνδρομο της οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS), τα καρδιακά συμβάματα, όπως ισχαιμία μυοκαρδίου, οι δευτερογενείς λοιμώξεις, η σήψη, η οξεία νεφρική ανεπάρκεια και η πολυοργανική ανεπάρκεια. Στις περιπτώσεις αυτές -και με βάση πάντοτε τις κλινικές ενδείξεις- μπορεί να χρησιμοποιηθούν και άλλες εξετάσεις, όπως η αξονική αγγειογραφία πνευμονικών αρτηριών.

Αξονική «μάλλον ναι», μαγνητική «μάλλον όχι»

Όσον αφορά στη χρήση της μαγνητικής τομογραφίας σε ασθενείς με πιθανή ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη από τον νέο κορονοϊό, η πιο πρόσφατη σύσταση από το Αμερικανικό Κολέγιο Ακτινολογίας ορίζει ότι θα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί στις απολύτως απαραίτητες.
Αντίθετα, η πιο πρόσφατη ενημέρωση όσον αφορά στο ρόλο της ακτινογραφίας και της αξονικής τομογραφίας αναδεικνύει τις δυο αυτές απεικονιστικές εξετάσεις ως τις πλέον ενδεδειγμένες. Βέβαια, η ενημέρωση αυτή έχει τη μορφή σύστασης, καθώς τα διαθέσιμα δεδομένα είναι ακόμα αριθμητικά ανεπαρκή.

4 κύριες συστάσεις όσον αφορά την απεικόνιση

1. Δεν ενδείκνυται σε ασυμπτωματικούς ή με ήπια συμπτωματολογία ασθενείς, εκτός αν θεωρούνται υψηλού κινδύνου για πιθανή επιδείνωση της νόσου.

2. Ενδείκνυται σε ασθενείς με μέτρια έως σοβαρή συμπτωματολογία από πιθανή λοίμωξη Covid-19, ανεξαρτήτως αποτελέσματος από τα διαγνωστικά τεστ.

3. Ενδείκνυται σε ασθενείς με Covid-19 όταν υπάρχουν σημεία επιδείνωσης της αναπνευστικής τους κατάστασης.

4. Οταν η πρόσβαση σε αξονικό τομογράφο είναι ευχερής, μπορεί να προτιμάται έναντι της ακτινογραφίας, γιατί η μέθοδος αυτή προσφέρει λεπτομερέστερη και ευκρινέστερη δυνατή απεικόνιση των πνευμόνων.

Εκτός όμως από τις κύριες συστάσεις, το Αμερικανικό Κολέγιο Ακτινολογίας εξέδωσε και άλλες δύο, επιπρόσθετες οδηγίες που αφορούν σε ασθενείς που νοσηλεύονται σε ΜΕΘ, αλλά και σε άτομα που πλέον έχουν πάρει εξιτήριο:

1. Οι καθημερινές ακτινογραφίες δεν ενδείκνυνται σε διασωληνωμένους ασθενείς που βρίσκονται σε σταθερή κλινική κατάσταση.

2. Η αξονική τομογραφία ενδείκνυται σε ασθενείς με λειτουργική ανεπάρκεια ή/και υποξαιμία, μετά από ανάρρωση από Covid-19.

Η απεικόνιση δεν αποτελεί «εργαλείο διάγνωσης»

Συνοψίζοντας, η πανδημία του κορονοϊού Covid-19 αποτελεί μια πρωτοφανή υγειονομική κρίση, απειλητική όχι μόνο για την ανθρώπινη ζωή, αλλά και για τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας. Καθημερινά προστίθενται νέες γνώσεις και δεδομένα που αφορούν αυτή τη λοίμωξη. Σε αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον η απεικόνιση πρέπει προς το παρόν να χρησιμοποιείται ως εργαλείο διαχείρισης και όχι διάγνωσης των ασθενών με Covid-19.

*Ο Ιωάννης Ανδρέου είναι Διευθυντής Απεικονιστικών Τμημάτων ΥΓΕΙΑ – ΜΗΤΕΡΑ

*Ο Χρήστος Μουρμουρής είναι Συνεργάτης Τμήματος Αξονικού – Μαγνητικού Τομογράφου & Οστεοπόρωσης ΥΓΕΙΑ – ΜΗΤΕΡΑ

Από το ένθετο ΥΓΕΙΑ που κυκλοφορεί με τον Ελεύθερο Τύπο