Η εποπτεία που θα συνοδεύει τη νέα αυτή περίοδο θα είναι το ίδιο αυστηρή, αν όχι αυστηρότερη, από τη σημερινή. Ακόμη και η καθ’ όλα «φιλική» Ευρωπαϊκή Επιτροπή πίσω από κλειστές πόρτες, διά στόματος αρμόδιων στελεχών της, διαμηνύει το αυτονόητο: «Η Ελλάδα έχει δανειστεί από την Ε.Ε. πολύ περισσότερα χρήματα απ’ όλες τις χώρες με κρίση. Θα έχετε και ελάφρυνση του χρέους σας. Αυτοί που σας δάνεισαν θέλουν να διασφαλίσουν ότι θα πάρουν τα χρήματά τους πίσω», τονίζουν για να προσθέσουν ότι «για το λόγο αυτό η εποπτεία για την Ελλάδα δεν θα είναι όπως των υπολοίπων. Θα σας παρακολουθούν από κοντά».

Η εποπτεία θα διαρκέσει, σε πρώτη φάση, τη δύσκολη τριετία 2019-2022, όταν η Ελλάδα θα συνεχίσει να εφαρμόζει μνημονιακά μέτρα (περικοπή συντάξεων το 2019 και περικοπή αφορολογήτου το 2020), μαζί με τα αντίμετρα, αν βέβαια το ΔΝΤ δεν απαιτήσει την ταυτόχρονη εφαρμογή των δύο μέτρων το 2019.

Στην κατεύθυνση της διασφάλισης της αυστηρής εποπτείας οι αποφάσεις για το χρέος θα εφαρμόζονται σε δόσεις. Για παράδειγμα, εξετάζεται η επιστροφή των περίπου 7 δισ. ευρώ από τα κέρδη των τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα που διακρατούν στα χαρτοφυλάκιά τους (ANFA SNPs) σταδιακά ως μπόνους για την ενίσχυση αναπτυξιακών πολιτικών.

Μια δεύτερη σκέψη είναι o ESM να εξαγοράσει με το αναμενόμενο υπόλοιπο των 27 δισ. από το δάνειο των 86 δισ. ευρώ, που υπέγραψε με την Ελλάδα το 2015, το χρέος ύψους 9 δισ. που έχει η Ελλάδα στο ΔΝΤ. Η σκέψη αυτή θέλει την αντικατάσταση του ακριβού χρέους του ΔΝΤ με το φθηνό από τον ESM να γίνει όχι εφάπαξ αλλά σταδιακά, ανάλογα και πάλι με την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων που θα συμφωνούνται κάθε χρόνο.

Και τα υπόλοιπα στοιχεία της λύσης για το χρέος θα «σπάσουν» σε δόσεις, αν και δεν έχει αποφασιστεί πώς ακριβώς θα γίνει κάτι τέτοιο. Πάντως, στα μέτρα για το χρέος περιλαμβάνεται η επέκταση των δανείων ύψους 131 δισ. ευρώ του EFSF που αρχίζουν να αποπληρώνονται από το 2022 και μετά για 15 χρόνια.

Η εκδοχή του ESM για τη σύνδεση του χρέους με την ανάπτυξη -που θεωρείται ως επικρατέστερη από αυτή της Γαλλίας- αφορά στο κλείδωμα των πληρωμών του δανείων του EFSF σε ένα συγκεκριμένο ποσοστό του ΑΕΠ (αρχικά είχε προταθεί το 0,4% του ΑΕΠ), το οποίο θα ίσχυε αν ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης ήταν περίπου 2% του ΑΕΠ. Πάνω σε αυτό θα υπάρξουν οι εναλλακτικές στις πληρωμές, ανάλογα με τη διακύμανση του ρυθμού ανάπτυξης.

Ολα τα παραπάνω θα συνδεθούν με συγκεκριμένους ετήσιους στόχους μεταρρυθμίσεων εκτός από τους δημοσιονομικούς, που είναι ήδη γνωστοί, αφού η Ελλάδα έχει αναλάβει να επιτυγχάνει σταθερά πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι και το 2022.

Σε διαρθρωτικό επίπεδο η Ελλάδα θα πρέπει να δεσμευτεί εκ των προτέρων σε μια ρήτρα «μη αναστρεψιμότητας» των μεταρρυθμίσεων. Οτι δηλαδή θα απαγορεύεται να αλλάξει χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των θεσμών οτιδήποτε έγινε με μνημονιακό νόμο από το 2010 έως και το 2018. Η ρήτρα αυτή ισχύει σήμερα και θα συνεχίσει να ισχύει τουλάχιστον μέχρι και το 2022. Η ενεργοποίηση θα σημαίνει από αναίρεση μέτρων για το χρέος έως την απαίτηση του συνόλου του δανείου του ESM που θα καταστεί αυτόματα ληξιπρόθεσμο.

ΟΙ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΑ ΑΝΑΛΑΒΕΙ Η ΧΩΡΑ ΣΕ ΜΙΑ ΣΕΙΡΑ ΑΠΟ ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Ασφαλιστική μεταρρύθμιση: Με βάση το νόμο Κατρούγκαλου θα πρέπει να ολοκληρώσει τις θεσμικές αλλαγές (ενοποίηση των ταμείων και του μητρώου του ΕΦΚΑ) και να αποδώσει στους δικαιούχους τις καθυστερούμενες συντάξεις από το 2014, που αναμένεται να κοστίσουν από 1,5 έως 2,5 δισ. ευρώ. Μετά και την περικοπή έως και 18% των παλιών συντάξεων θα πρέπει να αποδεικνύει ότι εξοικονομεί 1% του ΑΕΠ το χρόνο από τη δαπάνη συντάξεων από το 2019 μέχρι και το 2022.

Φορολογικό σύστημα: Παρά την επιτυχία των ποσοτικών στόχων λόγω της υπερφορολόγησης των πάντων συνεχίζει να υπάρχει ποιοτική υστέρηση. Θα πρέπει το ποσοστό της φορολογικής συμμόρφωσης σε όλους τους φόρους -έμμεσους και άμεσους- να αυξηθεί πάνω από το 80%, τη στιγμή που οι φόροι εισοδήματος φυσικών προσώπων κυμαίνονται έως το 76%. Η περικοπή του αφορολόγητου ορίου έχει συμφωνηθεί ότι θα αποδίδει καθαρό δημοσιονομικό όφελος στα δημόσια έσοδα 1% του ΑΕΠ για τα έτη από το 2019 έως και το 2021.

Δημοσιονομική διαχείριση: Στη δημοσιονομική διαχείριση θα πρέπει να ολοκληρωθεί η συγκέντρωση όλων των τραπεζικών διαθεσίμων των δημόσιων οργανισμών σε έναν κοινό λογαριασμό της ΤτΕ ή στις εμπορικές τράπεζες συγκεντρώνοντας αποθεματικά και των ΟΤΑ και των δημόσιων νοσοκομείων και των ασφαλιστικών ταμείων.

Επίσης, θα πρέπει να αναμορφωθεί ο μηχανισμός ελέγχου και αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών στη βάση του ελληνικού και του κυπριακού Ελεγκτικού Συνεδρίου, που λειτουργούν ως ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες υποδεικνύοντας λάθη και παραλείψεις. Οι δανειστές θέλουν να επαναληφθεί η ανασκόπηση δαπανών και τα επόμενα χρόνια. Αυτή έγινε για πρώτη φορά το 2017 και μέρος της εξοικονόμησης δόθηκε για την κάλυψη του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης.

Δαπάνες Υγείας: Οι δαπάνες για φάρμακα και περίθαλψη συνεχίζουν να θεωρούνται… μαύρη τρύπα από τους δανειστές, καθώς τα δημόσια νοσοκομεία συνεχίζουν να αυξάνουν σε σημαντικό ποσοστό τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου. Η καθυστέρηση της υιοθέτησης των γενόσημων φαρμάκων στη θέση των πρωτότυπων σε ποσοστό 40% έχει ήδη χαθεί, τα πλαφόν σε φαρμακευτική δαπάνη, διαγνωστικές εξετάσεις και περίθαλψη ξεπερνιούνται, ενώ οι διαδικασίες επιστροφής (rebate, claw back) καθυστερούν. Και αυτό το θέμα θα είναι στην εξεταστέα ύλη μετά το 2019.

Αλλαγές στην αγορά εργασίας: Θα πρέπει να διατηρηθούν όλες οι ψηφισμένες μεταρρυθμίσεις που ρυθμίζουν τις εργασιακές σχέσεις και συμφωνήθηκαν και ψηφίστηκαν από το 2015 έως και το 2017, με τελευταία προσθήκη το νέο καθεστώς των συλλογικών διαπραγματεύσεων που βρίσκεται ακόμη υπό διαμόρφωση.

Εκκαθάριση των «κόκκινων» δανείων: Οι τράπεζες θα πρέπει να μειώσουν τα ανοίγματά τους κατά 31,1 δισ. ευρώ έως τα τέλη του 2019, φτάνοντας σε απόλυτο αριθμό τα 64,6 δισ. ευρώ από 95,7 δισ. ευρώ στο τέλος του 2017. Στην κατεύθυνση αυτή σκοπεύουν να προχωρήσουν σε νέες επιπλέον πωλήσεις δανείων σε funds, ύψους 4,7 δισ. ευρώ, όπως και σε αύξηση των διαγραφών δανείων κατά 1,2 δισ. ευρώ. Συνεπώς, τα υπόλοιπα 25,2 δισ. ευρώ θα πρέπει να προέλθουν από ανακτήσεις περιουσιακών στοιχείων μέσω πλειστηριασμών και ρυθμίσεων δανείων. Την εξέλιξη αυτή θα παρακολουθούν η ΕΚΤ, η Ε.Ε. και το ΔΝΤ, παράλληλα με την ανεξαρτησία που επέβαλαν στις διοικήσεις των τραπεζών.

Αλλαγές στο Δημόσιο: Ακόμη και αν επιτευχθεί η τοποθέτηση ανεξάρτητων γενικών γραμματέων και γενικών διευθυντών μέχρι τον Ιούνιο -στόχος που δεν θεωρείται εφικτός ούτε από το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης- το θέμα δεν κλείνει. Οι δανειστές θέλουν νέα οργανογράμματα για τα υπουργεία, κυλιόμενη αξιολόγηση, νέα κινητικότητα και -γιατί όχι;- απολύσεις για τους υπεράριθμους. Τούτο με την προσθήκη ότι το νέο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2019-2022 θα πρέπει να διατηρεί το μισθολογικό κονδύλι σταθερά μειούμενο από το 10% του ΑΕΠ σήμερα και να τηρεί το πλαφόν για τους συμβασιούχους.

Ολοκλήρωση Κτηματολογίου: Ο στόχος που έχει τεθεί είναι αρκετά συντηρητικός, αφού προβλέπει ότι θα έχει ολοκληρωθεί περίπου το 29% της κτηματογράφησης σε όλη τη χώρα ως το 2020, από 7,6% σήμερα. Οι δανειστές δείχνουν τεράστιο ενδιαφέρον, αφού η Ελλάδα πληρώνει πρόστιμο για τις καθυστερήσεις. Για το λόγο αυτό η πορεία της κτηματογράφησης θα είναι ένας από τους στόχους για τη μετά το Μνημόνιο εποχή.

Αλλαγές στην αγορά ενέργειας: Μετά την πώληση των τεσσάρων μονάδων της ΔΕΗ θα πρέπει να ιδρυθεί και να λειτουργήσει το χρηματιστήριο ενέργειας. Η ίδια η ΔΕΗ θα πρέπει να αναμορφώσει το θεσμικό πλαίσιο για τους πλειστηριασμούς ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας. Στο πλαίσιο της «ιδιωτικοποίησης» της αγοράς ενέργειας εντάσσονται, εκτός από τη ΔΕΗ και την πώληση του 17% της εταιρίας, οι αποκρατικοποιήσεις σε ΕΛΠΕ, ΔΕΣΦΑ και ΔΕΠΑ, οι οποίες είναι χρονοβόρες αφού κάθε πράξη θα πρέπει να εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή και από την Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού.

Αλλαγές στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών: Η απλοποίηση της αδειοδότησης όλων των κλάδων των επιχειρήσεων, το πλήρες άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων και τα μέτρα διευκόλυνσης της επιχειρηματικότητας είναι από τις πολλές εκκρεμότητες και των τριών Μνημονίων. Δεν είναι στην πρώτη γραμμή, αλλά η Ελλάδα θα παρακολουθείται στενά.

Υποθήκευση της δημόσιας περιουσίας για 99 χρόνια μέσω του Υπερταμείου

 Κατά την έγκριση της δόσης των 5,6 δισ. ευρώ την περασμένη Τρίτη από τον ESM, αποφασίστηκε και η ενεργοποίηση της ρήτρας του Μνημονίου του 2015 ώστε η Ελληνική Εταιρία Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ), το γνωστό Υπερταμείο, να γίνει εταίρος της δανειακής σύμβασης των 86 δισ. με τον ESM βάζοντας στην ουσία υποθήκη όλη τη δημόσια περιουσία για την αποπληρωμή του μέρους του δανείου που θα πάρει τελικά από τα 86 δισ. ευρώ.

Τον Ιούλιο του 2015 είχε συμφωνηθεί με τους δανειστές στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. ότι το Ταμείο θα διαθέτει το 50% των εσόδων του για την αποπληρωμή του χρέους και το 50% για επενδύσεις μέχρι και την εξόφληση του δανείου των 86 δισ. ευρώ. Αυτό εξηγεί εκ των υστέρων και την απόφαση το Ταμείο να έχει διάρκεια ζωής 99 ετών. Η προθεσμία του ενός αιώνα με ισχυρή παρουσία των δανειστών στη λήψη αποφάσεων επιβλήθηκε για να καλύψει την περίοδο αποπληρωμής όχι του 75% αλλά του συνόλου του χρέους προς τον ESM. Παράλληλα το Υπερταμείο, με τα περιουσιακά στοιχεία που θα του μεταβιβαστούν, θα παρέχει εγγυήσεις για την τακτική αποπληρωμή των δόσεων του δανείου προς τον ESM. Με άλλα λόγια, η ΕΕΣΥΠ θα παρέχει εγγύηση για την αποπληρωμή του δανείων με την υποθήκευση των μετοχών των τεσσάρων εμπορικών τραπεζών, των δημόσιων ακινήτων και των δημόσιων συμμετοχών σε κρατικές εταιρίες.

Καθυστέρηση σημαίνει και… τέταρτο Μνημόνιο  

Ολα αυτά στην περίπτωση που η τέταρτη αξιολόγηση θα ολοκληρωθεί πριν από τις 21 Ιουνίου, οι αποφάσεις για το χρέος και την επόμενη μέρα θα ληφθούν μέσα στον Ιούλιο και εφόσον η Ελλάδα ανακοινώσει το επίσημο κλείσιμο του προγράμματος στις 21 Αυγούστου.

Αν όμως επιβεβαιωθούν όσοι πιστεύουν ότι το πρόγραμμα θα καθυστερήσει, τα πράγματα αλλάζουν. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας των αποφάσεων για χρέος και επόμενη μέρα θα καθυστερήσουν ανάλογα και πλέον θα πρέπει από τα εθνικά Κοινοβούλια να εγκριθεί παράταση του προγράμματος.

Και μόνο με την αναγγελία μιας τέτοιας καθυστέρησης θα έχουμε αναστροφή του κλίματος από τις αγορές, οι οποίες θα κλείσουν ξανά τις πόρτες τους για την Ελλάδα.

Μοιραία για τη συνέχεια, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα συνεχίσουν να βοηθούν την Ελλάδα με τα υπόλοιπα του δανείου του ESM, κάτι που θα πρέπει και πάλι να περάσει από εθνικά Κοινοβούλια, με ορατό αυτή τη φορά το ενδεχόμενο να μην εγκρίνουν νέα χρηματοδότηση για την Ελλάδα.

ΤΑΣΟΣ ΔΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

[email protected]

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής 

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]