Οι βασικότερες διατάξεις του ΚΦΕ, που προβλέπουν εκπτώσεις φόρου και απαλλαγές είναι, κατά κατηγορία φορολογουμένων, οι ακόλουθες:

Μισθωτοί-συνταξιούχοι

1) Πρόσθετες εκπτώσεις φόρου λόγω τέκνων: Οι φορολογούμενοι που απέκτησαν το 2016 εισοδήματα από μισθούς ή συντάξεις δικαιούνται ετήσια έκπτωση φόρου χωρίς δικαιολογητικά. Η έκπτωση αυτή μπορεί να φθάσει μέχρι τα 1.900 ευρώ για κάθε άγαμο χωρίς εξαρτώμενα τέκνα, μέχρι τα 1.950 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 1 εξαρτώμενο τέκνο, μέχρι τις 2.000 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 2 εξαρτώμενα τέκνα και μέχρι τις 2.100 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 3 ή περισσότερα εξαρτώμενα τέκνα. Σε κάθε περίπτωση, όσοι μισθωτοί και συνταξιούχοι βαρύνονται με τέκνα δικαιούνται προσαυξημένη έκπτωση φόρου. Για να την κατοχυρώσουν θα πρέπει να δηλώσουν τα στοιχεία των τέκνων τους στον πίνακα 8, στην τελευταία σελίδα του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης. Αμέσως μόλις αναγραφούν στον πίνακα αυτό τα στοιχεία των τέκνων, «ενημερώνεται» και συμπληρώνεται αυτόματα με τον αριθμό των συγκεκριμένων τέκνων ο κωδικός 003 για τον υπόχρεο ή ο κωδικός 004 για τη σύζυγο.

Ως «εξαρτώμενα τέκνα» τα οποία βαρύνουν το φορολογούμενο και του δίνουν το δικαίωμα προσαυξημένης έκπτωσης φόρου θεωρούνται φέτος:

-Τα άγαμα τέκνα που γεννήθηκαν από 1/1/1998 έως 31/12/2016.

-Τα άγαμα τέκνα που γεννήθηκαν από 1/1/1991 και φοιτούν σε σχολές ή σχολεία ή ινστιτούτα επαγγελματικής εκπαίδευσης ή κατάρτισης του εσωτερικού ή του εξωτερικού ή είναι εγγεγραμμένα στα μητρώα ανέργων του ΟΑΕΔ ή υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία.

-Τα άγαμα τέκνα που παρουσιάζουν ποσοστό νοητικής ή σωματικής αναπηρίας τουλάχιστον 67%.

Προϋπόθεση, εξάλλου, για να αναγνωριστούν τα παραπάνω τέκνα ως «εξαρτώμενα» είναι να συνοικούν με το φορολογούμενο και το συνολικό ατομικό ετήσιο φορολογητέο εισόδημά τους κατά το έτος 2016 να μην έχει υπερβεί τις 3.000 ευρώ ή τις 6.000 ευρώ, εφόσον έχουν αναπηρία 67% και άνω.

Οσοι απέκτησαν τέκνο εντός του 2016 απαιτείται να έχουν στη διάθεσή τους τη ληξιαρχική πράξη γέννησης, προκειμένου να την προσκομίσουν εφόσον κληθούν για έλεγχο δικαιολογητικών στην αρμόδια ΔΟΥ.

Οσοι βαρύνονται με τέκνο ανάπηρο τουλάχιστον κατά 67% πρέπει, επίσης, να έχουν στη διάθεσή τους και τη σχετική γνωμάτευση της αρμόδιας υγειονομικής επιτροπής.

2) Μείωση φορολογητέου εισοδήματος λόγω πληρωμής ασφαλίστρων για εξαγορά χρόνου ασφάλισης. Οι ασφαλιστικές εισφορές που κατέβαλαν το 2016 οι μισθωτοί σε ασφαλιστικούς οργανισμούς υποχρεωτικής ασφάλισης για να εξαγοράσουν χρόνο ασφάλισης (π.χ. χρόνο στρατιωτικής θητείας) μειώνουν το φορολογητέο εισόδημα από μισθωτή εργασία. Δηλαδή εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημά τους.

Για να διασφαλίσει τη μείωση αυτή, κάθε μισθωτός θα πρέπει να αναγράψει το ποσό των εισφορών που πλήρωσε για εξαγορά στον κωδικό 351 ή 352 του πίνακα 4Α στην 1η σελίδα του εντύπου Ε1. Οι εισφορές αυτές αποδεικνύονται βάσει των σχετικών βεβαιώσεων ή αποδείξεων που πρέπει να έχουν εκδώσει οι ασφαλιστικοί οργανισμοί και να έχουν στη διάθεσή τους οι φορολογούμενοι για να τις προσκομίσουν, εφόσον χρειαστεί, στη Φορολογική Διοίκηση. Στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να δηλώνεται υποχρεωτικά ο ΑΦΜ του ασφαλιστικού φορέα στον οποίο καταβλήθηκαν οι εισφορές.

3) Μείωση τεκμηρίων διαβίωσης κατά 30% για συνταξιούχους άνω των 65 ετών. Για τους συνταξιούχους, οι οποίοι εντός του 2016 ήταν άνω των 65 ετών, δηλαδή γι’ αυτούς που γεννήθηκαν μέχρι και την 31η-12-1951, προβλέπεται μείωση του ύψους των αντικειμενικών δαπανών ή τεκμηρίων διαβίωσης (για τη χρήση κατοικιών, Ι.Χ. αυτοκινήτων κ.λπ.) κατά 30%.

Δηλαδή το συνολικό τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημά τους το οποίο προκύπτει από την εφαρμογή των τεκμηρίων διαβίωσης λαμβάνεται υπόψη μειωμένο κατά 30% και στον υπολογισμό του φόρου εισοδήματος και στον υπολογισμό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης (από φέτος). Προκειμένου να κατοχυρώσουν το δικαίωμα της σημαντικής αυτής έκπτωσης, η οποία μπορεί να μειώσει σημαντικά τις τελικές φορολογικές επιβαρύνσεις τους, οι συνταξιούχοι άνω των 65 ετών θα πρέπει να συμπληρώσουν τους κωδικούς 013-014 του πίνακα 2 που βρίσκεται στην 1η σελίδα του Ε1.

Ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων ακινήτων

4) Απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος για τα ανείσπρακτα ενοίκια. Τα ποσά των οφειλόμενων ενοικίων τα οποία δεν κατάφερε να εισπράξει εντός του 2016 φορολογούμενος-ιδιοκτήτης εκμισθούμενων ακινήτων δεν θα συνυπολογιστούν στο συνολικό φορολογητέο εισόδημά του και δεν θα επιβαρυνθούν με φόρο εισοδήματος, εφόσον:

• Δηλωθούν σε ξεχωριστό κωδικό και στο έντυπο Ε2 και στο έντυπο Ε1. Συγκεκριμένα, στο Ε2 τα ανείσπρακτα ενοίκια πρέπει να δηλωθούν στη στήλη 16 της πρώτης σελίδας, ενώ στο Ε1 πρέπει να αναγραφούν στους κωδικούς 125-126 του πίνακα 4Δ2 στην 3η σελίδα.

• Εως την προθεσμία υποβολής της δήλωσης, έχει εκδοθεί εις βάρος του ενοικιαστή διαταγή πληρωμής ή διαταγή απόδοσης χρήσης μίσθιου ή δικαστική απόφαση αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων ή έχει ασκηθεί εναντίον του μισθωτή αγωγή αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων. Ο ιδιοκτήτης θα πρέπει, πριν από την υποβολή της δήλωσης, να προσκομίσει στην αρμόδια ΔΟΥ ευκρινή φωτοαντίγραφα των διαταγών, δικαστικών αποφάσεων ή ασκηθεισών αγωγών που κατά περίπτωση υπάρχουν. Ειδικά για την περίπτωση που ο μισθωτής έχει πτωχεύσει αρκεί η προσκόμιση αντιγράφου του πίνακα αναγγελίας χρεών στον οποίο εμφανίζεται η απαίτηση του εκμισθωτή/υπεκμισθωτή.

5) Εκπτωση δαπανών επισκευής, συντήρησης, ανακαίνισης ή άλλων παγίων και λειτουργικών δαπανών. Αναγνωρίζεται αυτόματα έκπτωση 5% επί του ακαθάριστου εισοδήματος από εκμισθώσεις ακινήτων ως συνολικό ποσό ετήσιων δαπανών για επισκευή, συντήρηση, ανακαίνιση ή για άλλες πάγιες και λειτουργικές ανάγκες όσων ακινήτων αποφέρουν φορολογητέο εισόδημα, ανεξάρτητα από το είδος και τη χρήση αυτών. Η έκπτωση υπολογίζεται αυτόματα επί του δηλωθέντος ακαθάριστου εισοδήματος, κατά την εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης, οπότε για την κατοχύρωση δεν απαιτείται η συμπλήρωση κάποιου ποσού στη φορολογική δήλωση ούτε η συγκέντρωση των σχετικών δικαιολογητικών.

6) Εκπτωση δαπανών για γαίες. Οι δαπάνες για γαίες εκπίπτουν σε ποσοστό 10% επί του ακαθάριστου εισοδήματος από εκμίσθωση, υπεκμίσθωση, δωρεάν παραχώρηση και ιδιόχρηση γαιών. Στα ποσά αυτά, τα οποία δηλώνονται στους κωδικούς 159-160 του πίνακα 4Δ2, περιλαμβάνονται οι δαπάνες για αντιπλημμυρικά έργα και έργα αποξήρανσης ελών. Οι δαπάνες αυτές αποδεικνύονται από τα σχετικά παραστατικά παροχής υπηρεσιών που οφείλουν να έχουν εκδώσει οι επιχειρήσεις οι οποίες εκτέλεσαν τα συγκεκριμένα έργα.

7) Εκπτωση αποζημίωσης που καταβλήθηκε σε ενοικιαστή. Από το ακαθάριστο εισόδημα εκμίσθωσης επαγγελματικής στέγης εκπίπτει το ποσό της αποζημίωσης που έχει καταβάλει ο ιδιοκτήτης στον ενοικιαστή για την πρόωρη λύση της επαγγελματικής μίσθωσης. Το ποσό της αποζημίωσης αυτής δηλώνεται στους κωδικούς 163-164 του πίνακα 4Δ2 της φορολογικής δήλωσης. Για την απόδειξη του ποσού της αποζημίωσης που καταβάλλει, βάσει νόμου, ο εκμισθωτής στο μισθωτή για τη λύση της μισθωτικής σχέσης ακινήτου, απαιτείται ο ιδιοκτήτης να έχει κρατήσει τη σχετική απόδειξη καταβολής της αποζημίωσης, την οποία οφείλει να έχει εκδώσει ο ενοικιαστής.

Αγρότες

8) Εκπτωση φόρου έως 1.900-2.100 για τους κατά κύριο επάγγελμα γεωργούς, κτηνοτρόφους, αλιείς. Οι φορολογούμενοι που απέκτησαν το 2016 εισοδήματα από αγροτικές δραστηριότητες και πληρούν τις προϋποθέσεις που προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία για να θεωρηθούν ως «κατ’ επάγγελμα αγρότες (γεωργοί, κτηνοτρόφοι, αλιείς κ.λπ.)» δικαιούνται ετήσια έκπτωση φόρου χωρίς δικαιολογητικά. Η έκπτωση αυτή μπορεί να φθάσει μέχρι τα 1.900 ευρώ για κάθε άγαμο χωρίς εξαρτώμενα τέκνα, μέχρι τα 1.950 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 1 εξαρτώμενο τέκνο, μέχρι τις 2.000 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 2 εξαρτώμενα τέκνα και μέχρι τις 2.100 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 3 ή περισσότερα εξαρτώμενα τέκνα.

Για την κατοχύρωση της έκπτωσης, ο φορολογούμενος με εισοδήματα από αγροτικές δραστηριότητες θα πρέπει, κατ’ αρχάς, να πληροί τις προϋποθέσεις που απαιτούνται από τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 2 του ν. 3874/2010 για το χαρακτηρισμό του ως «κατ’ επάγγελμα αγρότη». Δηλαδή θα πρέπει, αθροιστικά:

• να είναι κάτοχος αγροτικής εκμετάλλευσης,

• να ασχολείται επαγγελματικά με αγροτική δραστηριότητα στην εκμετάλλευσή του τουλάχιστον κατά 30% του συνολικού ετήσιου χρόνου εργασίας του,

• να λαμβάνει από την απασχόλησή του σε αγροτική δραστηριότητα το 50% τουλάχιστον του συνολικού ετήσιου εισοδήματός του,

• να είναι ασφαλισμένος ο ίδιος, καθώς και η αγροτική του εκμετάλλευση, όπου απαιτείται, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία,

• να τηρεί λογιστικά βιβλία, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, έστω κι αν δεν τα ενημερώνει.

Ειδικά ο αλιέας θα πρέπει να είναι κάτοχος ατομικής επαγγελματικής άδειας αλιείας και ιδιοκτήτης, συνιδιοκτήτης, μισθωτής ή συμμετέχει, με οποιονδήποτε τρόπο, στην εκμετάλλευση επαγγελματικού αλιευτικού σκάφους εκτός από σκάφη υπερπόντιας αλιείας ή απασχολείται στην υδατοκαλλιέργεια ως κάτοχος ή μισθωτής υδατοκαλλιεργητικής εκμετάλλευσης. Θα πρέπει επίσης να ασχολείται με μία ή περισσότερες εκ των ανωτέρω δραστηριοτήτων τουλάχιστον κατά 30% του συνολικού ετήσιου χρόνου εργασίας του και να λαμβάνει από την απασχόλησή του αυτή το 50% τουλάχιστον του συνολικού ετήσιου εισοδήματός του.

Σε κάθε περίπτωση, ο χαρακτηρισμός του «κατ’ επάγγελμα αγρότη» προκύπτει από επίσημη ταυτοποίηση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.

Ομως, για να αναγνωριστεί και από σύστημα TAXISnet η ιδιότητα του «κατ’ επάγγελμα αγρότη» και κατ’ επέκταση να διασφαλιστεί το δικαίωμα της έκπτωσης, ο φορολογούμενος αγρότης θα πρέπει να συμπληρώσει τον κωδικό 037 του πίνακα 2, στην 1η σελίδα του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης, ώστε, κατά την εκκαθάρισή της, να ληφθεί υπόψη ότι έχει αυτή την ιδιότητα. Δηλαδή, με τη συμπλήρωση των κωδικών αυτών καταχωρίζεται στο σύστημα ΤΑΧΙSnet ότι ο ασκών αγροτικές δραστηριότητες είναι «κατ’ επάγγελμα αγρότης», σύμφωνα με την επίσημη ταυτοποίηση από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Εφόσον η σύζυγος του φορολογουμένου είναι «κατ’ επάγγελμα» αγρότης, πρέπει να συμπληρώσει τον κωδικό 038, που βρίσκεται δίπλα από τον 037.

Σε κάθε περίπτωση, όσοι κατ’ «επάγγελμα αγρότες» βαρύνονται με τέκνα δικαιούνται προσαυξημένη έκπτωση φόρου, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις που αναλύσαμε παραπάνω για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους.

9) Εκπτωση φόρου για αγρότες-επιχειρηματίες ασφαλισμένους στον ΟΓΑ. Στην περίπτωση που αποκτάται εισόδημα από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία υπάγεται στην ασφάλιση του ΟΓΑ, μαζί με εισόδημα από αγροτική δραστηριότητα, ο φορολογούμενος δικαιούται έκπτωση φόρου έως 1.900-2.100 ευρώ, η οποία όμως υπολογίζεται μόνο επί του φόρου του αγροτικού εισοδήματος.

Για την κατοχύρωση της έκπτωσης αυτής, ο δικαιούχος φορολογούμενος θα πρέπει να συμπληρώσει τον κωδικό 021 του πίνακα 2 στην πρώτη σελίδα του Ε1. Αντίστοιχα, η σύζυγος του φορολογουμένου, αν είναι αυτή δικαιούχος, θα πρέπει να συμπληρώσει τον κωδικό 022, που βρίσκεται δίπλα από τον 021.

10) Εκπτωση δαπανών από το ακαθάριστο αγροτικό εισόδημα. Το φορολογητέο εισόδημα από αγροτική δραστηριότητα υπολογίζεται με έκπτωση (αφαίρεση) ορισμένων δαπανών από τα ακαθάριστα έσοδα, τα οποία προέκυψαν από τις πωλήσεις των αγροτικών προϊόντων ή την παροχή αγροτικών υπηρεσιών. Ειδικότερα, η εφορία αναγνωρίζει για έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα των αγροτών τις παρακάτω κατηγορίες δαπανών, εφόσον αποδεικνύονται με τα κατάλληλα παραστατικά:

• αγορές σπόρων ή νεογνών, λιπασμάτων και φαρμάκων,

• καλλιεργητικές δαπάνες,

• δαπάνες άρδευσης,

• δαπάνες για ημερομίσθια εργατών,

• το κόστος καυσίμων και συντήρησης των αγροτικών μηχανημάτων,

• τους τόκους και τα έξοδα των δανείων που σχετίζονται με την αγροτική εκμετάλλευση,

• τις αποσβέσεις πάγιου εξοπλισμού,

• ασφαλιστικές εισφορές κ.λπ.

Τα παραστατικά που αποδεικνύουν τις δαπάνες αυτές πρέπει ο φορολογούμενος αγρότης να τα έχει συγκεντρώσει και να διαφυλάσσει ώστε να τα προσκομίσει εφόσον του ζητηθούν για έλεγχο.
Για να αναγνωριστεί το κόστος των εργατικών ως εκπιπτόμενη δαπάνη θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι γενικές διατάξεις της εργατικής και της ασφαλιστικής νομοθεσίας. Συνεπώς, το εργόσημο κρίνεται απαραίτητο για τη φορολογική αναγνώριση της δαπάνης των εργατικών.

Ολες οι δαπάνες που εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα των αγροτών πρέπει να δηλωθούν αναλυτικά στο έντυπο Ε3, το οποίο οφείλουν να υποβάλουν όλοι οι φορολογούμενοι οι οποίοι απέκτησαν το 2016 εισοδήματα από αγροτικές δραστηριότητες, πριν προχωρήσουν στην υποβολή του κυρίως εντύπου Ε1.

Γιώργος Παλαιτσάκης
gpalaitsakis@e–typos.com
Από το ένθετο «Φορολογικός Οδηγός» της έντυπης έκδοσης του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής