Γράφει ο Χάρης Αποστολόπουλος

Το EThe Magazine του EleftherosTypos.gr αποφάσισε να πραγματοποιήσει ένα… οδοιπορικό στην εγκαταλελειμμένη βίλα του πασίγνωστου συλλέκτη έργων τέχνης και να σας μεταφέρει την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στο πάλαι ποτέ «παλάτι» της κοσμικής Αθήνας.

Το πρώτο πράγμα που θα αντικρίσει κανείς περπατώντας περιμετρικά το σχεδόν επτά στρεμμάτων κτήμα Ιόλα, είναι η επιβλητική και περίτεχνη δίφυλλη μεταλλική πόρτα με τα αρχικά «Α.Ι.» του ιδιοκτήτη στην κορυφή της. Για περίπου δύο δεκαετίες (1967 – 1985), η σκουριασμένη -πλέον- αυτή πόρτα, άνοιγε για να υποδεχθεί τους εκλεκτούς προσκεκλημένους του αμφιλεγόμενου χορευτή και γκαλερίστα που κατέφθαναν από κάθε γωνιά της Υφηλίου.

Σημαίνουσες προσωπικότητες από το χώρο της πολιτικής, της τέχνης και του επιχειρηματικού κόσμου της Αθήνας, της Νέας Υόρκης και του Παρισιού έρχονταν για να τιμήσουν τον Αλέξανδρο Ιόλα και να μπορέσουν να απολαύσουν από κοντά τη μοναδική του συλλογή από γλυπτά και πίνακες ζωγραφικής. Έργα των Πικάσο, Νταλί, Ντε Κίρικο, Μιρό, Γουόρχολ, Μαγκρίτ, Ερνστ, Φινότι, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Ακριθάκης, Τάκις και δεκάδων άλλων σημαντικών καλλιτεχνών, έδιναν το «παρών» στο ανάκτορο -για τα δεδομένα της Ελλάδας- του Ιόλα. Μάλιστα, υπολογίζεται πως συνολικά στην έπαυλη εκθέτονταν περισσότερα από 11.000 έργα τέχνης!

Ωστόσο, σχεδόν αμέσως μετά το θάνατο του διακεκριμένου συλλέκτη, ο οποίος νικήθηκε από το AIDS το 1987, έσβησε και η λάμψη της περίφημης βίλας του. Οι λεηλασίες, όπως περιγράφουν οι κάτοικοι της περιοχής, γίνονταν η μία μετά την άλλη, μέχρι που οι πίνακες ζωγραφικής έδωσαν τη θέση τους στα γκράφιτι, ενώ τα γλυπτά, τα χαλιά και τα πανάκριβα έπιπλα στα σκουπίδια, τη σκόνη και τα σπασμένα μπουκάλια.

Πράγματι, παρατηρώντας κανείς σήμερα τη μεγάλη αυλή της βίλας του Αλέξανδρου Ιόλα, δεν θα εντοπίσει σχεδόν τίποτα που να παραπέμπει στην προ δεκαετιών αίγλη της. Μόνο ελάχιστα ξεχασμένα γλυπτά, που γλίτωσαν από το πλιάτσικο αλλά όχι από τους βανδαλισμούς ή μερικά κομμάτια μάρμαρο από την Πεντέλη και τη Ραβένα με τα οποία είχε «ντυθεί» το κτήριο αλλά κομματιάστηκαν και ξηλώθηκαν, κείτονται σπασμένα ανάμεσα στα αγριόχορτα.

Η βλάστηση του κήπου του κτίσματος, είναι ιδιαίτερα πυκνή, γεμάτη κυπαρίσσια, πεύκα, ελιές και λεύκες σε συνδυασμό με δάφνες, πουρνάρια και δενδρολίβανο. Αραιά και πού, ξεχωρίζουν κάποια βάθρα που κάποτε φιλοξενούσαν αγάλματα μεγάλων καλλιτεχνών ενώ σε ένα εμφανές μέρος του προαυλίου χώρου, έχουν «επιβιώσει» κάποιες κολώνες δωρικού ρυθμού.

Λίγο παραπέρα δύο μαρμάρινα λιοντάρια, που πιθανότατα αποτελούσαν κάποτε τη βάση ενός εντυπωσιακού τραπεζιού, προκαλούν περιέργεια γύρω από το πώς διέφυγαν της προσοχής κάποιου άρπαγα. Ίσως την επόμενη φορά να μην είναι εκεί.

Ακολουθώντας ένα από τα λιθόστρωτα μονοπάτια του κήπου οδηγείται κανείς κατευθείαν μπροστά στην επιβλητική βίλα. Αξίζει να σημειωθεί πως το κτήριο είναι κτισμένο περίπου 1.5 μέτρο πάνω από την επιφάνεια του οικοπέδου και γι’ αυτό μια ράμπα που υποδέχονταν τον επισκέπτη οδηγεί στην είσοδο. Οι πρώτοι που προϋπαντούν τον επισκέπτη είναι κάτι περίτεχνοι κίονες με έναν λέοντα κι έναν κριό, που είχε φέρει ο Ιόλας από την Ραβέννα της Ιταλίας, οι οποίοι για… καλή τους τύχη στηρίζουν το προστατευτικό στέγαστρο της εισόδου κι έτσι δεν έχουν πέσει θύματα των ληστρικών επιδρομών.

Αυτό που εύκολα παρατηρεί κάποιος, είναι ότι όλα είναι παραβιασμένα και πουθενά δεν υπάρχουν πόρτες ή παραθυρόφυλλα, πόσο δε μάλλον κουρτίνες! Είναι ξεκάθαρο δε δια γυμνού οφθαλμού, πως έχουν αφαιρεθεί μέχρι και τα κουφώματα από τις πόρτες και τα παράθυρα! Οι εσωτερικοί χώροι από τις υπόγειες αποθήκες μέχρι τον πάνω όροφο είναι κατεστραμμένοι ολοσχερώς, ενώ οι τοίχοι στα ατέλειωτα δωμάτια είναι γεμάτοι προχειροφτιαγμένα γκράφιτι, στίχους ή αρχικά ονομάτων γραμμένα με μαρκαδόρους και κενά τελάρα ζωγραφικής.

Το μόνο μήνυμα που είναι γραμμένο στους τοίχους με το οποίο ίσως και να μπορεί κανείς ακόμα και να… συμφωνήσει, είναι η λέξη «αίσχος», η οποία εμφανίζεται συχνά πυκνά σε διάφορα μεγέθη και χρώματα. Λέτε να αναφέρεται στην αδράνεια και την αδιαφορία της Πολιτείας να διαφυλάξει ένα χώρο-ορόσημο της Τέχνης που κατά πολλούς θα έπρεπε να προστατευθεί ώστε να λειτουργήσει ακόμα και ως μουσείο;

https://www.youtube.com/watch?v=5mZdtNxCkH8