Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Σημαντικές εξελίξεις

Αναφερόμενος κυρίως τα τελευταία δύο χρόνια σε πολύ σημαντικές εξελίξεις με προεκτάσεις και επιπτώσεις στην άμυνα και ασφάλεια της χώρας μας, θα περιλάμβανα την περαιτέρω ρωσο-ουκρανική ένταση σε Κριμαία και Μαύρη Θάλασσα, την ισχυροποίηση των τουρκο-ουκρανικών στρατιωτικών δεσμών, τις πολιτικές εξελίξεις στη Μολδαβία, την ενδυνάμωση των στρατιωτικών επαφών των ΗΠΑ με Ρουμανία, Γεωργία, Βουλγαρία και Ουκρανία, την αλλαγή του τοπίου στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ με την επιστροφή της Αγκυρας στον Νότιο Καύκασο και την επικράτηση των Αζέρων επί των Αρμενίων, την επικρατούσα κατάσταση στο Κόσοβο, τις διευρυμένες τουρκο-αλβανικές επαφές, την τεμενοποίηση της Αγίας Σοφίας, την επικρατούσα κατάσταση στη Βόρεια Συρία (ανατολικά και δυτικά του Ευφράτη), τη συνεχιζόμενη στρατιωτική παρουσία της Αγκυρας στο ιρακινό Κουρδιστάν, την επανεκκίνηση του ιρανικού προγράμματος εμπλουτισμού του ουρανίου, τη συνεχή αστάθεια στον κόλπο των πετρελαίων. Ακόμη, την επιστροφή σε μια κανονικότητα των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας και Κατάρ, τον ατελεύτητο και ανεπιτυχή πόλεμο των Σαουδαράβων στην Υεμένη, την τουρκο-σομαλική συνεργασία στον Κόλπο του Αντεν, την παρατηρούμενη εσωτερική αστάθεια της Αιγύπτου και του Σουδάν, την παρουσία υπολογίσιμων τρομοκρατικών δυνάμεων στην υποσαχάριο Αφρική, τον λιβυκό εμφύλιο και την τουρκο-ρωσική εμπλοκή στη Λιβύη, το μεταναστευτικό, τη στασιμότητα στο Κυπριακό, την προκλητική εικόνα της Αγκυρας από το Θρακικό πέλαγος μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο, θέματα ενεργειακά ως και περιφερειακοί – υποπεριφερειακοί ανταγωνισμοί.

Ολα τα ανωτέρω απαιτούν από πλευράς μας ισχυρή διπλωματική παρουσία και κινητικότητα. Ας μη λησμονούμε ότι η Αγκυρα γεωπολιτικά και στρατιωτικά είναι εμπλεκόμενη και παρούσα σε πολλές υποπεριοχές (Λιβύη, Σαχέλ, Βόρεια Συρία, Κουρδιστάν, Σομαλία, Νότιος Καύκασος, Αλβανία, Αφγανιστάν κ.λπ.).

» ΗΠΑ: Προφανώς λόγω της νέας αμερικανικής κυβέρνησης Μπάιντεν-Χάρις σε όλα αυτά τα μέτωπα, αναμένεται να έχουμε δυναμικές εξελίξεις με αναβαθμισμένες τις ΗΠΑ. Μέσα σε αυτό το πολυμορφικό και ομιχλώδες τοπίο, η Ελλάδα -στα όρια του εφικτού- προχώρησε τα τελευταία δύο χρόνια σε μια σειρά υπολογίσιμων πρωτοβουλιών και συνεργασιακών σχέσεων με ορισμένα κράτη της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου (Ισραήλ, Αίγυπτος), καθώς και με αραβικά κράτη, όπως με την αρκετά προχωρημένη στρατιωτική συμφωνία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, και σε στρατιωτικό, εκπαιδευτικό, αεροπορικό πλαίσιο με τη Σαουδική Αραβία.

» Ισραήλ: Η πρόσφατη συμφωνία αερο-εκπαιδευτικού επιπέδου με το Ισραήλ είναι η πιο σημαντική, γιατί είναι ισχυρή και σταθερή χώρα, παρά την πολιτική αδυναμία του που οφείλεται στη μη συνεχή ύπαρξη σταθερών και βιώσιμων κυβερνήσεων συνασπισμού. Αν και δεν μπορεί να αποκλειστεί η επιστροφή της Αγκυρας σε μια ομαλοποίηση σχέσεων με το Ισραήλ, μέσω της συμφωνίας μας για τη συνεκπαίδευση των πληρωμάτων των αεροσκαφών των δύο κρατών στην Καλαμάτα, εκτιμάται ότι είναι μια δυναμική συμφωνία που προσφέρει ευκαιρίες στη χώρα μας. Παράλληλα, οφείλουμε να έχουμε τα μάτια μας ορθάνοικτα για τις λίαν σημαντικές και πονηρές κινήσεις του Ιράν, ως και άλλων παραγόντων στην περιοχή μας…

» Αραβικά κράτη: Τέλος, οι συμφωνίες με τα αραβικά κράτη είναι ενδιαφέρουσες και προσδίδουν «βάθος», αλλά είναι πιο πολύ διπλωματικής και εκπαιδευτικής διάστασης. Και οι τρεις χώρες έχουν τεράστια εσωτερικά και άλλα ζητήματα ανοικτά. Μην περιμένει κάποιος να έρθουν να πολεμήσουν ή να συνδράμουν υπέρ μας, αν τυχόν γίνει κάτι… Η Αίγυπτος είναι εσωτερικά αδύναμη και το καθεστώς Αλ Σίσι μη δημοκρατικό, ενώ η πλειοψηφία του λαού δεν είναι με τη στρατοκρατική ελίτ. Τα Αραβικά Εμιράτα έχουν ανοίξει πολύ τη βεντάλια της εμπλοκής τους σε διάφορα υποπεριφερειακά μέτωπα και χωρίς σημαντικές επιτυχίες. Ενώ η Σαουδική Αραβία μπορεί να έχει υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα, αλλά δεν μπορεί να επικρατήσει εδώ και πέντε χρόνια στον βρόμικο και άδικο πόλεμο της Υεμένης, ανησυχεί πολύ από τις ιρανικές κινήσεις (ειδικά στον πυρηνικό τομέα), ενώ η εσωτερική της ασφάλεια σε μεγάλο βαθμό στηρίζεται σε Πακιστανούς μισθοφόρους. Συνεπώς, και τα τρία καθεστώτα έχουν υπολογίσιμα εσωτερικά ζητήματα και βαθιές αδυναμίες.

Οι κινήσεις μας είναι θετικές, αλλά δεν μπορείς να στηρίζεσαι σε τέτοιες «συμμαχίες». Αυτό που προέχει είναι να συγκεντρώνεις εμπειρίες και γνώσεις. Πάντως, οι ισραηλινό-αραβικές «συμφωνίες του Αβραάμ» με το Μπαχρέιν, το Μαρόκο, το Σουδάν και τα Εμιράτα προσφέρουν ευκαιρίες που μπορούμε να εκμεταλλευτούμε.

Συνεπώς, εισερχόμαστε στο 2021 με ενδιαφέρουσες διμερείς περιφερειακές σχέσεις, με πάντοτε ορατή την τουρκική παρουσία και προκλητικότητα, με ορισμένα αισιόδοξα μηνύματα και πρωτοβουλίες, αλλά και με την ύπαρξη παραμέτρων που ενδέχεται να μας προκαλέσουν προβλήματα.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής