Η κοινότητα της θάλασσας σοκαρίστηκε και κοίταξε τον εαυτό της στον καθρέφτη, για τις ευθύνες, τις παραλείψεις, τα «αυτονόητα» που ξεχάστηκαν. Παρά τις σημαντικές αυξήσεις στα λειτουργικά κόστη της ακτοπλοΐας, η σταθερή αύξηση των επιβατών και η επιστροφή στην «τουριστική» κανονικότητα θα έδιναν κανονικά το σινιάλο ότι η ελληνική ακτοπλοΐα βαδίζει σε μια καλή χρονιά. Και μπορεί τα επιμέρους οικονομικά στοιχεία να είναι σχετικά καλά, ωστόσο το κυρίαρχο αίσθημα εμπειρίας των επιβατών κάνει λόγο για μια κακή χρονιά, που έρχεται να επιβεβαιωθεί με τον χειρότερο τρόπο από την εν ψυχρώ δολοφονία ενός επιβάτη.

Υποστελέχωση στο Λιμενικό

Η σύγχυση που υπάρχει την ώρα της αναχώρησης και του κατάπλου των πλοίων μεταξύ των ανδρών του Λιμενικού Σώματος και των στελεχών των ακτοπλοϊκών εταιριών είναι μεγάλη. Συνήθως οι επιβάτες ακούν ένα δυνατό σφύριγμα και υποδείξεις για το πού πρέπει να περιμένουν και να σταθούν για την επιβίβασή τους χωρίς να ξεχωρίζει κανείς από κανέναν. Τίποτα από όσα συμβαίνουν μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα για την επιβίβαση και την αποβίβαση σε ένα πλοίο δεν είναι αυτονόητο, παρόλο που η ελληνική νομοθεσία έχει προβλέψει αναλυτικά το ποιος είναι υπεύθυνος για τι. Η υποστελέχωση όμως νευραλγικών λιμεναρχείων, οι διπλοβάρδιες και τριπλοβάρδιες τους μήνες αιχμής του καλοκαιριού δημιουργούν μεγάλες ελλείψεις στους ελέγχους που πρέπει να γίνονται στα πλοία, στην παρακολούθηση της τήρησης της νομοθεσίας, με τα στελέχη να εξαντλούνται περισσότερο στα μέτρα τάξης -τα οποία είναι απαραίτητα για να λειτουργούν τα ελληνικά λιμάνια με τις πολύ κακές υποδομές με ασφάλεια-, ωστόσο χάνεται ο πιο ουσιαστικός ελεγκτικός ρόλος τους.

Είναι χαρακτηριστικό πως το μεγαλύτερο και σημαντικότερο λιμεναρχείο της χώρας, το Κεντρικό Λιμεναρχείο Πειραιά, έχει περίπου 80 κενές οργανικές θέσεις. Από τα 414 άτομα που θα έπρεπε να υπηρετούν, στη θέση τους βρίσκονται μόνο 330. Και αν τα νούμερα φαντάζουν υπερβολικά, αρκεί κανείς για να καταλάβει πόσο σημαντική είναι η παρουσία του κάθε λιμενικού σε όλες τις διαδικασίες που ορίζει ο νόμος είναι η απουσία του λιμενικού από τον καταπέλτη του «Blue Horizon» τη στιγμή που πνιγόταν ο Αντώνης. Και, φυσικά, το Λιμενικό, εκτός από υπεύθυνο για τον έλεγχο της τήρησης της φόρτωσης, είναι υπεύθυνο και για τον έλεγχο των σωστικών μέσων ενός πλοίου, την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας, καθώς οι συνεχόμενες βάρδιες και οι πολλές ώρες υπερωριών θέτουν ως αντικειμενικά επικίνδυνα τα στελέχη της ακτοπλοΐας, που σε μια κρίσιμη στιγμή δεν θα μπορούν να καθοδηγήσουν και να φροντίσουν για την ασφάλεια των επιβατών, όπως και για τον αριθμό των επιβατών σε ένα πλοίο, αν ένα πλοίο δηλαδή είναι υπεράριθμο, αν είναι με βάση τα συμφωνημένα η ώρα άφιξης και αναχώρησης και αν το πλοίο δεν «κλέβει» στην ταχύτητά του και αν τηρούνται οι κανόνες υγιεινής και ασφάλειας.

Ελλειμμα σε κανόνες ασφαλείας

Πολλά είναι τα παράπονα και οι καταγγελίες τη φετινή χρονιά για τις συνθήκες που επικράτησαν στα πλοία των εταιριών του κλάδου. Οι σημαντικές καθυστερήσεις στις ώρες αποβίβασης, οι αλλαγές των πλοίων την τελευταία στιγμή με διαφορετικά όμως χαρακτηριστικά, οι εξαντλημένοι εργαζόμενοι λόγω δυσκολιών στην ανεύρεση προσωπικού, οι ιδιαίτερα ακριβοί ναύλοι χωρίς τις αντίστοιχες στοιχειώδεις παροχές έκαναν σε πολλές περιπτώσεις το ταξίδι στους αγαπημένους προορισμούς να μοιάζει με οδύσσεια.

Δεν έλειψαν όμως και οι παραλείψεις σε θέματα ασφάλειας μόνο και μόνο για να μπορέσουν, κυρίως τις 40 ημέρες αυξημένης ακτοπλοϊκής κίνησης, να γίνονται όλα πολύ γρήγορα. Οπως οι ανοιχτές μπουκαπόρτες των πλοίων, που δεν κλείνουν πριν από την αναχώρηση των πλοίων και δεν μπαίνουν και τα ανάλογα πρόστιμα.

Είναι χαρακτηριστική η καταγγελία επιβάτιδας, που αρνήθηκε να επιβιβαστεί από τη Σύρο για τον Πειραιά όταν διαπίστωσε ότι δίπλα της στάθμευσε ένα φορτηγό με ένα «φορτίο, του οποίου το ύψος ήταν μεγαλύτερο από τη μεγαλύτερη πλευρά βάσης του φορτηγού», δηλαδή με τρομερά ασταθές και επικίνδυνο φορτίο. Στις πρώτες της διαμαρτυρίες είδε την άρνηση των λιμενικών να επιβάλουν κυρώσεις και χρειάστηκε να έρθει ανώτερος λιμενικός για να επιβεβαιώσει τον επικίνδυνο χαρακτήρα του φορτίου και, τελικά, να μην ταξιδέψει.

Και αν όλα αυτά φαίνονται πολλά για τα μεγάλα πλοία της ακτοπλοΐας, των μεγάλων εταιριών, το μεγαλύτερο πρόβλημα ασφαλείας φαίνεται πως καταγράφεται στα εκατοντάδες τουριστικά ημερόπλοια. Ενα υποστελεχωμένο λιμεναρχείο τουριστικού νησιού, με τον μεγάλο φόρτο εργασίας τους καλοκαιρινούς μήνες, τις τεράστιες ανάγκες σε συνδρομή μεταφοράς ασθενών, τα ατυχήματα σε σκάφη, τους πνιγμούς στη θάλασσα, σίγουρα δεν προλαβαίνει να διενεργεί και τους αντίστοιχους ελέγχους στα δεκάδες τουριστικά πλοιάρια που δραστηριοποιούνται στα νησιά. Ετσι, παρατηρείται μεγάλη χαλαρότητα στην τήρηση των κανόνων ασφαλείας, όπως στη Σαντορίνη, στη Λευκάδα, στη Νάξο και τη Ζάκυνθο, που εκτελούν ημερήσιες κρουαζιέρες χωρίς να τηρούνται οι κανόνες, δεν υπάρχει ηλεκτρονικό εισιτήριο, οπότε πολύ δύσκολα εντοπίζεται αν είναι υπεράριθμο τις ημέρες αιχμής.

Τα περισσότερα μεγάλης κλίμακας ναυτικά ατυχήματα και δυστυχήματα έχουν ξεκινήσει έπειτα από πρόκληση φωτιάς. «Norman Atlantic», «Ελ. Βενιζέλος» και «Euroferry Olympia» είναι μερικά ονόματα πλοίων που έχουν συνδυαστεί με μεγάλα ναυτικά ατυχήματα. Ειδικά στο τελευταίο είναι χαρακτηριστικό πως όλοι οι νεκροί εντοπίστηκαν στο γκαράζ του πλοίου, ενώ αποτελεί έναν από τους βασικότερους κανόνες ασφαλείας η μη παραμονή κανενός επιβάτη εκεί.

«Γερασμένα» πλοία

Σύμφωνα με ετήσια μελέτη της XRTC για την ελληνική ακτοπλοΐα, η σημερινή κατάσταση της ελληνικής ακτοπλοϊκής αγοράς μπορεί επί της ουσίας να χαρακτηριστεί ως άκρως ανησυχητική, καθώς τα τελευταία χρόνια, και ειδικά την τελευταία πενταετία, τα συσσωρευμένα αρνητικά οικονομικά αποτελέσματα είναι τέτοια που όχι μόνο δεν επιτρέπουν την ανανέωση του στόλου, η οποία είναι επιτακτική όσο ποτέ, αλλά καθιστούν οριακή και την επιβίωση των εταιριών λόγω των διαδοχικών οικονομικών, γεωπολιτικών και υγειονομικών αναταράξεων, εξηγεί η μελέτη.

Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, οι αριθμοί τόσο του περιθωρίου EΒITDA (τα κέρδη μιας εταιρίας προ τόκων, φόρων) όσο και των εσόδων ανά εισιτήριο βαίνουν μειούμενοι. Χαρακτηριστικά, το περιθώριο EΒITDA μεταξύ των ετών 2018 και 2022 κυμαίνεται σταθερά στο 10%. Ωστόσο, για να μπορεί μια εταιρία να είναι σε θέση να προβεί σε επενδυτικό πρόγραμμα ανανέωσης του στόλου θα πρέπει το περιθώριο EΒITDA να κυμαίνεται στα επίπεδα του 25% κατ’ ελάχιστον. Δεδομένου ότι το 86% των ελληνικών ακτοπλοϊκών πλοίων που είναι σήμερα δρομολογημένα είναι άνω των 20 ετών, το έργο της ανανέωσης φαντάζει τιτάνιο. Στην παρούσα φάση της παγκόσμιας ακτοπλοΐας η ανανέωση του στόλου θα πρέπει να πραγματοποιηθεί μέσω νεόκτιστων πλοίων και σε κάθε περίπτωση όχι με μεταχειρισμένα πλοία παλαιάς τεχνολογίας. Ωστόσο, υπάρχει η ανάγκη κάλυψης των περιβαλλοντικών στόχων, η οποία μπορεί να γίνει μέσω της ανανέωσης του ακτοπλοϊκού στόλου.

Σε εξέλιξη η εισαγγελική έρευνα

Σε εξέλιξη βρίσκεται από την Εισαγγελία Πειραιά η απόδοση των ευθυνών για τη δολοφονία του Αντώνη. Μέχρι στιγμής έχουν συλληφθεί τέσσερα μέλη του πληρώματος, ο ύπαρχος, ο οποίος φαίνεται και στο βίντεο ότι σπρώχνει επανειλημμένα τον Αντώνη μέχρι που πέφτει από τον καταπέλτη του πλοίου, ένας λοστρόμος, ο αξιωματικός καταστρώματος και ο πλοίαρχος. Παράλληλα η Εισαγγελία διερευνά και τις ευθύνες του Λιμενικού Σώματος, κυρίως, με την απουσία του λιμενικού από το πόστο του, δηλαδή την παραμονή του κοντά στους καταπέλτες μέχρι να φύγει το πλοίο.

Με εντολή του υπουργού Ναυτιλίας, διεξήχθη ΕΔΕ, η οποία μέσα σε μία μέρα συμπέρανε ότι υπάρχουν ευθύνες σε τέσσερα στελέχη του κεντρικού Λιμεναρχείου, τον διοικητή του Α’ Λιμενικού Τμήματος του Κεντρικού Λιμεναρχείου Πειραιά, τον βοηθό αξιωματικού φυλακής, τον οδηγό υπηρεσίας και τον υπαξιωματικό που είχε βάρδια και υποτίμησε το περιστατικό και ενώ θα έπρεπε να είναι στον καταπέλτη του «Blue Horizon», ήταν στα εκδοτήρια, καθώς, όπως υποστήριξε, είχε ξεσπάσει καβγάς. Εκτός του πειθαρχικού ελέγχου, στον διοικητή του Α’ Λιμενικού Τμήματος, ο υπουργός Ναυτιλίας ζήτησε την απομάκρυνσή του, όπως και την απομάκρυνση του κεντρικού λιμενάρχη Πειραιά -χωρίς να αναφέρεται στην ΕΔΕ-, ενώ έδωσε εντολή για επιστροφή αποσπασμένων στελεχών του Λιμενικού στο υποστελεχωμένο Κεντρικό Λιμεναρχείο.

Ειδήσεις σήμερα