Ξενιτεύτηκε νωρίς

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, πολύ πριν η οικονομική κρίση προκαλέσει τη μαζική φυγή επιστημόνων από την Ελλάδα, ο ηφαιστειολόγος από την Τούμπα είχε ήδη αποφασίσει να ξενιτευτεί, καθώς γνώρισε την Ισπανή σύζυγό του που έγινε αφορμή να ξεκινήσει την… εκρηκτική επαγγελματική του διαδρομή στο εξωτερικό. Εκείνη, άλλωστε, κατάγεται από ένα μικρό νησί, το Ελ Γκέρο, που είναι επίσης ηφαιστειογενές και έχει καταγραφεί σε αυτό μια μικρή υποθαλάσσια έκρηξη πριν από 19 χρόνια. Το ζευγάρι, που έχει αποκτήσει δύο παιδιά, ζει πλέον μόνιμα στην περιοχή Σάντα Κρουθ της Τενερίφης και ο κ. Μελετλίδης δεν κάνει σκέψεις επιστροφής στην Ελλάδα.

«Είμαι μόνιμος δημόσιος υπάλληλος της Ισπανίας, υπάλληλος του Εθνικού Ισπανικού Γεωγραφικού Ινστιτούτου», εξηγεί μιλώντας στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής. Το τελευταίο διάστημα ζει στα διαμερίσματα της ομάδας της ισπανικής Πολιτικής Προστασίας στα Κανάρια Νησιά, μόλις έξι χιλιόμετρα από τον κρατήρα του ηφαιστείου της Λα Πάλμα. «Εφτασα στο νησί μία εβδομάδα πριν από την έκρηξη του ηφαιστείου, το οποίο μελετάμε με τους συναδέλφους μου εδώ και χρόνια και αναμέναμε τις εξελίξεις.

Υπάρχουν στον κόσμο και μεγαλύτερα και μικρότερα ηφαίστεια από αυτό. Εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να το παρακολουθούμε και να ενημερώνουμε τους αρμόδιους φορείς. Λειτουργεί κέντρο επιχειρήσεων του Γεωγραφικού Ινστιτούτου της Ισπανίας και από τη στιγμή που εμείς ειδοποιούμε ότι το ηφαίστειο θα εκραγεί, ενεργοποιείται το σχέδιο Pevolca, έτσι λέγεται εδώ το σχέδιο έκτακτης ανάγκης, ώστε τα αρμόδια υπουργεία των νησιών να αποφασίσουν τα μέτρα που θα τεθούν σε εφαρμογή. Αποφασίζεται, δηλαδή, ποιοι οικισμοί πρέπει να εκκενωθούν και ποιες καλλιέργειες πρέπει να εγκαταλειφθούν», αναφέρει ο κ. Μελετλίδης.

Στην περιοχή, όπως εξηγεί ο Ελληνας επιστήμονας, δεν είναι υποχρεωτική η εκκένωση των σπιτιών, αλλά οι αρμόδιες Αρχές ενημερώνουν για τον κίνδυνο και οι κάτοικοι έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν τη στάση τους.

«Πειθαρχεί ο κόσμος»

«Εδώ πειθαρχεί ο κόσμος στις οδηγίες, παρότι δεν είναι υποχρεωμένος από τον νόμο. Οι κάτοικοι ξέρουν πού ζουν, έχουν αίσθηση του κινδύνου και ακούν ευλαβικά τις Αρχές. Φανταστείτε ότι ένας 80χρονος σήμερα κάτοικος της Λα Πάλμα ζει την έκρηξη του ηφαιστείου για τρίτη φορά, αφού έχει εκραγεί ξανά το 1949 και το 1971. Λειτουργούν παντού δίκτυα επιστημονικής παρακολούθησης και τα ηφαίστεια πάντα προειδοποιούν. Υπάρχουν τρεις άξονες, ώστε να εξελιχθούν όλα ομαλά ύστερα από μια έκρηξη: Οι επιστήμονες που παρακολουθούν, η Πολιτική Προστασία που ενημερώνει και οι άνθρωποι που ακολουθούν τις οδηγίες. Αν αυτοί οι τρεις άξονες λειτουργήσουν σωστά, αποφεύγονται τα χειρότερα. Είναι απόλυτα εξοικειωμένος ο κόσμος με την κατάσταση και την έχει αποδεχθεί, παρότι υφίσταται μεγάλη ταλαιπωρία εγκαταλείποντας τα σπίτια του. Μέσα σε ένα πρωινό έδιωξαν 2.000 άτομα, χωρίς να αποκλείεται ότι κάποιες φορές μπορεί να υπάρξει και λάθος συναγερμός. Σημασία έχει να μην μπουν ανθρώπινες ζωές σε κίνδυνο», σημειώνει ο καταξιωμένος επιστήμονας.

Από την πρώτη έκρηξη στις 19 Σεπτεμβρίου μέχρι σήμερα περισσότεροι από 7.000 άνθρωποι απομακρύνθηκαν από τις εστίες τους, ενώ εκατοντάδες σπίτια και μεγάλες εκτάσεις στη νήσο Λα Πάλμα έχουν αφανιστεί από τη λάβα. Ακόμα και οι επιστήμονες που μελετούν το εντυπωσιακό φυσικό φαινόμενο, πάντως, δεν είναι σε θέση να πουν με βεβαιότητα πόσο θα διαρκέσει η ηφαιστειακή δραστηριότητα.

«Εμείς θα μείνουμε στην περιοχή του ηφαιστείου όσο αυτό εξακολουθεί να είναι ενεργό. Δεν μπορούμε, ωστόσο, να υπολογίσουμε πόσο θα διαρκέσει ή τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον. Μπορούμε μόνο να ενημερώσουμε την Πολιτική Προστασία, για παράδειγμα, ότι αναμένουμε έναν σεισμό πάνω από 4 ρίχτερ. Αυτό όμως δεν είναι πρόγνωση σεισμού, είναι εκτίμηση με βάση τις πιθανότητες», λέει ο κ. Μελετλίδης.

Ηφαιστειακή τέφρα

Θολή είναι η πρόβλεψη και για την ηφαιστειακή τέφρα που καθήλωσε τα αεροσκάφη την περασμένη εβδομάδα, νεκρώνοντας τις αεροπορικές συγκοινωνίες στην περιοχή μέχρι που οι άνεμοι έσπρωξαν τη στάχτη προς τη θάλασσα. «Ούτε η ηφαιστειακή τέφρα μπορούμε να υπολογίσουμε πόσο θα διαρκέσει ή προς τα πού θα την κατευθύνει ο άνεμος. Τα αεροσκάφη, πάντως, δεν καθηλώθηκαν λόγω ορατότητας αλλά λόγω του κινδύνου να μπει η τέφρα στους κινητήρες και να προκαλέσει βλάβη», εξηγεί.

Σημαντικές, πάντως, είναι και οι καταστροφές στις υποδομές, ενώ ήδη η ισπανική κυβέρνηση αποδέσμευσε 300 εκατ. ευρώ για την ανοικοδόμηση του νησιού, η οικονομία του οποίου βασίζεται, κυρίως, στις φυτείες μπανάνας και στον τουρισμό.

ΚΑΜΙΑ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΕΙΣΜΟΥΣ

«Θεωρία ότι συνδέονται μεταξύ τους τα ηφαίστεια»

Ως γνώστης του ηφαιστείου της Σαντορίνης, ο Σταύρος Μελετλίδης ξεκαθαρίζει πως με τα ηφαίστεια δεν συμβαίνει ό,τι με τους σεισμούς που σε κάποιες περιπτώσεις ένα ρήγμα είναι πιθανό να ενεργοποιήσει ένα άλλο. «Είναι θεωρία ότι συνδέονται μεταξύ τους τα ηφαίστεια. Δεν υπάρχει περίπτωση η δραστηριότητα στο Κούμπρε Βιέχα, που βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη, να ενεργοποιήσει την Αίτνα ή ένα άλλο ηφαίστειο. Οσο για τη Σαντορίνη, πρέπει οι άνθρωποι, όπως σας είπα και για την περίπτωση της Λα Πάλμα, να γνωρίζουν πού ζουν. Η Καλντέρα είναι πολύ όμορφη, αλλά θα πρέπει να ξέρουν όσοι μένουν εκεί πώς δημιουργήθηκε, ότι εκεί υπάρχει ένα ηφαίστειο το οποίο μπορεί κάποτε να ξυπνήσει ή μπορεί να μην ξυπνήσει και ποτέ. Η γνώση είναι πολύτιμη».

Στη συνεργασία του Σταύρου Μελετλίδη με το Ινστιτούτο Μελέτης και Παρακολούθησης του Ηφαιστείου της Σαντορίνης αναφέρθηκε με ανάρτηση στα social media ο ηφαιστειολόγος και πρόεδρος του Ινστιτούτου, Γιώργος Βουγιουκαλάκης. «Στην ομάδα παρακολούθησης και εκτίμησης της εξέλιξης του γεγονότος (σ.σ.: της Λα Πάλμα) συμμετέχει και ο δρ ηφαιστειολογίας Σταύρος Μελετλίδης, από τα ιδρυτικά μέλη του ΙΜΠΗΣ και ο πρώτος μόνιμος παρατηρητής στο Ηφαιστειολογικό Παρατηρητήριο Σαντορίνης, που είχε προσληφθεί από το ΙΜΠΗΣ. Ο συνάδελφος υπηρετεί σήμερα στο Εθνικό Γεωγραφικό Ισπανικό Ινστιτούτο. Κατά τη διέγερση του 2011-2012 στη Σαντορίνη, είχε συνδράμει στην εκτίμηση της σοβαρότητας και της εξέλιξής της», ανέφερε ο κ. Βουγιουκαλάκης. Μέχρι σήμερα, πάντως, ο κ. Μελετλίδης συνεχίζει τη συνεργασία του με άλλους Ελληνες επιστήμονες, καθώς μετά την έκρηξη κλιμάκιο υπό τον Ευθύμιο Λέκκα επισκέφθηκε τη νήσο Λα Πάλμα.

H αναδημοσίευση του παραπάνω άρθρου ή μέρους του επιτρέπεται μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το ELEFTHEROSTYPOS.GR με ενεργό σύνδεσμο στην εν λόγω καταχώρηση.