Ανάμεσα στις προτάσεις της ερευνητικής ομάδας του Εργαστηρίου Μελέτης και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών του Πανεπιστημίου Αθηνών, που παρουσιάζει αποκλειστικά ο Ελεύθερος Τύπος, είναι η ανάπτυξη ειδικών χωροταξικών σχεδίων ευαίσθητων περιοχών (π.χ. εκβολές Λήλαντα, Πολιτικά), αλλά και η εφαρμογή τοπικού συστήματος ενημέρωσης-ειδοποίησης μέσω κινητής τηλεφωνίας.
Οπως εξηγεί στον «Ε.Τ.» ο καθηγητής Γεωλογίας και πρόεδρος του ΟΑΣΠ, Ευθύμης Λέκκας, η έκθεση δεν έχει σκοπό να «αποδώσει ευθύνες» αλλά να διαπιστωθεί τι ίσχυε για τις πληγείσες περιοχές και ποιες ενέργειες μπορούν να γίνουν από εδώ και στο εξής προκειμένου να μην έρθουν αντιμέτωπες ξανά με αντίστοιχες τραγωδίες.

Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, η πολύ έντονη βροχόπτωση υψηλής έντασης που σημειώθηκε στην περιοχή της Κεντρικής Εύβοιας και κυρίως στα μεγαλύτερα υψόμετρα γύρω από τη Δίρφη και δυτικά της, αποτελεί την κύρια αιτία των πλημμυρικών φαινομένων. Με βάση τα στοιχεία, η καταιγίδα έμεινε για αρκετές ώρες πάνω από την περιοχή και ανατροφοδοτήθηκε δίνοντας πολύ μεγάλα ποσά βροχόπτωσης.

Τις βραδινές ώρες του Σαββάτου 08/08 και λόγω της επίδρασης με την τοπογραφία αναπτύχθηκαν κοντά στο έδαφος περιοχές έντονων συγκλίσεων ανέμου οι οποίες οδήγησαν στην ανύψωση εξαιρετικά ασταθών αέριων μαζών πάνω από το Βόρειο Αιγαίο.

«Η ισχυρή ροή υγρών αέριων μαζών κάθετα στους ορεινούς όγκους της Ανατολικής Εύβοιας οδήγησε στη μηχανική ανύψωση των ασταθών αέριων μαζών με αποτέλεσμα την απότομη ανωμεταφορά τους. Επιπροσθέτως, η κατανομή των ανέμων καθ’ ύψος ευνόησε τη δημιουργία ελικοειδούς ροής πάνω από την Εύβοια διαμορφώνοντας το κατάλληλο περιβάλλον για την ανάπτυξη πολύωρων και στάσιμων υπερκύτταρων καταιγίδων», επισημαίνεται χαρακτηριστικά.

[fwduvp preset_id=”test” playlist_id=”Test”]

Συγκεκριμένα, η μεγάλη έκταση των φαινομένων προκύπτει αφενός από τη χωρική εξάπλωση της καταιγίδας αλλά και το γεγονός ότι ο μεγάλος όγκος των υδάτων παρελήφθη από δύο λεκάνες απορροής, οι οποίες απορρέουν στον Βόρειο και στον Νότιο Ευβοϊκό σε μεγάλες αποστάσεις από τον πυρήνα της καταιγίδας αλλά και μεταξύ τους. Η μορφολογία των λεκανών ήταν επίσης σημαντική, δεδομένου ότι οι έντονες μορφολογικές κλίσεις τους ενίσχυσαν τον όγκο της απορροής και το ρυθμό της διάβρωσης προκαλώντας κατολισθήσεις και άλλες αστοχίες στα ορεινά.

Αποτέλεσμα αυτού, ο όγκος και η ραγδαιότητα της βροχής να δημιουργήσουν το πρωτοφανές φαινόμενο έντονης αυλάκωσης και χαράδρωσης σε επιφανειακούς γεωλογικούς σχηματισμούς βάθους έως και δύο μέτρων, ακόμα και σε ανώτερα σημεία των λεκανών, εκεί που ξεκινά η επιφανειακή απορροή.
Οσον αφορά την περσινή πυρκαγιά στα Ψαχνά που έκαψε πάνω από 44.000 στρέμματα δασικής και θαμνώδους έκτασης, έπαιξε ρόλο στην πλημμύρα αλλά όχι καθοριστικό. Ειδικότερα, συνετέλεσε στην αύξηση των φερτών υλικών και του όγκου των υδάτων. «Ο ρόλος της όμως περιορίζεται σε ένα μόνο κλάδο της λεκάνης απορροής του Μεσσάπιου (Ψαχνά) και επομένως εκτιμάται ότι έχει περιορισμένο ρόλο στην εκδήλωση των φαινομένων», σημειώνει ο κ. Λέκκας.

Η άναρχη δόμηση και συνολικά οι ανθρώπινες παρεμβάσεις που γίνονταν όλα αυτά τα χρόνια στην Εύβοια μείωσαν τις κρίσιμες διατομές και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ενισχυθούν τα πλημμυρικά φαινόμενα.
«Στην εκβολή του ποταμού Λήλαντα η μορφολογία που απαντάται είναι εκείνη του αλλουβιακού ριπιδίου με αποτέλεσμα ο φυσικός χώρος πλημμύρας να σχηματίζει μια μορφή βεντάλιας από τον οικισμό Λευκαντί έως τον οικισμό Αγιος Νικόλαος. Κατά συνέπεια ο χώρος αυτός πλημμύρισε και πλημμυρίζει σε κάθε πλημμυρική απορροή του ποταμού», διαπιστώνεται στα συμπεράσματα της έκθεσης.
Σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα του ΕΚΠΑ, η περιοχή χρήζει εκπόνησης σχεδίου ολοκληρωμένης διαχείρισης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και άμεσων επεμβάσεων στις λεκάνες απορροής που επλήγησαν. Επιπρόσθετα, η κατασκευή ανασχετικών φραγμάτων ανάλογα με την περίπτωση και την τοποθεσία θα μπορούσε να ανασχέσει τη ροή των υδάτων ενώ παράλληλα θα εξυπηρετούσε άλλες ανάγκες, σχετικές με την ύδρευση και την άρδευση.

Ειδικότερες προτάσεις που θα μπορούσαν να έχουν εφαρμογή στην περιοχή με θετικά αποτελέσματα:
– Ειδικά χωροταξικά-φυσικογεωγραφικά-γεωπεριβαλλοντικά σχέδια ευαίσθητων περιοχών (π.χ. εκβολές Λήλαντα, Πολιτικά), το οποία θα έχουν ως στόχο και τη μείωση των επιπτώσεων από μελλοντικές καταστροφές.

– Πρότυπα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης στις συγκεκριμένες υδρολογικές λεκάνες.
– Ανάπτυξη και πιλοτική εφαρμογή τοπικού συστήματος ενημέρωσης-ειδοποίησης μέσω κινητής τηλεφωνίας.

Ζημιές

Στο μεταξύ, τα κλιμάκια του υπουργείου Υποδομών συνεχίζουν τους ελέγχους για τις ζημιές που υπέστησαν τα κτίρια των περιοχών που επλήγησαν από τη φονική πλημμύρα. Μέχρι την Παρασκευή (14/8) είχαν πραγματοποιηθεί έλεγχοι σε 1730 κτίρια, εκ των οποίων διαπιστώθηκαν με ζημιές τα 1.528. Από αυτά, τα 1.009 είναι κατοικίες, τα 114 επαγγελματικοί χώροι, τα 10 ιεροί ναοί και τα 395 αποθήκες κ.λπ.

Από την έντυπη έκδοση