Ο συνδυασμός αυτός πιθανόν αναγκάσει το κράτος-μέλος της Ε.Ε. να οδηγηθεί σε τρίτες εθνικές εκλογές σε διάστημα λιγότερο από δύο χρόνια, την ώρα που η οικονομία της -σε ένα από τα φτωχότερα κράτη της Ενωσης- δείχνει σημάδια ανάκαμψης έπειτα από σχεδόν οχτώ χρόνια ύφεσης.

Η «Agrokor» ανήκε κατά 95% στον Ιβίτσα Τόντοριτς, ένα μεγιστάνα γνωστό ως «Αφεντικό», ο οποίος ξεκίνησε ως πωλητής λουλουδιών και τώρα ζει σε ένα κάστρο στα προάστια του Ζάγκρεμπ. Η εταιρία του έχει καθοριστική σημασία για την Κροατία. Τα ετήσια έσοδά της ανέρχονται σε περίπου 7 δισ. ευρώ, σχεδόν 15% του ΑΕΠ της χώρας, απασχολεί το 2,5% των εργαζόμενων της χώρας και διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στον τουρισμό, αφού σούπερ μάρκετ της βρίσκονται σε πολλές μικρές πόλεις.

Δεν προξένησε εντύπωση το γεγονός ότι όταν η «Agrokor» βρέθηκε στο χείλος της κατάρρευσης εξαιτίας χρεών, η κεντροδεξιά κυβέρνηση συνασπισμού του πρωθυπουργού, Αντρέι Πλένκοβιτς, πέρασε νόμο που επιτρέπει στο κράτος να διασώσει την εταιρία. Ετσι, ο Τόντορις παραιτήθηκε τον περασμένο μήνα και ανέλαβε μια κυβερνητική ομάδα αντιμετώπισης κρίσεων που ξεκίνησε συμβιβαστικές συνομιλίες με τους πιστωτές.

Η ανάμιξη της κυβέρνησης αποδεικνύει τις στενές σχέσεις της εταιρίας με την πολιτική ελίτ. Αλλωστε, ο υπουργός Οικονομικών, Ζντράβκο Μάριτς, ήταν ο διευθυντής στρατηγικής και αγορών της Agrokor μέχρι τις αρχές του 2016. Ο ίδιος υποστήριξε πως δεν γνώριζε τίποτα για τα οικονομικά προβλήματα της επιχείρησης, ωστόσο, η εμπλοκή του ήταν αρκετή για να πυροδοτήσει μια πολιτική κρίση, με το αντιπολιτευόμενο σοσιαλιστικό κόμμα να θέτει θέμα αξιοπιστίας. Επιπλέον, το μικρότερο κόμμα στο συνασπισμό (Most) απέσυρε την εμπιστοσύνη του στην κυβέρνηση ως αποδοκιμασία για τον Μάριτς, εξέλιξη που οδήγησε τον πρωθυπουργό στη διάλυση της κυβέρνησης και αναζήτηση νέου κυβερνητικού εταίρου, την ώρα που η αντιπολίτευση αδημονεί να αδράξει την ευκαιρία και να πιέσει για νέες πρόωρες εκλογές.

Το πολιτικό χάος ελάχιστα βοηθά στο οικονομικό πρόβλημα της εταιρίας. «Η Agrokor έχει μετατραπεί από τη μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρία σε έναν από τους μεγαλύτερους συστημικούς κινδύνους για την οικονομία της Κροατίας», αναφέρει ο οικονομολόγος της Morgan Stanley, Γιόργκι Ντεγιάνοφ. Αν η εταιρία τελικώς πτωχεύσει, θα παρασύρει στον οικονομικό όλεθρο χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις που την προμηθεύουν, θα στοιχίσει τη δουλειά σε χιλιάδες εργαζόμενους και θα απογοητεύσει τους καταναλωτές που έχουν συνηθίσει συγκεκριμένα προϊόντα και τα προτιμούν, όχι μόνο στην Κροατία αλλά σε όλη τη Βορειοανατολική Ευρώπη (ΠΓΔΜ, Σερβία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Σλοβενία, Ουγγαρία).

Οικονομικοί αναλυτές υποστηρίζουν πως τα αίτια της κατάρρευσης είναι ο τυπικός συνδυασμός απότομης επέκτασης, υπερβολικής χρηματοδότησης, χαμηλών κερδών και μεγάλου κόστους δανεισμού, κάτι που οδήγησε σε έλλειψη ρευστού για την κάλυψη πιστωτικών υποχρεώσεων.

ΑΘΗΝΑ ΣΟΥΤΖΟΥ
[email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου