Τη Δευτέρα, ωστόσο, μια έκρηξη σε συρμό του μετρό στην Αγία Πετρούπολη σκότωσε 11 ανθρώπους και τραυμάτισε περίπου 50. (Φέρεται να εντοπίστηκε ένας δεύτερος εκρηκτικός μηχανισμός σε κοντινό σταθμό, ο οποίος εξουδετερώθηκε). Η επιτροπή ερευνών της Ρωσίας ανέφερε γρήγορα το περιστατικό ως τρομοκρατική επίθεση, με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης σε ολόκληρη τη χώρα να αναφέρουν διάφορες θεωρίες προκειμένου να εξηγήσουν ποιος και γιατί οργάνωσε την επίθεση. Αν και κάποια σενάρια είναι πιο πιθανά από κάποια άλλα, το καθένα έχει τις δικές του επιπτώσεις στο Κρεμλίνο και τη χώρα.

ΟΙ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΕΣ του ρωσικού καναλιού Ενα έριξαν την ιδέα ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι πίσω από την επίθεση βρίσκονται οι ουκρανικές δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων, ίσως σε αντίποινα για την εμπλοκή της Μόσχας στην Ανατολική Ουκρανία. Αυτό, όμως, αποτελεί μια παρατραβηγμένη θεωρία, για την οποία δεν υπάρχουν τα στοιχεία να την υποστηρίξουν. Αβάσιμοι επίσης είναι οι ισχυρισμοί από συνωμοσιολόγους -ιδιαίτερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης- ότι το Κρεμλίνο οργάνωσε την έκρηξη σε μια προσπάθεια να κινητοποιήσει την εσωτερική στήριξη.

ΑΛΛΑ ΜΕΣΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ έδωσαν ποικίλες εξηγήσεις. Σχολιαστής στην κρατική τηλεόραση, για παράδειγμα, είπε τη Δευτέρα το βράδυ ότι η έκρηξη ήταν έργο διαδηλωτών. Τα δύο τελευταία Σαββατοκύριακα, έγιναν μεγάλες διαδηλώσεις κατά της κυβερνητικής διαφθοράς σε πόλεις σε όλη τη Ρωσία. Χιλιάδες Ρώσοι οδηγοί φορτηγών, στο μεταξύ, εμποδίζουν την κυκλοφορία στη χώρα – συμπεριλαμβανομένης και της Αγίας Πετρούπολης- διαμαρτυρόμενοι για την αύξηση των φόρων, ενώ μερικές φορές συγκρούονται με τις δυνάμεις ασφαλείας. Ως απάντηση στην αναταραχή, το Κρεμλίνο πήρε σκληρότερα μέτρα έναντι των διαδηλώσεων, δουλεύοντας για να αποτρέψει την οργάνωσή τους στα social media. Αν η επίθεση αποτελούσε πράγματι πράξη δυσαρεστημένων Ρώσων που καταφεύγουν στην τρομοκρατία για να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους, το Κρεμλίνο θα πρέπει να ασχοληθεί με ένα πρόβλημα που δεν έχει αντιμετωπίσει εδώ και σχεδόν έναν αιώνα. Επιπλέον, η μετάβαση από μια ως επί το πλείστον μη βίαιη διαδήλωση στην τρομοκρατία θα δώσει στη Μόσχα τη δικαιολογία που χρειάζεται για να περάσει ακόμα πιο αυστηρούς νόμους για τον έλεγχο της διάστασης απόψεων και για την παρακολούθηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ιδιαίτερα εν όψει των προεδρικών εκλογών του 2018.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ, ο ρωσικός μιντιακός κολοσσός Interfax ανέφερε ότι ένας άνδρας από την Κεντρική Ασία έκανε την επίθεση. Η θεωρία είναι αληθοφανής. Αλλωστε, οι πέντε πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας έχουν δυσκολευτεί πολύ τα τελευταία χρόνια με τη ριζοσπαστικοποίηση της πολυπληθούς νεολαίας τους και των ανέργων. Εάν η αναφορά αποδειχθεί ακριβής, το συμβάν θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στους περίπου 200.000 μετανάστες της Κεντρικής Ασίας που ζουν νόμιμα ή εργάζονται στη Ρωσία, παράλληλα με τις κατ’ εκτίμηση άλλες 200.000 που βρίσκονται παράνομα σήμερα στη χώρα. Οπως έχουν τα πράγματα, πολλοί Ρώσοι τρέφουν έντονο το αντιμεταναστευτικό συναίσθημα. Σε περίπτωση που οι έρευνες αποκαλύψουν ότι άτομο από την Κεντρική Ασία έκανε την επίθεση στο μετρό, η Μόσχα θα μπορούσε να περιορίσει τη μετανάστευση από την περιοχή, επιδεινώνοντας έτσι τα οικονομικά δεινά της (περιοχής) και, στη συνέχεια, το πρόβλημα της ριζοσπαστικοποίησής της.

ΚΑΘΕΜΙΑ ΑΠΟ αυτές τις θεωρίες συμβολίζει την αναστολή της συμφωνίας στη Ρωσία, όπου μαχητές από την περιοχή του Βόρειου Καυκάσου συνήθως αναλαμβάνουν την ευθύνη για καταστάσεις όπως αυτή. Οι τελευταίες μεγάλες επιθέσεις που τρομοκράτες από την περιοχή πραγματοποίησαν εκτός αυτής σημειώθηκαν το 2013 στο Volgograd, λίγους μήνες πριν από τους ρωσικούς Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στο Σότσι. Τώρα, όμως, αυξάνεται η ανησυχία ότι έπειτα από χρόνια σχετικής ηρεμίας στην περιοχή, η επιδεινούμενη οικονομική κατάσταση της Ρωσίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέα επιθετικότητα στον Καύκασο. Οι δημοκρατίες της Τσετσενίας και του Νταγκεστάν – παραδοσιακά εστίες δράσης των ανταρτών και των μαχητών- έχουν από τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας στη χώρα, παράγοντας που θα μπορούσε να ενθαρρύνει τη ριζοσπαστικοποίηση της τοπικής νεολαίας. Ακόμα κι έτσι, η Μόσχα είναι καλά προετοιμασμένη για να συνεχίσει τον αγώνα κατά της επιθετικότητας στον Βόρειο Καύκασο, επτά χρόνια μετά της κήρυξη της νίκης -πλην όμως κενής νοήματος- στο σκληρό πόλεμο κατά των αυτονομιστών της Τσετσενίας. Μια ανανεωμένη απειλή στην περιοχή του Καυκάσου θα δώσει ώθηση, επίσης, στο επιχείρημα του Κρεμλίνου για ισχυρούς μηχανισμούς ασφάλειας και άμυνας, μέτρα τα οποία υποστηρίζουν πολλοί Ρώσσοι.

ΜΙΑ ΠΟΛΥ πιο ανησυχητική προοπτική για τη Μόσχα είναι ότι οι δράστες ήταν τζιχαντιστές βάσης. Χωρίς να ακολουθούν (υπόκεινται σε) κάποια ηγεσία, οι δράστες αποτελούν ένα νέο και άγνωστο εχθρό για το Κρεμλίνο. Αν και η ρωσική κυβέρνηση έχει λάβει αυστηρότερα μέτρα κατά της διακίνησης μεγάλου μέρους υλικού της ριζοσπαστικής τζιχάντ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν μπορεί να το εξαλείψει εντελώς. Ούτε είναι προετοιμασμένη να αποδεχθεί ότι κάποιοι από τους περίπου 5.000 Ρώσους πολίτες που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, κυρίως από τον Καύκασο, για να πολεμήσουν με το Ισλαμικό Κράτος επιστρέφουν για να συνεχίσουν τον πόλεμο στην πατρίδα τους. Από όλη του την εμπειρία, καταπολεμώντας τα παραδοσιακά εγχώρια δίκτυα τρομοκρατίας, το Κρεμλίνο δεν είναι συνηθισμένο να αντιμετωπίζει παρόμοιες απειλές από το εξωτερικό.

ΕΠΙΠΛΕΟΝ, αν αυτοί που διεξάγουν την έρευνα διαπιστώσουν ότι η επίθεση στην Αγία Πετρούπολη αποτελούσε αντίποινα στις προσπάθειες της Ρωσίας εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία, το Κρεμλίνο μπορεί να πρέπει να επανεξετάσει τη δράση του εκεί. Αρχικά, η Μόσχα ενεπλάκη στη σύγκρουση προκειμένου να αναπτερώσει τον πατριωτισμό του ρωσικού λαού, ενισχύοντας τη στήριξη στην κυβέρνηση. Κατά τη διάρκεια της περσινής χρονιάς, ωστόσο, ο δημόσιος ενθουσιασμός για την εκστρατεία του Κρεμλίνου στη Συρία εξασθένησε. Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι λιγότερο από το ήμισυ του συνόλου των Ρώσων εγκρίνει τη συνέχεια της συμμετοχής της χώρας τους στη Συρία, κάτω από 65%. Πολλοί Ρώσοι, απογοητευμένοι από την οικονομική τους κατάσταση, θα προτιμούσαν το Κρεμλίνο να επικεντρώσει περισσότερο την προσοχή του στα εσωτερικά προβλήματα, παρά στα προβλήματα στο εξωτερικό. Κάποια σημάδια στις πρόσφατες διαδηλώσεις εναντίον της διαφθοράς υπογράμμισαν ευθέως την εν λόγω ανησυχία. Η επίθεση της Δευτέρας στην Αγία Πετρούπολη θα μπορούσε να προσφέρει στους επικριτές ακόμα ένα λόγο, προκειμένου να πιέσουν τους ηγέτες της Ρωσίας να επανεξετάσουν το ρόλο της χώρας στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας.