Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος

Ο Μακρόν φέρεται να παρουσίασε κάποιες προτάσεις και «ιδέες» του σχετικά με την ευρωπαϊκή ασφάλεια, για μία νέα φάση του στρατηγικού διαλόγου, τα όρια των στρατιωτικών ασκήσεων, ως και την εφαρμογή των συμφωνιών του Μίνσκ του 2014-2015 για τα τμήματα της Ανατολικής Ουκρανίας που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των Ρώσων αποσχιστών ανταρτών του Ντονμπάς, ενώ ο αυταρχικός Ρώσος πρόεδρος είπε ότι θα μελετηθούν ορισμένες από τις προτάσεις Μακρόν από τους επιτελείς του και ότι δεν μπορεί να υπάρξει ευρωπαϊκή ασφάλεια, αν δεν υφίσταται ασφάλεια για τη Ρωσία.

Προβληματισμός

Λεπτομέρειες των συζητήσεων δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας, ενώ εντονότατος σκεπτικισμός για τις επαφές Μακρόν-Πούτιν, ως και για το τι διημείφθη, επικρατεί σε αμερικανικούς, βρετανικούς, ως και νατοϊκούς κύκλους. Μάλιστα πηγές της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας στις Βρυξέλλες υπογραμμίζουν ότι ο Πούτιν «προσπαθεί να κερδίζει χρόνο για να έχει όλες τις δυνάμεις του διαθέσιμες για επερχόμενη επιθετική κίνηση κατά της Ουκρανίας. Μάλιστα, ο ίδιος ο γ.γ./ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ κινήθηκε στο ίδιο μήκος κύματος στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε με τον Πολωνό πρόεδρο Αντρέι Ντούντα στο αρχηγείο της Συμμαχίας.

Επίσης, ο Γάλλος πρόεδρος φέρεται να επισήμανε στον ένοικο του Κρεμλίνου ότι «δεν μπορεί να προσπαθείς να οικοδομήσεις μια νέα Ευρωπαϊκή Αρχιτεκτονική Ασφάλειας με το να μην επιτρέπεις σε διάφορα κράτη να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ».

Διπλωματικός μαραθώνιος

Η συνάντηση του Μακρόν με τον Πούτιν ήταν μέρος μιας ξέφρενης διπλωματικής ημέρας υπό τη σκιά ενός πιθανού νέου πολέμου στην Ευρώπη. Ο καγκελάριος της Γερμανίας, Ολαφ Σολτς, την ίδια ημέρα συναντήθηκε με τον Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο, ενώ η υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Αναλένα Μπέρμποκ, βρισκόταν στο Κίεβο μαζί με τους ΥΠΕΞ της Αυστρίας, της Τσεχίας και της Σλοβακίας, διαβεβαιώνοντας την ουκρανική κυβέρνηση για την πλήρη υποστήριξή τους. Από πλευράς Τουρκίας ο προεδρικός μεγαλοσύμβουλος Ιμπραήμ Καλίν διαβλέπει δυσκολίες, τονίζοντας ότι μόνο μία ειρηνευτική πρωτοβουλία μπορεί να αποφύγει τα χειρότερα. Πάντως, ο Στόλτενμπεργκ ευχαρίστησε τον Ερντογάν για την πρόσφατη διαμεσολάβηση μεταξύ Κιέβου και Μόσχας, όπου διεφάνη η υποστήριξη του Τούρκου προέδρου στην Ουκρανία, γεγονός που αναμένεται να περιπλέξει τις σχέσεις λυκοφιλίας Αγκυρας-Μόσχας.

ΗΠΑ-Γερμανία

Στο μεταξύ, οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. διεξήγαγαν επί δύο ημέρες συνομιλίες στην Ουάσιγκτον (σε επίπεδο Μπλίνκεν-Μπορέλ) για το πώς θα διατηρήσουν τη ροή του ενεργειακού εφοδιασμού προς την Ευρώπη, εάν η Ρωσία διακόψει τη ροή φυσικού αέριο, ενώ απέναντι σε επιθετική συμπεριφορά της Μόσχας θα υπάρξουν πάρα πολύ σκληρές προσωπικές και οικονομικές κυρώσεις. Μετά τη συνάντησή τους στον Λευκό Οίκο, ο Μπάιντεν και ο Σολτς παρουσίασαν ένα ενιαίο μέτωπο, απειλώντας με την υιοθέτηση σκληρών πακέτων κυρώσεων σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης.

Για Nord Stream 2

Αλλά ενώ ο Μπάιντεν ήταν ανένδοτος ότι ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream 2 από τη Ρωσία στη Γερμανία θα παραμείνει ανενεργός, ο Σολτς δεν ήταν αρκετά συγκεκριμένος. «Εάν η Ρωσία εισβάλλει (αυτό σημαίνει ότι τανκς ή στρατεύματα θα περάσουν ξανά τα σύνορα της Ουκρανίας), τότε δεν πρόκειται να υπάρξει πλέον Nord Stream 2. Θα δώσουμε ένα τέλος σε αυτό», είπε ο Μπάιντεν. Ο Σολτς είπε ότι οι ΗΠΑ και η Γερμανία θα είναι «απολύτως ενωμένες» ως σύμμαχες χώρες όσον αφορά τις κυρώσεις, αλλά κινήθηκε πάνω σε κάποιας μορφής ασάφεια σχετικά με τον αγωγό. «Είναι μέρος της διαδικασίας να μην αναφερόμαστε στα πάντα δημόσια, γιατί η Ρωσία θα μπορούσε να αντιληφθεί ότι μπορεί να ακολουθήσουν ακόμη περισσότερα», είπε ο Γερμανός καγκελάριος.

Ερωτηθείς σχετικά με την πιθανότητα ο Πούτιν να διατάξει εισβολή στην Ουκρανία, ο Μπάιντεν απάντησε: «Ξέρω ότι είναι σε θέση τώρα και μπορεί να εισβάλει, και έχει την ικανότητα να το κάνει. Τι θα κάνει δεν ξέρω». Ο πρόεδρος των ΗΠΑ είπε ότι θα ήταν «τεράστιο λάθος» για τον Πούτιν να επιτεθεί, αλλά συμβούλεψε τους πολίτες των ΗΠΑ να εγκαταλείψουν την Ουκρανία, λέγοντας: «Δεν θέλω να βρεθούν σε διασταυρούμενα πυρά». Μπάιντεν και Σόλτς αναμένουν πλήρη ενημέρωση από τον Μακρόν.

«Δεν είναι εκεί για… τσάι»

«Ζούμε κατανοώντας την πιο επικίνδυνη στιγμή για την ασφάλεια στην Ευρώπη μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου», είπε ο Μπορέλ, δίνοντας μια νέα εκτίμηση της προκλητικής ρωσικής στρατιωτικής συσσώρευσης περιφερειακά της Ουκρανίας. «Κανείς δεν συγκεντρώνει 140.000 βαριά οπλισμένους στρατιώτες στα σύνορα μιας χώρας, την ίδια στιγμή [αμφισβητώντας] την ανεξαρτησία αυτής της χώρας με τρόπο που σίγουρα αντιπροσωπεύει μια ισχυρότατη και ορατή απειλή», είπε ο Μπορέλ, προσθέτοντας ότι «τα ρωσικά στρατεύματα δεν ήταν εκεί για να πιουν τσάι»(!).

Αναζήτηση νέων δρόμων

Από την πλευρά του ο έμπειρος ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν δήλωσε ότι οι ευρωπαϊκές τιμές του φυσικού αερίου είναι ήδη έξι έως δέκα φορές υψηλότερες από ό,τι ήταν πριν από ένα χρόνο, προσθέτοντας την επιτακτική ανάγκη διαφοροποίησης των προμηθειών ενέργειας (π.χ. από το Κατάρ, την Αλγερία, το Αζερμπαϊτζάν και την Αυστραλία) «Οταν η Ρωσία διέκοψε τις προμήθειες φυσικού αερίου για μια διαμάχη με την Ουκρανία το 2009, άνθρωποι πέθαναν από το κρύο. Και όταν αποτυγχάνουν οι προμήθειες ενέργειας, οι οικονομίες παραπαίουν», δήλωσε ο Αντονι Μπλίνκεν. «Είμαστε αποφασισμένοι να αποτρέψουμε κάτι τέτοιο και να μετριάσουμε τον αντίκτυπο στον ενεργειακό εφοδιασμό και τις τιμές, εάν η Ρωσία επιλέξει να μειώσει τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη περισσότερο από ό,τι έχει ήδη». Οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. προσπαθούν να εξασφαλίσουν παραδόσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) για να έχουν απόθεμα, γιατί η κατάσταση δυσκολεύει πάρα πολύ.

Οικονομικές κυρώσεις

Τέλος, ο πρόεδρος των ΗΠΑ αναφέρθηκε γενικότερα σε αυστηρές οικονομικές κυρώσεις, οι οποίες, σύμφωνα με τους περισσότερους οικονομικούς αναλυτές, θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν το κλείσιμο της Ρωσίας από το SWIFT, δηλαδή το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, μέσω του οποίου πραγματοποιείται η μεγάλη πλειονότητα των διεθνών χρηματοοικονομικών συναλλαγών. Εάν η Ρωσία δεν έχει πρόσβαση στο SWIFT, θα δυσκολευόταν να εισπράξει πληρωμές για τις εξαγωγές της, που είναι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.

Στο πλευρό του Κιέβου

Αναφερόμενος στην υποστήριξη της Γερμανίας στην Ουκρανία, ο Σολτς σημείωσε ότι από το 2014, όταν οι ρωσικές δυνάμεις ηγήθηκαν ενός αυτονομιστικού κινήματος στην Ανατολική Ουκρανία, το Βερολίνο ανέλαβε επικεφαλής των διπλωματικών προσπαθειών για την επίλυση της σύγκρουσης Ουκρανίας-Ρωσίας. Επίσης, έκανε λόγο για τη συμμετοχή της Γερμανίας στο πλαίσιο των τεσσάρων της Νορμανδίας (Γαλλία-Ουκρανία-Ρωσία-Γερμανία), ως και τη συμμετοχή του Βερολίνου στις συνομιλίες μέσω του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ). Ο Σολτς είπε ότι η Γερμανία έχει παράσχει περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια δολάρια σε αναπτυξιακή και οικονομική υποστήριξη στην Ουκρανία όλα αυτά τα χρόνια, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, και θα συνεχίσει να υποστηρίζει οικονομικά το Κίεβο.

Νέο αίτημα από το Κίεβο στο Βερολίνο για στρατιωτική βοήθεια

Η Ουκρανία επέδωσε ένα νέο αναλυτικό κατάλογο των αιτημάτων της ζητώντας από το Βερολίνο στρατιωτική βοήθεια. Η πρεσβεία της Ουκρανίας και το Γραφείο του ακολούθου Αμυνας στο Βερολίνο απηύθυναν αυτό το αίτημα στα υπουργεία Εξωτερικών και Αμυνας αντίστοιχα (είναι διαθέσιμα στον υπογράφοντα). Επικαλούμενο την «πολύ τεταμένη κατάσταση και τις απειλές της ρωσικής επιθετικότητας», το Κίεβο ζητά «άμεση βοήθεια και επείγουσα προμήθεια» για: σύγχρονα συστήματα αεράμυνας μεσαίου βεληνεκούς, συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας, τυφέκια αντι-drone, πυρομαχικά για τα παραπάνω αναφερόμενα όπλα, διόπτρες νυχτερινής όρασης/σκόπευσης, κάμερες παρακολούθησης, ηλεκτρονικά συστήματα παρακολούθησης, καθώς και 100.000 κράνη, ως και ισάριθμα αλεξίσφαιρα γιλέκα για τους εθελοντές της εδαφικής άμυνας (οι ποσότητες που ζητήθηκαν δεν έχουν διαρρεύσει, εκτός από τα κράνη και τα γιλέκα).

Ενίσχυση

Η Ουκρανία έστειλε τα επικαιροποιημένα αιτήματά της στις 5 Φεβρουαρίου για φονικό, ως και μη θανατηφόρο στρατιωτικό εξοπλισμό στη Γερμανία, ενώ σε ορισμένες άλλες χώρες του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) και της Ευρωπαϊκής Ενωσης τα έστειλε τη 2α Φεβρουαρίου. Το Βερολίνο έχει απορρίψει επί εβδομάδες τα προηγούμενα αιτήματα του Κιέβου, επικαλούμενο για τα φονικά όπλα ιδεολογικούς λόγους που είναι «ιδιαίτεροι» στη Γερμανία.

Τα αιτήματα της Ουκρανίας έφεραν στο φως και ορισμένες από τις ελλείψεις εξοπλισμού του ίδιου του γερμανικού στρατού. Σύμφωνα με αναφορές του γερμανικού Τύπου, ο ίδιος ο γερμανικός στρατός δεν διαθέτει σύγχρονα συστήματα αεράμυνας και αρκετούς από τους τύπους πυρομαχικών που ζητά το Κίεβο. Η Ουκρανία είχε εκφράσει από νωρίτερα ενδιαφέρον για την προμήθεια γερμανικών κορβετών, αλλά το ίδιο το γερμανικό ναυτικό έχει ήδη κενά σε τέτοιου είδους σκάφη.

Απαγορευτικό

Η πολιτική εξαγωγών όπλων της Γερμανίας είναι περιοριστική στη θεωρία της, με μεγάλα κενά στην πρακτική της, αλλά είναι απαρέγκλιτα απαγορευτική στην περίπτωση της Ουκρανίας και εμποδίζει, όταν μπορεί, τις μεταφορές όπλων στο Κίεβο από τρίτους. Εκμεταλλευόμενο το δικαίωμα αρνησικυρίας του στο πλαίσιο της Υπηρεσίας Υποστήριξης και Προμηθειών του ΝΑΤΟ, το Βερολίνο μπλόκαρε την προμήθεια 90 τυφεκίων αντισκοπευτικών από τις ΗΠΑ προς την Ουκρανία.

Σε διμερές επίπεδο, η Γερμανία εμποδίζει επί του παρόντος τη διάθεση από την Εσθονία εννέα οβιδοβόλων μεσαίου διαμετρήματος στην Ουκρανία. Αυτά τα όπλα είναι σοβιετικής κληρονομιάς και πέρασαν από την Ανατολική Γερμανία στην επανενωμένη Γερμανία και από εκεί στη Φινλανδία και στην Εσθονία, ενώ απαιτείται η γερμανική άδεια για οποιαδήποτε επανεξαγωγή.

Ιαπωνία

Το Κοινοβούλιο της Ιαπωνίας εξέφρασε χθες τη «σοβαρή ανησυχία» του για την κατάσταση γύρω από την Ουκρανία και επεσήμανε ότι οποιαδήποτε αλλαγή μέσω στρατιωτικής βίας είναι «απαράδεκτη». Η Κάτω Βουλή του ιαπωνικού Κοινοβουλίου ενέκρινε ψήφισμα λέγοντας ότι η χώρα «ανησυχεί σοβαρά για το λαό της Ουκρανίας και ελπίζει να υπάρξει σταθερότητα της χώρας, ως και της περιοχής». Χαρακτήρισε την κατάσταση τεταμένη και αποσταθεροποιημένη λόγω των εξελίξεων περιφερειακά της Ουκρανίας (αναφερόμενη στις ρωσικές ενέργειες). Σημειώνεται ότι μετά την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, το 2014, το Τόκιο έχει επιβάλει κυρώσεις στη Μόσχα.

Η ασφάλεια των κρατών της Βαλτικής και της Ανατολικής Ευρώπης μπορεί να υποστεί πολύ σοβαρά «ρήγματα» αν τα ρωσικά στρατεύματα που συγκεντρώνονται στα σύνορα με την Ουκρανία αρχίσουν να ενσωματώνονται με τα αντίστοιχα λευκορωσικά, δήλωσε η πρωθυπουργός της Λιθουανίας, Ινγκριντα Σιμονίτε. «Αυτή είναι μια στιγμή του 1938 για τη γενιά μας», είπε, και πρόσθεσε ότι «η ουδετερότητα ενισχύει τον καταπιεστή και ποτέ το θύμα». Η Σιμονίτε, η οποία χθες συναντήθηκε με τον Βρετανό πρωθυπουργό, Μπόρις Τζόνσον, στο Λονδίνο είναι μία τις Ευρωπαίες πολιτικούς που πρωτοστατούν στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία αλλά και την Κίνα.

Λευκορώσοι στη Συρία

Τέλος, σε μια κίνηση που εξέπληξε προέβη η Λευκορωσία. Το Μινσκ στέλνει 200 στρατιώτες στη Συρία για να υπηρετήσουν στο πλευρό των ρωσικών δυνάμεων στη χώρα, σύμφωνα με έγγραφο της ρωσικής κυβέρνησης. Ενα προσχέδιο του εγγράφου, το οποίο δεν έχει ακόμη υπογραφεί από τα υπουργεία Εξωτερικών και Αμυνας των δύο κρατών, αναφέρει ότι τα λευκορωσικά στρατεύματα θα συμμετάσχουν σε «ανθρωπιστική βοήθεια» εντός της Συρίας. Η συμφωνία έρχεται χωρίς χρονοδιάγραμμα αποχώρησης και καθορίζει τους όρους με τους οποίους η Μόσχα θα παρέχει υλικοτεχνική υποστήριξη, μεταφορά και εκπαίδευση για την αποστολή.