Σε ένα παιχνίδι που θυμίζει σοβιετική προπαγάνδα, τα ρωσικά μίντια φαίνεται πως έχουν θέσει την Ευρώπη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και τις μυστικές υπηρεσίες στην αναζήτηση της πηγής των ψευδών ειδήσεων που κάνουν το γύρο του κόσμου.

Σε λίγες εβδομάδες, στη Γαλλία, πρόκειται να πραγματοποιηθούν οι πιο αμφίρροπες προεδρικές εκλογές των τελευταίων δεκαετιών. Ο υποψήφιος Εμανουέλ Μακρόν είδε τα δημοσκοπικά ποσοστά του να αυξάνονται πριν από λίγο καιρό και το χτύπημα δεν άργησε να έρθει, αφού κυκλοφόρησε δημοσίευμα που τον χαρακτήριζε «αμερικανικό πράκτορα», αφήνοντας υπονοούμενα ότι είναι ομοφυλόφιλος και απολαμβάνει τη στήριξη ενός πλούσιου γκέι λόμπι.
Το δημοσίευμα ανήρτησε το κρατικό ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Sputnik, με το γενικό γραμματέα του Μακρόν, Ρισάρντ Φεράν, να κατηγορεί ευθέως τα κρατικά δίκτυα (Sputnik, Russia Today) ότι «η καθημερινή δουλειά τους είναι να δημοσιεύουν ψευδείς ειδήσεις».

Η άνοδος του Μακρόν ανέκοψε την πορεία του συντηρητικού Φρανσουά Φιγιόν που έχει αναφερθεί σε θερμότερες σχέσεις με το Κρεμλίνο και τερματισμό των κυρώσεων προς τη Ρωσία. Δεν είναι τυχαίο ότι ρεπορτάζ και δημοσιεύματα των πρακτορείων φέρονται με συμπάθεια στον Φιγιόν και την ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν, που έχει εκφράσει τη στήριξή της στη Ρωσία και τα αντι-ευρωπαϊκά συναισθήματά της.

Αναφορικά με τη Γερμανία, τα ρωσικά δίκτυα δίνουν άπλετο χώρο σε ρεπορτάζ για τα ακροδεξιά και αριστερά κόμματα που επικρίνουν την πολιτική των ανοιχτών συνόρων για τους πρόσφυγες της Γερμανίδας καγκελάριου, Ανγκελα Μέρκελ, με τις γερμανικές μυστικές υπηρεσίες να ανακοινώνουν πέρυσι πως Ρώσοι χάκερ προσπαθούν να επηρεάσουν τις εκλογές του Σεπτεμβρίου.

Παρ’ όλα αυτά, προ ημερών διέρρευσε έκθεση που αποκάλυπτε ότι οι μυστικές υπηρεσίες βρήκαν ελάχιστες αποδείξεις ότι το Κρεμλίνο προσπαθεί να χειραγωγήσει την κοινή γνώμη της χώρας, αφήνοντας όμως ανοιχτό το ενδεχόμενο να χρησιμοποιεί έμμεσους τρόπους για να το πετύχει. Σε κάθε περίπτωση οι Γερμανοί κατάσκοποι είναι πεπεισμένοι ότι η ρωσική κυβέρνηση ενορχηστρώνει εκστρατεία για να αποδυναμώσει τη θέση της Γερμανίας στον υπόλοιπο κόσμο.

Οπως αναφέρει το πρακτορείο Bloomberg σε ρεπορτάζ του, τα ρωσικά μίντια φρόντισαν να αφήσουν το «αποτύπωμά» τους στην Ιταλία και την Ολλανδία. Λίγες εβδομάδες πριν από το ιταλικό δημοψήφισμα τον Δεκέμβριο, το Russia Today κάλυπτε ζωντανά συγκέντρωση στη Ρώμη, που όπως υποστήριζε ήταν περίπου 1,5 εκατομμύριο διαδηλωτές, κατά του πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι. Την αλήθεια ήρθε να αποκαταστήσει η ιταλική «La Stampa», που ανέφερε πως στην πραγματικότητα ήταν υποστηρικτές του. Το ρωσικό δίκτυο υποστήριξε ότι ήταν λάθος παραγωγής, το οποίο διορθώθηκε εντός μίας ώρας, επισημαίνοντας πως δεν είχε στόχο να παραπλανήσει το κοινό.

Στην Ολλανδία, το Sputnik δημοσίευσε πέρυσι βίντεο που φέρεται ότι είχαν γυρίσει Ουκρανοί εξτρεμιστές και απειλούσαν ότι θα επιτεθούν σε Ολλανδούς αν ψηφίσουν «όχι» σε στενότερους δεσμούς μεταξύ Ουκρανίας-Ε.Ε., βίντεο που σύμφωνα με τις Αρχές και τους αναλυτές ήταν ψεύτικο.

Σύμφωνα με την ειδική ομάδα αντιμετώπισης της παραπληροφόρησης της Ε.Ε. «StratCom», η Ρωσία προσπαθεί να επηρεάσει το αποτέλεσμα σημαντικών εκλογικών αναμετρήσεων, όπως έκανε και με τις προεδρικές εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το αρμόδιο όργανο που συστάθηκε το 2015 υποστηρίζει πως «η παραπληροφόρηση είναι μέρος της κρατικής πολιτικής και στρατιωτικό εργαλείο του Κρεμλίνου».

Η Ρωσία απέρριψε οποιαδήποτε κριτική, κάνοντας λόγο για υποκρισία. Ο Πούτιν, αναφερόμενος στο ζήτημα, επεσήμανε πως στόχος των ρωσικών μέσων είναι να βάλουν τέλος στο αγγλο-σαξονικό μονοπώλιο, τονίζοντας ότι τα δυτικά μίντια έχουν μετατραπεί σε όπλο χειραγώγησης της κοινής γνώμης. Στην ίδια γραμμή, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε πως η φήμη που αποκτούν τα ρωσικά δίκτυα είναι ενδεικτικό της επιτυχίας τους.

Επένδυση… προπαγάνδας

Το Sputnik, «μετενσάρκωση» του σοβιετικού Πρακτορείου Ειδήσεων Novosti, λειτουργεί σε δεκάδες γλώσσες, ενώ αντίστοιχα και το Russia Today, είναι ένα πολύγλωσσο δίκτυο -η ρωσική απάντηση στο CNN και το Al Jazeera- το οποίο διευθύνεται από εντεταλμένο του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν.

Το τελευταίο διαθέτει 22 γραφεία σε όλο τον κόσμο και απασχολεί περίπου 1.000 ανθρώπους. Ασχέτως του ρόλου που διαδραματίζουν τα ρωσικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης στις ψευδείς ειδήσεις και την παραπληροφόρηση, είναι ξεκάθαρο πως η ρωσική κυβέρνηση επενδύει στην ενημέρωση. Το 2005, ο προϋπολογισμός χρηματοδότησης του Russia Today ήταν 30 εκατομμύρια δολάρια, ποσό το οποίο φέτος ανέρχεται στα 320 εκατομμύρια δολάρια (!), παρά τις περικοπές που έχει κάνει σε άλλους τομείς. Από το τρέχον μπάτζετ, τα 20 εκατομμύρια δολάρια θα διατεθούν στη δημιουργία γαλλόφωνου καναλιού, το οποίο αναμένεται να λειτουργήσει στο τέλος του έτους, και θα προστεθεί στις αγγλόφωνες, ισπανόφωνες, γερμανόφωνες και αραβόφωνες υπηρεσίες.

Πάντως, σύμφωνα με τους ειδικούς, το αντίκτυπο που έχουν δεν είναι τόσο μεγάλο ώστε να μπορούν να επηρεάσουν την κοινή γνώμη ή να χειραγωγήσουν καταστάσεις. Η καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Duke, Ελεν Μίκιγουιτς, υποστηρίζει πως μόνο το 1% των βίντεο του Russia Today που έχουν ανέβει στο YouTube -όπου η εταιρία υποστηρίζει ότι έχει περισσότερους από 4 δισεκατομμύρια προβολές- έχει πολιτικό περιεχόμενο, επισημαίνοντας ότι το τηλεοπτικό κοινό της είναι μικρό.

ΑΘΗΝΑ ΣΟΥΤΖΟΥ
[email protected]

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής