Επίσης, παρά τις καλύτερες προσπάθειες της Ρωσίας, η CSTO δεν έγινε το ισχυρό «εργαλείο», όπως ήλπιζε η Μόσχα. Συνεχείς ρήξεις μεταξύ των κρατών-μελών εξακολουθούν να περιορίζουν την αποτελεσματικότητα του στρατιωτικού μπλοκ, με το ίδιο το Κρεμλίνο να διστάζει να εμπλακεί σε συγκρούσεις στο εξωτερικό. Η Σύνοδος Κορυφής της 26ης Δεκεμβρίου αποκάλυψε τις βαθιές διαιρέσεις εντός της CSTO, όταν τα μέλη της απέτυχαν, για δεύτερη φορά, να διορίσουν αντικαταστάτη του απερχόμενου γενικού γραμματέα Nikolai Bordyuzha. Αν και ο Bordyuzha είναι πρόθυμος να συνεχίσει στη θέση του μέχρι την επόμενη διάσκεψη της CSTO, τον Απρίλιο, είναι αμφίβολη η προοπτική για επίτευξη συναίνεσης -ή ανεύρεσης κοινού εδάφους για άλλα θέματα- στο μπλοκ μέχρι τότε. Μέχρι να βελτιωθούν η συνοχή και οι δυνατότητες του οργανισμού, η Ρωσία θα αναγκαστεί να στηριχθεί σε άλλα μέσα για την επέκταση του στρατιωτικού αποτυπώματός της και της πολιτικής της επιρροής σε ολόκληρη την Ευρασία.

Η CSTO ξεκίνησε το 1992 ως Συλλογική Συνθήκη Ασφαλείας, μια συμφωνία των νέων ανεξάρτητων κρατών της πρώην Σοβιετικής Ενωσης που, εκείνη την εποχή, σχημάτιζαν την Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών. Η συνθήκη σχεδιάστηκε για να ενθαρρύνει και να διευκολύνει τη συνεργασία στην ασφάλεια μεταξύ των υπογραφόντων: Μια επίθεση εναντίον ενός μέλους σήμαινε επίθεση εναντίον όλων και στα δύο πρώτα χρόνια το μπλοκ συμπεριέλαβε τη Ρωσία, τη Λευκορωσία, τη Γεωργία, την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν. Το 1999, τρία μέλη -το Ουζμπεκιστάν, η Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν- αποσύρθηκαν από το μπλοκ, αρχίζοντας να αποστασιοποιούνται από τη Ρωσία.

ΑΚΟΜΑ ΚΙ ΕΤΣΙ, η Μόσχα έπρεπε να δει το μπλοκ ως όχημα απόκτησης επιρροής στους γείτονές της, ιδίως όσο η διεθνής παρουσία της Ρωσίας άρχισε να εκτινάσσεται στα μέσα της δεκαετίας του 2000. Ελπίζοντας να χτίσει την εικόνα μεγάλης δύναμης, η Ρωσία άρχισε να παρουσιάζει την CSTO στον υπόλοιπο κόσμο, ως αντίβαρο του ΝΑΤΟ. Οι στρατιωτικές ασκήσεις μεταξύ των μελών του μπλοκ έγιναν πιο συχνές και η δημιουργία της Συλλογικής Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης το 2009 ενίσχυσε την αξιοπιστία και το κύρος του οργανισμού στην παγκόσμια σκηνή.

ΣΕ ΣΥΝΤΟΜΟ χρονικό διάστημα μια σειρά γεγονότων εξέθεσε τους περιορισμούς της CSTO ως ενεργή και γρήγορη στρατιωτική οντότητα. Οταν το 2010 κύμα της εθνοτικής βίας μεταξύ Ουζμπέκων και της Κιργιζίων ξέσπασε στη νότια Κιργιζία, το Μπισκέκ ζήτησε την παρέμβαση των εταίρων στο μπλοκ. Ο Bordyuzha, όμως, αρνήθηκε να αναλάβει δράση. Ο γενικός γραμματέας, ο οποίος ουσιαστικά δρα ως αγωγός για το Κρεμλίνο, εξήγησε την απόφαση, λέγοντας ότι η σύγκρουση αποτελούσε εσωτερική υπόθεση. Το ίδιο σχεδόν επιχείρημα χρησιμοποίησε δύο χρόνια αργότερα, όταν αρνήθηκε αίτημα του προέδρου της Λευκορωσίας, Αλεξάντρ Λουκασένκο, για καταστολή των συγκρούσεων μεταξύ ανταρτών και στρατιωτικών δυνάμεων στο ανατολικό Τατζικιστάν στην περιοχή του Gorno-Badakhshan (ο Bordyuzha προσφέρθηκε, ωστόσο, να παράσχει υλική βοήθεια στο στρατό του Τατζικιστάν και στις αστυνομικές δυνάμεις). Η απροθυμία της CSTO να παρέμβει στην Κιργιζία και το Τατζικιστάν εγείρει ερωτηματικά για την πραγματική αποστολή και τις δυνατότητες του στρατιωτικού μπλοκ. Στην τελική, η αναταραχή στις δυο χώρες έθεσε τις σοβαρότερες προκλήσεις για την ασφάλεια που είχε αντιμετωπίσει η συμμαχία εντός των συνόρων της, κάνοντας ωστόσο λίγα για την αντιμετώπισή τους.

ΤΟ ΜΠΛΟΚ βρέθηκε υπό ακόμα μεγαλύτερη πίεση με την ένταση της αντιπαράθεσης της Ρωσίας με τη Δύση, στον απόηχο της εξέγερσης στην Ουκρανία το 2014. Η Μόσχα ενεπλάκη πρώτα στη διένεξη στην ανατολική Ουκρανία και στη συνέχεια στο συριακό εμφύλιο. Στο μεταξύ τα κράτη της Ευρασίας -συμπεριλαμβανομένων των μελών της CSTO, Λευκορωσία και Αρμενία- άρχισαν να επαναξιολογούν τους δικούς τους δεσμούς με τη Δύση, όσο το Κίεβο αναπροσανατολίζει την εξωτερική πολιτική του μακριά από τη Ρωσία. Αν και η Μόσχα συνέχισε να ηγείται στις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και εκπαιδεύσεις της CSTO, το μπλοκ παρέμεινε διασπασμένο.

Η ΤΥΧΗ της Ρωσίας άρχισε να αλλάζει το 2016, όταν η Δύση βυθίστηκε στη δική της οικονομική κρίση και τις πολιτικές αναταραχές. Από το δημοψήφισμα για το Brexit έως τις επίμαχες αμερικανικές εκλογές, τις διαιρέσεις και την αποδιοργάνωση της Δύσης, έδωσαν στη Ρωσία του Πούτιν την ευκαιρία να ανακτήσει κάποια από την επιρροή που έχασε στην πρώην σοβιετική σφαίρα. Ενδεχομένως, να μην είναι πουθενά πιο εμφανές απ’ ό,τι στην CSTO. Στη διάρκεια των τελευταίων μηνών, η Μόσχα έχει υπογράψει νέες συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας με τη Λευκορωσία, την Αρμενία, το Καζακστάν και το Τατζικιστάν. Παρ’ όλα αυτά, η πρόοδος αυτή δεν έχει μεταφραστεί ως πρόοδος του μπλοκ στο σύνολό του. Αυτό έγινε εμφανές στις επανειλημμένες καθυστερήσεις στην επιλογή του νέου επικεφαλής της CSTO, που προκαλείται σε μεγάλο βαθμό από τη συνεχιζόμενη έλλειψη της απαιτούμενης απαρτίας για την ψήφιση ενός υποψηφίου.

ΟΙ ΑΠΟΥΣΙΕΣ μάλλον δεν αποτελούν σύμπτωση. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η Ρωσία φέρεται να υποσχέθηκε σε έναν εκπρόσωπο της Αρμενίας τη θέση του Bordyuzha. Μια τέτοια κίνηση επιβεβαιώνει τη στήριξη της Μόσχας στο Γερεβάν, αφότου το Κρεμλίνο υιοθέτησε μια στάση ουδετερότητας τον περασμένο Απρίλιο στην αναζωπύρωση της σύγκρουσης της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν στην αυτονομιστική περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Επειδή το Καζακστάν και η Λευκορωσία διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με το Αζερμπαϊτζάν, εικάζεται ότι καμιά από τις δύο χώρες δεν είναι διατεθειμένη να αποδεχθεί έναν Αρμένιο υποψήφιο για γ.γ. της CSTO.

ΟΙ ΕΠΟΜΕΝΟΙ ΜΗΝΕΣ δεν θα είναι εύκολοι για το μπλοκ, καθώς ψάχνει για λύσεις για τις κενές ηγετικές θέσεις και τα διχαστικά ζητήματα, όπως το καθεστώς του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η CSTO δεν υπήρξε ποτέ μια ιδιαίτερα ενιαία συμμαχία, αλλά οι διαφορές για τον επόμενο γ.γ. του μπλοκ θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την ενότητά του ακόμη περισσότερο. Αυτό δεν σημαίνει ότι η CSTO είναι καταδικασμένη να μην έχει αντικείμενο ή να καταρρεύσει – η Ρωσία θα μπορούσε να επιλέξει να επιλύσει το ζήτημα της διαδοχής του Bordyuzha, ορίζοντας μια λιγότερο αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Η Μόσχα μπορεί επίσης να επιδιώξει μεγαλύτερη ολοκλήρωση στα οπλικά συστήματα της CSTO και στις πρωτοβουλίες για την πυραυλική άμυνα, όσο το μπλοκ συνεχίζει να συμμετέχει σε κοινές στρατιωτικές και αντιτρομοκρατικές προσπάθειες.

ΠΑΡ’ ΟΛΑ ΑΥΤΑ, η CSTO απέχει από την αρχική φιλοδοξία να γίνει μια στρατιωτική συμμαχία στο ίδιο επίπεδο με το ΝΑΤΟ. Αντ’ αυτού, το μπλοκ θα χρησιμεύσει ως πλατφόρμα για περιορισμένη αμυντική συνεργασία, με τη Ρωσία να είναι επιφυλακτική για την επίλυση από την CSTO ζητημάτων ασφαλείας που προκύπτουν σε κάθε κράτος-μέλος. Και καθώς η Μόσχα εστιάζει στη χρήση των διμερών σχέσεων και όχι στην υποδομή της CSTO για την αύξηση της κυριαρχίας της στους γείτονές της στην Ευρασία, το μπλοκ θα συνεχίσει να σέρνεται, αντιμετωπίζοντας εμπόδια στις ενέργειες που μπορεί να κάνει και στο πόσο καλά μπορεί να τις επιτύχει.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής